As we see from the diagram, respectful forms are used for those who are of superior social status or who are socially distant. Familiar forms are used for those who are of inferior status or socially close. If people are of the same status, only the dimension of social distance is applicable.

A full discussion of the use of the familiar and respectful will be given later. For the time being, keep in mind a few major points.

1. For addressing a person there are three levels of respect: तू tu (familiar), तुम्ही tumhi (middle) and आपण apəṇ (honorific). The pronoun तुम्ही tumhi is most frequently used. Only if there is a clear reason for doing so does one use the familiar तू tu or the honorific आपण apəṇ.

2. Most people refer to their father and grandfather in the respectful, and their mother and grandmother in the familiar. (The concept of two parallel dimensions suggests that while fathers and grandfathers are of superior status, they are also emotionally distant, while mothers and grandmothers are emotionally close. However, in referring to someone else's mother, one often uses the respectful.)

3. Children are addressed and referred to in the familiar.

4. Wives usually address and refer to their husbands in the respectful, while husbands use the familiar in addressing or referring to their wives. However, many couples reject the inequality implied in this usage, and address and refer to each other in the familiar.

5. Most students in larger cities address and refer to each other in the familiar. In rural areas students are more conservative, and tend to use the respectful except for close friends.

PATTERN PRACTICE

A. Practice using the pronouns मी mi, तू tu, तुम्ही tumhi, हा ha, ही hi, हे he, ह्या hya. Using yourself as the point of reference, point to others and refer to them with the appropriate pronouns and their names as if introducing them to someone else. Alternatively, you can have another student do the pointing to drill you.

B. Answer the following questions as suggested. To test yourself, cover the Marathi answers.

1. हा कोण?	ha koṇ?	6. ही कोण?	hi koṇ?
(माझा भाऊ majha bhau) my brother		(माझी बहीण maǰhi bahiṇ) my sister
2. ह्या कोण?	hya koṇ?	7. हा कोण?	ha koṇ?
(माझी आई maǰhi ai) my mother		(समीर səmir) Samir
3. हा कोण?	ha koṇ?	8. ही कोण?	hi koṇ?
(माझा मुलगा majha mulga) my son		(सुनिता sunita) Sunita
4. ही कोण?	hi koṇ?	9. हे कोण?	he koṇ?
(माजी मैत्रीण maǰhi maitriṇ) (f.) my friend		(माझे वडील majhe vəḍil) My father
5. हा कोण?	ha koṇ?	10. ह्या कोण?	hya koṇ?
(माझा मित्र majha mitrə) my friend (m.)		(मिसेस पवार mises pəvar) Mrs. Pawar

C. Repeat Exercise B,1-6, this time also asking the person's name, for example, त्याचं नाव काय? tyacə: nav kay?, तिचं नाव काय? ticə: nav kay?, त्यांचं नाव काय? tyancə: nav kay?.

D. Select the form of माझं majhə: (माझा, majha, माझी maǰhi, माझं majhə:, माझे majhe) required for the word suggested.

1. आई	ai	4. बहीण	bəhiṇ	7. मैत्रीण	məitriṇ	10 वडील	vəḍil
2. मुलगा	mulga	5. मित्र	mitrə	8. बायको	bayko	11. आजोबा	ajoba
3. भाऊ	bhau	6. नाव	nav	9. मुलगी	mulgi

E. Using the words in exercise C, make statements of the pattern हा माझा... ha majha ..., making the necessary changes for gender.

F. Using the words in exercise C, make questions of the pattern हा तुमचा ... का? ha tumca...ka? Have a second student give any appropriate answer. Repeat this exercise using तुझा tujha in place of तुमचा tumca.

G. Translate the following sentences into Marathi.

1. I am .... (name).

2. My name is ....

3. Is this your brother?

4. No, he is my friend.

5. This is my friend ...

6. This is my father.

7. His name is ...

8. This is my mother.

9. Her name is ...

10. Is this your son?

Unit Two

Identifying Persons
and Places

---

6. Let's Look At Some Maps

Your instructor points to a map of the world.

I:	आपण नकाशे बघू या.	apəṇ nəkaše bəghu ya.	Let's look at some maps.
	हा जगाचा नकाशा आहे.	ha ǰəgaca nəkaša ahe.	This is a map of the word.

ǰəg जग

ही पूर्व (दिशा).hi purvə (diša).This is the east. ही पश्चिम (दिशा).hi pəščim (diša).This is the west. ही दक्षिण (दिशा).hi dəkšiṇ (diša).This is south. ही उत्तर (दिशा).hi uttər (diša).This is the north.

उत्तर अमेरिका, दक्षिण अमेरिका, युरोप, आशिया, अफ्रिका हे खंड आहेत.

uttər əmerika, dəkšiṇ əmerika, yurop, ašiya afrika he khəṇḍə ahet.

North America, South America, Europe, Asia, Africa, [these] are continents.

I :	अटलँटिक, पॅसिफिक हे महासागर आहेत.	ətlæṇṭik, pæsifik he məhasagər ahet.	The Atlantic and Pacific are oceans.
	हिंदी महासागर कुठे आहे?	hindi məhasagər kuṭhe ahe?	Where is the Indian Ocean?
S :	इथे आहे.	ithe ahe.	Here it is.
I :	युनायटेड स्टेट्स, इंग्लड, फ्रान्स, जर्मनी, ब्राझील, जपान, भारत हे देश आहेत.	yunayəṭeḍ sṭeṭs, iŋgləṇḍ, frans, ǰərməni, braǰhil, jəpan, bharət he deš ahet.	The United States, England, France, German, Brazil, Japan and India are countries.
	भारत कुठे आहे?	bharat kuṭhe ahe?	Where is India?
S :	इथे आहे.	ithe ahe.	Here it is.
I :	न्यूयॉर्क, शिकागो, लंडन, पॅरिस, रियो दि जॉनीरो, टोकियो, दिल्ली ही शहरं आहेत. मुंबई कुठे आहे?	nyu yɔrk, šikɔgo, ləṇḍən, pæris, bərlin, rio de Jæniro, ṭokiyo, dilli hi šəhərə: ahet. mumbəi kuṭhe ahe?	New York, Chicago, London, Paris, Berlin, Rio de Janerio, Tokyo, Delhi are cities. Where is Mumbai?
S :	इथे आहे.	ithe ahe.	Here it is.
I :	हा कोणता खंड आहे?	ha koṇta khəṇḍa ahe?	Which continent is this?
S :	आशिया.	ašiya	Asia.
I :	हा कोणता देश आहे?	ha koṇta deš ahe?	Which country is this?
S :	भारत.	bharət	India.
I :	हे कोणतं शहर आहे?	he kontə: šəhər ahe?	Which city is this?
S :	पुणे.	puṇe	Pune.

---

Take turns pointing of features of the world map. Here are some useful questions.

...कुठे आहे?	...kuṭhe ahe?	Where is....?
हा कोणता खंड आहे?	ha koṇta khəṇḍə ahe?	Which continent is this?
हा कोणता महासागर आहे?	ha koṇta məhasagər ahe?	Which ocean is this?
हा कोणता देश आहे?	ha koṇta deš ahe?	Which country is this?
हे कोणतं शहर आहे?	he koṇtə: šəhər ahe?	Which city is this?
हे / हा ... आहे का?	he / ha ... ahe ka?	Is this.....?

---

Your instructor points to a physical map of India.

I :

हा भारताचा नकाशा आहे.

ha bharətača nəkaša ahe.

This is map of India.

हा अरबी समुद्र आहे.ha ərəbi səmudrə ahe.This is the Arabian Sea. हा हिमालय.ha himaləy.These are the Himalayas. हा विंध्या पर्वत.ha vindya pərvət.These are the Vindya Mountains. हे दख्खनचं पठार.he dəkkhəncə: pəṭhar.This is the Deccan Plateau. हा बंगालचा उपसागरha bəŋgalca upəsagər.This is the Bay of Bengal. हा सह्याद्री आहे.ha səhyadri ahe.These are the Western Ghats. हा सातपुडा पर्वत.ha satpuḍa pərvət.These are the Satpuda Mountains. ह्या भारताच्या मुख्य नद्या आहेत.hya bharətačya mukhyə nədya ahet.These are India's principal rivers. ही गंगा, ही यमुना, ही ब्रम्हपुत्रा, ही गोदावरी, ही कृष्णा, ही कावेरी.hi gəŋga, hi yəmuna, hi brəhməputra, hi godavəri, hi kṛšṇa, hi kaveri.This is the Ganges, this is the Jamuna, this is the Brahmaputra, this is the Godavari, this is the Krishna, this is the Cauvery.

Your instructor points to a political map of India.

bharət भारत

आता आपण भारताची काही राज्य बघू या. I: ata apəṇ bharətači kahi raǰyə: bəghu ya. Now let us look at some of the states of India ['India's states']

	हा महाराष्ट्र आहे.	ha məharašṭrə ahe.	This is Maharashtra.
	हा उत्तर प्रदेश, राजस्थान, जम्मू काश्मीर, पंजाब, बंगाल, आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू, केरळ, गोवा, गुजरात, मध्यप्रदेश.	ha uttər prədeš, raǰəsthan, ǰəmmu Kašmir, pənǰab, bəŋgal, andhrə prədeš, taminaḍu, kerə, gova, gujərat, mədhya prədeš.	This is Uttar Pradesh, Rajasthan, Jammu Kashmir, Punjab, Bengal, Andhra Pradesh, Tamilnadu, Kerala, Goa, Gujarat, Madhya Pradesh.
	हे कोणतं राज्य आहे?	he koṇtə: raǰyə ahe?	Which states this?
S :	कर्नाटक.	kərnaṭək.	Karnataka.

आता आपण मुख्य शहरं बघू या. I:ata apəṇ mukhyə šəhərə: bəghu ya. Now let us look at the principal cities.

bharət भारत

	ही नवी दिल्ली आहे.	hi nəvi dilli ahe.	This is New Delhi.
	नवी दिल्ली ही भारताची राजधानी आहे.	nəvi dilli hi bharətači raǰdhani ahe.	New Delhi is India's capital.
	ही मुंबई आहे.	hi mumbəi ahe.	This is Bombay.
	हे कलकत्ता आहे.	he kəlkətta ahe.	This is Calcutta.
	ही चेन्नई आहे.	hi čennəi ahe.	This is Chennai (Madras).
	हे हैदराबाद आहे.	he həidərabad ahe.	This is Hyderabad.
	पुणे कोठे आहे?	puṇe kuṭhe ahe?	Where is Pune?
S :	इथे आहे.	ithe ahe.	Here it is.

---

a. Take turns pointing to features on the maps of India. Here are some useful questions.

... कुठे आहे?	... kuṭhe ahe?	Where is... ?
ही कोणती नदी आहे?	hi koṇti nədi ahe?	Which river is this?
हे कोणतं राज्य आहे?	he koṇtə: raǰyə ahe?	Which state is this?
हे कोणतं शहर आहे?	he koṇtə: šəhər ahe?	Which city is this?

b. Locate the following.

अरबी समुद्र	ərəbi səmudrə	महाराष्ट्र	məharašṭrə
बंगालचा उपसागर	bəngalča upəsagər	राजस्थान	rajəsthan
हिमालय	himaləy	केरळ	kerə
गंगा	gənga	नवी दिल्ली	nəvi dilli
गोदावरी	godavəri	कोलकता	kolkatta

c. Match the city with the state in which it is located.

कोलकता	kolkətta	तामिळनाडू	taminaḍu
हैदराबाद	həidrabad	महाराष्ट्र	məharašṭrə
चेन्नई	čennəi	बंगाल	bəŋgal
मुंबई	mumbəi	राजस्थान	raǰəsthan
पुणे	puṇe	आंध्रप्रदेश	andhrə prədeš

---

Your instructor points to a map of Maharashtra.

आता महाराष्ट्राचा नकाशा बघू या.

ata məharašṭrača nəkaša bəghu ya.

Now let us look at a map of Maharashtra.

ही महाराष्ट्राची मुख्य शहरं आहेत.	hi məharašṭrači mukhyə šəhərə: ahet.	These are the main cities of Maharashtra.
ही मुंबई आहे.	hi mumbəi ahe.	This is Bombay.
हे पुणे आहे.	he puṇe ahe.	This is Pune.
हे औरंगाबाद आहे.	he əurəŋgabad ahe.	This is Aurangabad.
हे नागपूर आहे.	he nagpur ahe.	This is Nagpur.

---

a. Locate the following on a map of Maharashtra.

मुंबई	mumbəi	सातपुडा पर्वत	satpuḍa pərvət
पुणे	puṇe	गोदावरी	godavəri
औरंगाबाद	əurəŋgabad	कृष्णा	kṛšṇa
नागपूर	nagpur	सह्याद्री पर्वत	səhyadri pərvət

b. Get a map of the United States and talk about it. Point out directions, oceans, mountains, rivers, states, and cities, using the question you have learned.

c. Answer the following questions.

शिकागो हे राज्य आहे का?	šikɔgo he raǰyə ahe ka?
विस्काँसिन हे शहर आहे का?	viskɔnsin he šəhər ahe ka?
भारताची राजधानी काय?	bharətači raǰdhani kay?
अमेरिकेची राजधानी काय?	əmerikeči raǰdhani kay?
आंध्रप्रदेश हा देश आहे काय?	andrə prədeš ha deš ahe ka?
महाराष्ट्र हे शहर आहे का?	məharašṭrə he šəhər ahe ka?
महाराष्ट्राची मुख्य शहरं कोणती?	məharašṭrači mukhyə šəhərə: koṇti?
महाराष्ट्राच्या मुख्य नद्या कोणत्या?	məharašṭračya mukhyə nədya koṇtya?

---

VOCABULARY

NOUNS

नकाशा, नकाशे nəkaša, nəkaše m. map

जग ǰag n. world

खंड, खंड khəṇḍə, khəṇḍə: m. continent

देश, देश deš, deš m. country

राज्य, राज्यं raǰyə, raǰyə: n. state

शहर, शहरं šəhər, šəhərə: n. city

नदी, नद्या nədi, nədya f. river

पर्वत, पर्वत pərvət, pərvət m. mountain, mountain range

राजधानी, राजधान्या rajdhani, rajdhanya f. capital

Directions

दिशा, दिशा diša, diša f.(e) direction

पूर्व purvə f.(e) east

पश्चिम pəščim f.(e) west

दक्षिण dəkšiṇ f.(e) south

उत्तर uttər f.(e) north

Place names

Continents

उत्तर अमेरिका uttər əmerika f. North America

दक्षिण अमेरिका dəkšiṇ əmerika f. South America

युरोप yurop m. Europe

आशिया ašiya m. Asia

आफ्रिका afrika f. Africa

Oceans

अटलँटिक महासागर əṭlæṇṭik məhasagər m. Atlantic Ocean

पॅसिफिक महासागर pæsifik məhasagər m. Pacific Ocean

हिंदी महासागर hindi məhasagər m. Indian Ocean

Countries

भारत bharət m. India.

युनायटेड स्टेट्स yunayəṭed sṭeṭs n. United States

इंग्लंड ingləṇḍ n. England

फ्रान्स frans m. France

जर्मनी ǰərməni f. Germany

ब्राझील braǰhil n. Brazil

जपान ǰəpan n. Japan

Foreign Cities

न्यूयॉर्क nyu yɔrk n. New York

शिकागो šikɔgo n. Chicago

लंडन ləṇḍən n. London

पॅरिस pæris n. Paris

बर्लिन bərlin n. Berlin

रिओ दि जॅनिरो rio di ǰæniro n. Rio de Janeiro

टोकियो ṭokiya n. Tokyo

Geographical features of India

अरबी समुद्र ərəbi səmudrə m. Arabian Sea

बंगालचा उपसागर bəŋgalča upəsagər m. Bay of Bengal

हिमालय himaləy m. the Himalayas.

सातपुडा पर्वत satpuḍa pərvət m. Satpuda Mountains

विंध्या पर्वत vindhya pərvət m. the Vindya Mountains

दख्खनचं पठार dəkkhənčə: pəṭhar n. the Deccan Plateau

सह्याद्री səhyadri m. the Western Ghats

Rivers of India

गंगा gəŋga f. the Ganges

यमुना yəmuna f. the Jamuna

ब्रम्हपुत्रा brəmhəputra f. the Bramhaputra

गोदावरी godavəri f. the Godavari

कृष्णा kṛšṇa f. the Krishna

कावेरी kaveri f. the Cauvery

States of India

महाराष्ट्र məharašṭrə m. Maharashtra

उत्तर प्रदेश uttər prədeš m. Uttar Pradesh

राजस्थान raǰəsthan m. Rajasthan

पंजाब pənǰab m. Punjab

बंगाल bəŋgal m. Bengal

आंध्र प्रदेश andhrə prədeš m. Andhra Pradesh

तामिळनाडू taminaḍu m. Tamilnadu

गोवा gova m. Goa

गुजरात gujərat m. Gujarat

मध्यप्रदेश mədhyə prədeš m. Madhya Pradesh

कर्नाटक kəranṭək m. Karnataka

केरळ kerə m. Kerala

जम्मू काश्मीर ǰəmmu-kašmir m. Jammu- Kashmir

Cities of India

नवी दिल्ली nəvi dilli f. New Delhi

मुंबई mumbəi f. Bombay / Mumbai

कोलकत्ता kolkətta n. Calcutta

चेन्नई čennəi f. Chennai (Madras)

हैदराबाद həidərabad n. Hyderabad

Cities of Maharashtra

मुंबई mumbəi f. Bombay / Mumbai

पुणे puṇe n. Pune

नागपूर nagpur n Nagpur

औरंगाबाद əurəŋgabad n. Aurangabad

Subject pronouns

आपण apəṇ pron. we (including person addressed)

Verbs

बघ- bəgh- v.t. (irreg.) to look at

आहे, आहोत ahe, ahet aux. (present tense) to be

Adverbs

आता ata adv. now

इथे ithe adv. here

Interrogative adverbs

कुठे kuṭhe adv. where

Adjectives

मुख्य mukhyə adj. inv. main, principal

काही kahi adj. inv. some

Interrogative adjectives

कोणतं koṇtə: adj. which

WORD STUDY

The name of Bombay was officially changed to Mumbai in 1996. Since then Madras has been changed to Chennai, and very recently Calcutta has been changed to Kolkatta.

7. Are you American?

A Maharashtrian casually encounters an American student.

M :	तुम्ही अमेरिकन आहात का?	tumhi əmerikən ahat ka?	Are you American?
As :	हो, मी अमेरिकन आहे.	ho, mi əmerikən ahe.	Yes, I'm American.
M :	तुमचं गाव कोणतं?	tumcə: gav koṇtə:?	What town are you from? [Your town is which?]
AS :	माझं गाव...	majhə: gav ....	I'm from .... [My town is ....]

This time the American student initiates the conversation.

AS :	तुम्ही मराठी आहात का?	tumhi məraṭhi ahat ka?	Are you Maharashtrian?
M :	हो, मी मराठी आहे.	ho, mi məraṭhi ahe.	Yes, I'm Maharashtrian.
AS :	तुमचं गाव कोणतं?	tumčə: gav koṇtə:?	What town are you from?
M :	मी पुण्याचा / पुण्याची आहे.	mi puṇyaca / puṇyači ahe.	I'm from Pune.

VARIATIONS

M :	1.तुम्ही कुठले / कुठल्या?	tumhi kuṭhle / kuṭhəlya?	Where are you from
AS :	मी अमेरिकन आहे.	mi əmerikən ahe.	I am American.
M :	2.तुम्ही जर्मन आहात का?	tumhi ǰəmən ahat ka?	Are you German?
AS :	नाही, मी अमेरिकन आहे.	nahi, mi əmerikən ahe.	No, I am American.
M :	3.तुमचा देश कोणता?	tumca deš koṇta?	What country are you from? [Your country is which?]
AS :	आम्ही अमेरिकन आहोत.	amhi əmerikən ahot.	We are American.
AS :	4.तुमचं गाव कोणतं?	tumcə: gav koṇtə:?	Where are you from?
M :	आम्ही पुण्याचे आहोत.	amhi puṇyace ahot.	We are from Pune.

Of course, not everyone you meet will be from Pune. Here is how people from other cities and towns will tell you where they are from.

मुंबईचा / मुंबईची	mumbəica / mumbəiči	from Bombay
नागपूरचा / नागपूरची	nagpurca / nagpurči	from Nagpur
औरंगाबादचा / औरंगाबादची	əur əngabadca / əurəngabadči	from Aurangabad
कोल्हापूरचा / कोल्हापूरची	kolhapurca / kolhapurči	from Kolhapur
साताऱ्याचा / साताऱ्याची	sataryaca / sataryači	from Satara
सोलापूरचा / सोलापूरची	solapurca / solapurči	from Solapur

---

a. Locate Kolhapur, Satara, and Solapur and enter them on your map of Maharashtra.

b. Break up into groups. In each group each person should drawn an identity card. Find our where each of you is from.

---

National and Regional Identity

bharətiyə	भारतीय	Indian
frenč	फ्रेंच	French
ǰəpani	जपानी	Japanese
čini	चिनी	Chinese
gujərati	गुजराती	Gujarati
tamii	तामिळी	Tamilian
pənǰabi	पंजाबी	Punjabi
bəŋgali	बंगाली	Bengali
məharašṭriyə	महाराष्ट्रीय	Maharashtrian
	हा कोण? हा अरुण पवार. तो भारतीय आहे. तो महाराष्ट्रीय आहे. त्याच गाव पुणे.	ha koṇ? ha əruṇ pəvar. to bharətiyə ahe. to məharašṭriyə ahe. tyacə: gav puṇe
	हा कोण? हा सुरजित सिंग. तो भारतीय आहे. तो पंजाबी आहे. त्याचं गाव अमृतसर	ho koṇ? ha surǰit siŋ. to bharətiyə ahe. to pənǰabi ahe. tyacə: gav əmṛṭsər.

	ही कोण? ही ए. बी. सीता. ती भारतीय आहे. ती तामिळी आहे. तिचं गाव चेन्नई.	hi koṇ? hi e. bi. sita. ti bharətiyə ahe. ti tamii ahe. ticə; gav čennəi.
हे कोण? हे प्रोफेसर भट्‌्टाचार्य. ते भारतीय आहेत. ते बंगाली आहेत. त्यांचं गाव कोलकत्ता.	he koṇ? he profesər bhəṭṭačaryə. te bharətiyə ahet. te bəŋgali ahet. tyancə: gav kəlkətta.
ह्?या कोण ह्?या डॉक्?टर लीला शर्मा. त्?या भारतीय आहेत. त्?या दिल्?लीच्?या आहेत.	hya koṇ? hya ḍɔkṭər lila šərma. tya bharətiyə ahet. tya dilličya ahet.
	हे कोण? हे प्रोफेसर यामामोतो. ते भारतीय नाहीत. ते जपानी आहेत. त्यांचं गाव टोकियो.	he koṇ? he profesər yamamoto. te bharətiyə nahit. te ǰəpani ahet. tyancə: gav ṭokiyo.
	ही कोण? ही चेंग ताई फू. ती भारतीय नाही. ती चिनी आहे. तिचं गाव हाँग काँग.	hi koṇ? hi čeŋ tai phu. ti bharətiyə nahi. ti čini ahe. ticə: gav hoŋ koŋ.

---

a. Take turns asking each other about the seven characters above. For example:

हा कोण?	ha koṇ?
हा सुरजित सिंग.	ha surǰit siŋ.
तो भारतीय आहे का?	to bharətiyə ahe ka?
हो, तो भारतीय आहे.	ho, to bharətiyə ahe.
तो गुजराती आहे का?	to gujərati ahe ka?
नाही, तो पंजाबी आहे.	nahi, to pənǰabi ahe.
त्याचं गाव कोणतं?	tyacə: gav koṇtə:?
त्?याचं गाव अमृतसर.	tyacə: gav əmṛitsər.

b. Each one in your group should assume the identity of one the seven characters above. Then ask each other in turn about his / her national and regional identity. For example.

नमस्ते, मी सुरजित सिंग.	nəmaste, mi surǰit siŋ.
तुम्ही भारतीय आहात का?	tumhi bharətiyə ahat ka?
हो, मी भारतीय आहे.	ho, mi bharətiyə ahe.
तुम्ही गुजराती आहे का?	tumhi gujərati ahat ka?
नाही, मी पंजाबी आहे.	nahi, mi pənǰabi ahe.
तुमचं गाव कोणतं?	tumcə: gav koṇtə:?
माझं गाव अमृतसर.	majhə: gav əmrtsər.

---

Basic Human Identity

अरुण पवार, सुरजित सिंग, सीता, प्रोफेसर भट्‌्टाचार्य आणि डॉक्टर लीला शर्मा हे भारतीय आहेत.	əruṇ pəvar, surǰit siŋ sita, profesər bhəṭṭačaryə aṇi ḍɔkṭər lila šərma he bharətiyə ahet.	Arun Pawar, Surjit Singh, Sita, Professor Bhattacharya and Dr. Lila Sharma are Indian.
प्रोफेसर यामामोतो हे जपानी आहेत.	profesər yamamoto ǰəpani ahet.	Prof. Yamamoto is Japanese.
चेंग ताई फू चिनी आहे.	čeŋg tai phu čini ahe.	Cheng Tai-fu is Chinese.
ती सगळी माणसं आहेत.	ti səgəi maṇsə: ahet.	They are all human beings.
सुरजित सिंग पुरुष आहे.	surǰit siŋ puruš ahe.	Surjit Singh is a man.
सीता बाई आहे.	sita bai ahe.	Sita is a woman.
ती माणसं आहेत.	ti maṇsə: ahet.	They are human beings.
मी स्त्री आहे.	mi stri ahe.	I am a woman.
तू पुरुष आहेस.	tu puruš ahes.	You are a man.
आपण माणसं आहोत.	apəṇ maṇsə: ahot.	We are human beings.

---

a. Talk about the characters introduced in this chapter and earlier in this book, mentioning regional and national identity, gender and basic human identity.

b. Describe yourself and each other in the same terms.

---

VOCABULARY

Adjectives

अमेरिकन əmerikən adj. inv. American

जर्मन ǰərmən adj. inv. German

जपानी ǰəpani adj. inv. Japanese

चिनी čini adj. inv. Chinese

भारतीय bharətiyə adj. inv. Indian

मराठी məraṭhi adj. inv. Maharashtrian

महाराष्ट्रीय məharašṭriyə adj. inv. Maharashtrian

गुजराती gujərati adj. inv. Gujarati

तामिळी tamii adj. inv. Tamilian

पंजाबी pənǰabi adj. inv. Punjabi

बंगाली bəŋgali adj. inv. Bengali

Nouns

गाव, गावं gav, gavə: n. town, native place

बाई, बायका bai, bayka f. woman, female

स्त्री, स्त्रिया stri, striya f. woman, female

पुरुष, पुरुष puruš, puruš m. man, male

माणूस, माणसं maṇus, maṇsə: m., n. man, human being

Adjective

कुठलं kuṭhlə: adj. from where

सगळं səgə: adj. all

Subject pronouns

आम्ही amhi pron. we (excluding person addressed)

Verbs

आहात, आहेत, आहेस ahat, ahet, ahes aux. (present tense) to be

नाही, नाहीत nahi, nahit aux. (present tense) not to be

Place names

सातारा satara n. Satara

कोल्हापूर kolhapur n. Kolhapur

सोलापूर solapur n. Sholapur

अमृतसर əmṛtsər n. Amritsar

Names

Men's given names

सुरजित surǰit Surjit

Women's given names

सीता sita Sita

लीला lila Leela

Surnames

सिंग siŋ Singh

भट्‌्टाचार्य bəṭṭacharyə Bhattacharya

शर्मा šərma Sharma

GRAMMAR NOTES

1. आहात ahat, आहे ahe, आहेत ahte and आहोत ahot are forms of the verb अस-əs- 'to be'. The full paradigm of əs- is given in Ch. 10.

2. नाही nahi, नाहीत nahit are forms of the negative verbs नस-nəs-'not to be'. The full paradigm of nəs- is given in Ch. 10

3. In sentences such as मी पुण्याचा आहे mi puṇyaca ahe, 'I am from Pune', the Structure place name + ca is an adjectival phrase agreeing with the gender of the person to whom it refers. Thus a woman will say मी पुण्याची आहे mi puṇyači ahe.

4. Note that in the feminine ending चा ca is replaced by ची či. Throughout the language, whenever c is followed by i or y, it changes to č. (This is called a morphophonemic change.)

5. Some place name (and most common nouns) require a special form (called the oblique form) before an ending is added, e.g:

पुणे	puṇe	पुण्याचा	puṇyaca	भारत	bharət	भारताचा	bharətaca
सातारा	satara	साताऱ्याचा	sataryaca	महाराष्ट्र	məharašṭrə	महाराष्ट्राचा	məharašṭraca

WORD STUDY

1. There is some ambiguity in the use of the word गाव gav. It can mean either one's native place or place of residence. At times you may be totally confused by someone who tells you his / her गाव gav is such and such a place, and then course, is that people continue to identify themselves with a place of origin, although they may have long had no contact with that place.

2. बाई bai is the common word for 'woman'. स्त्री stri is both the technical word for 'female' and also a more elegant word for 'woman'.

3. For 'Maharashtrian' educated speakers say महाराष्ट्रीय məharašṭriyə rather than मराठी məraṭhi. Today many speakers use the English form महाराष्ट्रीअन məharašṭriyən.

8. Do You Know Marathi?

Again a Maharashtrian casually encounters an American student.

M :	तुम्हाला मराठी येतं का?	tumhala məraṭhi yetə: ka?	Do you know Marathi?
A :	हो, (मला) थोडंसं येतं.	ho, (məla) thoḍəsə: yetə:.	Yes, a little.
M :	अरे वा! (तुम्ही) कुठे शिकलात?	əre va! (tumhi) kuṭhe šiklat?	Very good! Where did you learn it?
A :	अमेरिकेत.	əmeriket.	In America
M :	किती दिवस शिकलात?	kiti divəs šiklat>	How long ['How many days'] did you study?
A :	दहा आठवडे.	dəha aṭhəvḍe.	Ten weeks.

Variation

M :	तुम्ही मराठी बोलता का?	tumhi məraṭhi bolta ka?	Do you speak Marathi
A :	हो, (मी) थोडंसं बोलतो / बोलते.	ho, (mi) thoḍəsə: bolto / bolte	Yes [I] speak, a little.

The Maharashtrian asks next if the American student knows Hindi too.

M :	तुम्हाला हिंदी पण येतं का?	tumhala hindi pəṇ yetə: ka?	Do you know Hindi too?
A :	नाही, मला येत नाही.	nahi, məla yet nahi.	No, I don't know [it].

a. Practice these conversations in pairs, using the original conversation and the suggested variations.

b. Ask about your partner's knowledge of other languages (see vocabulary) and how well s / he knows them. Here are some sentences you may want to use.

मला फारसं येत नाही.	məla pharsə: yet nahi.	I don't know very much.
मला येतं.	məla yetə:	I know it.

मला चांगलं येतं.	məla čaŋglə: yetə:.	I know it well.
मी बोलत नाही.	mi bolət nahi.	I don't speak it.
मी बोलतो / बोलते.	mi bolto / bolte.	I speak it.

---

An American student introduces his / her friends.

A :	हे माझे मित्र जॉन आणि बिल.	he majhe mitrə ǰon aṇi bil.	These are my friends John and Bill.
	त्यांना थोडंसं मराठी येतं.	tyanna thoḍəsə: məraṭhi yetə:.	They know a little Marathi.
M :	अरे वा! ते कुठे शिकले?	are va! te kuṭhe šikle?	Very good! Where did they learn it?
A :	पुण्यात.	puṇyat.	In Pune.

An American student approaches a Maharashtrian.

A :	तुम्हाला इंग्रजी येतं का?	tumhala iŋgræǰi yetə ka?	Do you know English?
M :	हो चांगलं येतं.	ho, čaŋglə yetə:.	Yes, I know (it) well.

---

In India, as in many countries, large numbers of people are fluent in several languages. Here are a few typical examples.

मी सतीश रानडे. माझी भाषा मराठी आहे. शिवाय मला हिंदी आणि इंग्रजी पण येतं.	mi sətish ranəḍe. maǰhi bhašha məraṭhi ahe. šivay məla hindi aṇi iŋgrəǰi pəṇ yetə:.	I am Satish Ranade. My language is Marathi. Besides I know Hindi and English too.
	तो सतीश रानडे. त्याची भाषा मराठी आहे. शिवाय त्याला हिंदी आणि इंग्रजी पण येतं.	to sətiš ranəḍe. tyači bhaša məraṭhi ahe. šivay tyala hindi aṇi iŋgrəǰi pəṇ yetə:.

	मी मीरा शहा. माझी भाषा गुजराती आहे. शिवाय मला हिंदी, मराठी आणि इंग्रजी पण येतं.	mi mira šəha. maǰhi bhaša guǰərati ahe. šivay məla hindi, məraṭhi aṇi iŋgrəǰi pəṇ yetə:
	ती मीरा शहा. तिची भाषा गुजराती आहे. शिवाय तिला हिंदी, मराठी आणि इंग्रजी पण येतं.	ti mira šəha. tiči bhaša guǰərati ahe. šivay tila hindi, məraṭhi aṇi iŋgrəǰi pəṇ yetə:.
हे सलीम शेख. त्यांची भाषा उर्दू आहे. आणि त्यांना उत्तम हिंदी आणि मराठी येतं.	he səlim šekh. tyanči bhaša urdu ahe. aṇi tyanna uttəm hindi aṇi məraṭhi yetə:.
	ह्या डॉक्टर लक्ष्मी. त्यांची भाषा तेलगु आहे. शिवाय त्यांना तामिळ, कानडी, हिंदी, आणि इंग्रजी येत.	hya ḍokṭər ləkšmi. tyanči bhaša telgu ahe. šivay tyanna tami, kanəḍi, hindi aṇi iŋgrəǰi yetə:.

Variations

शिवाय मी हिंदी आणि इंग्रजी पण बोलतो.	šivay mi hindi aṇi iŋgrəǰi pəṇ bolto.	Besides, I speak Hindi and English too.
शिवाय तो हिंदी आणि इंग्रजी पण बोलतो.	šivay to hindi aṇi iŋgrəǰi pəṇ bolto.	Besides, he speaks Hindi and English too.
शिवाय मी हिंदी, मराठी आणि इंग्रजी बोलते.	šivay mi hindi, məraṭi aṇi iŋgrəǰi bolte.	Besides, I speak Hindi, Marathi and English too.
शिवाय ती हिंदी, मराठी आणि इंग्रजी बोलते.	šivay ti hindi, məraṭhi aṇi iŋgrəǰi bolte.	Besides, she speaks Hindi, Marathi and English too.
आणि ते उत्तम हिंदी आणि मराठी बोलतात.	aṇi te uttəm hindi aṇi məraṭhi boltat.	And he speaks excellent Hindi and Marathi.
शिवाय त्या तामिळ, कानडी, हिंदी, आणि इंग्रजी बोलतात.	šivay tya tami, kanəḍi, hindi aṇi iŋgəǰi boltat.	Besides, she speaks Tamil, Kannada, Hindi and English too.
ती फक्त मराठी बोलते.	ti phəkta məraṭhi bolte.	She speaks only Marathi.

Of course you will find a few monolingual speakers around.

ही अलका माने. तिची भाषा मराठी आहे. तिला फक्त* मराठी येतं.

hi əlka mane. tiči bhaša məraṭhi ahe. tila pəktə məraṭhi yetə:.

* फक्त phəktə only

---

a. Quiz each other about the characters sketched above. Useful questions might be:

त्याला / तिला / त्यांना कोणत्या भाषा येतात?	tyala / tila / tyanna koṇtya bhaša yetat?	which languages does he / she know?
तो / ती / ते / त्या कोणत्या भाषा बोलतो / बोलते / बोलतात?	to / ti / te / tya koṇtya bhaša bolto / bolte / boltat?	Which languages does he / she speak?

b. Draw identity cards and quiz each other about the language you know (according to the data on your card!).

---

VOCABULARY

Language names

भाषा, भाषा bhaša, bhaša f. language

मराठी məraṭhi n. Marathi

हिंदी hindi n. Hindi

गुजराती guǰərati n. Gujarati

बंगाली bəŋgali n. Bengali

तामिळ tami n. Tamil

तेलगु telgu n. Telgu

कानडी Kanəḍi n. Kannada

उर्दू urdu n. Urdu

इंग्रजी iŋgrəǰi n. English

Nouns

दिवस divəs, divəs m. day

आठवडा, आठवडे aṭhəvḍa, aṭhvəḍe m. week

Verbs

ये ye- v.i. (irreg.) to come

शिक šik- v.t. (sp.) to learn, study

बोल bol- v.t. (sp.) to speak

Indirect object pronouns

तुम्हाला tumhala to you

मला məla to me

त्याला tyala to him

तिला tila to her

त्यांना tyanna to him / her (resp.), to them

Adverbs and adjectives

थोडं thoḍə: adv. var., adj. a little

सं- -sə: adv. var., adj. diminutive suffix

चांगलं caŋglə: adv. var. well

उत्तम uttəm adj. inv. excellent

फक्त phəktə adv. only

पण pəṇ adv. also

शिवाय šivay adv. besides

Interrogative adjectives

किती kiti adj. inv. how many, how much

Postposition

-त -t post. in

Interjections

अरे वा! əre va! interj. exclamation of approval and appreciation.

Names

Surnames

रानडे	ranəḍe	Ranade
शहा	šəha	Shah
शेख	šekh	Shaik
माने	mane	Mane

Men's given name

सतीश	sətiš	Satish
सलीम	səlim	Salim

Women's given names

मीरा	mira	Mira
लक्ष्मी	ləkšmi	Lakshmi
अलका	əlka	Alka

Countries

अमेरिका əmerika f. the United States of America

GRAMMAR NOTE

Before an ending is added, अमेरिका əmərika becomes अमेरिके- əmerike-. The second form is called the oblique form. With some exceptions (such as given names), all Marathi nouns must undergo the same kind of transformation when an ending is added. The ending -त -t ("in") in the phrase अमेरिकेत əmeriket is called a postposition - a relational word like an English preposition. As the terms imply, a preposition precedes the noun it relates to while a postposition follows it.

The rules for making nouns oblique before a postposition can be complex, so it is best initially to learn the postposition phrases as intact units - at least until you get the feel for this type of phrase structure.

CULTURAL NOTE

For convenience we have used the picture of a pointing finger to indicate some of the people in this chapter. Actually, from the standpoint of Indian culture a pointing with a finger at someone is unacceptable. The open hand used to indicate Salim Shaikh is more acceptable.

9. आता वाचू या.

आपण नकाशे बघू या.

हा जगाचा नकाशा आहे.

ही पूर्व (दिशा).

ही पश्चिम (दिशा).

ही दक्षिण (दिशा).

ही उत्तर (दिशा).

तुम्ही अमेरिकन आहात का?

हो, मी अमेरिकन आहे.

तुमचं गाव कोणतं?

माझं गाव...

तुम्ही मराठी आहात का?

हो, मी मराठी आहे.

तुमचं गाव कोणतं?

मी पुण्याचा / पुण्याची आहे.

तुम्हाला मराठी येतं का?

हो, (मला) थोडंसं येतं.

अरे वा! कुठे शिकलात?

अमेरिकेत.

किती दिवस शिकलात?

दहा आठवडे.

10. Grammar

A) N N AUX CONSTRUCTIONS

हा जगाचा नकाशा आहे.	ha jəgaca nəkaša ahe.	This is a map of the world.
ही शहरं आहेत.	hi šəhərə: ahet.	These are cities.

The sentences above are based on the structures N N Aux 'N (be N.' Aux stands for the verb əs- अस- 'to be'. In This construction əs- अस- serves as a copula, indicating the identity of the first noun with the second. əs- is also used as a main verb and as an auxiliary in various verbal constructions. In this book, for the sake of convenience, we will generally use the word 'auxiliary' to cover all these functions.

In the N N Aux construction the noun is, of course, frequently replace by a pronoun. Note that this pattern is like that introduced in Unit One, except that the copula is used. As we mentioned earlier, the pattern with the copula is the more widely used.

Questions. The same rules for questions formation introduced in Unit One apply here. That is, yes-no questions are formed by adding ka to the statement, and question-word questions are formed by inserting the question word in the place of the desired information.

हे शहर आहे.	he šəhər ahe.	This is a city.
हे शहर आहे का?	he šəhər ahe ka?	Is this a city?
हे काय आहे?	he kay ahe?	What is this?

In question and answer exchange the first noun or pronoun and the auxiliary are often dropped.

हे काय आहे?	he kay ahe?
शहर आहे.	šəhər ahe.
शहर.	šəhər.

Repetition of subject. In the N N Aux construction a pronoun is sometimes inserted after the first noun.

नवी दिल्ली ही भारताची राजधानी आहे.

nəvi dilli hi bharətači raǰdhani ahe.

New Delhi (this) is Indian's capital.

You may recall that some English speakers do the same thing ('My mother, she is a nurse') but in English this usage is considered non-standard.

B) PERSONAL SUBJECT PRONOUNS

As the set of personal subject pronouns is rather complex, it is convenient to look at each person separately.

Fist person. The first person pronouns are shown in Table 2.

Table 2. First person subject pronouns

Singular		मी	mi
	Excl.	आम्ही	amhi
Plural
	Incl.	आपण	apəṇ

Note that in the first person plural ('we') Marathi makes a distinction between 'we' excluding and including the person(s) spoken to. For instance, two brothers might say to an outsider आम्ही भाऊ आहोत amhi bhau ahot 'we are brothers' while one brother could say to the other आपण भाऊ आहोत apən bhau ahot 'we are brothers'.

One of the frequently occurring constructions with आपण apəṇ is apəṇ V-u ya 'Let's V' (V = verb.)

आपण नकाशे बघू या

apəṇ nəkaše bəghu ya.

Let's look at the maps.

The distinction between the exclusive and inclusive 'we' is a very useful one, and one that can avoid a great deal of social awkwardness.

Second person. The second person subject pronouns are given in Table 3.

TABLE 3. Second person subject pronouns

Singular (Familiar)	तू	tu
Plural / Respectful	तुम्ही	tumhi
Honorific	आपण	apəṇ

Note that the singular is necessarily the familiar form. The plural is used in three ways:

1) to address more than one person whom one would individually address in the singular

2) to address one person in the respectful

3) to address more than one person in the respectful.

It is clear that since the essence of the respectful is using the plural for a single person, the distinction between the plural and respectful is blurred when one is talking to more than one person.

The आपण apəṇ in Table 3 is the same word as the inclusive 'we'. In the second person it is used as a special honorific form, expressing a greater degree of deference than तुम्ही tumhi. The honorific आपण apəṇ is gradually falling out of use, and it will not be used in this book.

Third person. The set of third person subject pronouns is the most complex, as in addition to number and respect there are distinctions of distance and gender. The third person pronouns are given in Table 4.

TABLE 4. Third person subject

	Proximate			Distant
	M	F	N	M	F	N
Singular (Familiar)	हा ha	ही hi	हे he	तो to	ती ti	ते te
Plural / Respectful	हे he	ह्या hya	ही hi	ते te	त्या tya	ती ti

The full set of personal subject pronouns is summarized in Table 5. Since the identity of plural and respectful forms has already been discussed, there is no separate mention of the respectful in this table.

TABLE 5. Personal subject pronouns

	First Person	Second Person	Third Person
			Proximate			Distant
			M	F	N	M	F	N
Singular	मी mi	तू tu	हा ha	ही hi	हे he	तो to	ती ti	ते te
Plural	आम्ही amhi	तुम्ही tumhi	हे he	ह्या hya	ही hi	ते te	त्या tya	ती ti
	आपण apəṇ	आपण apəṇ

The personal subject pronouns with their English meanings are summarized below.

मी	mi	I	ह्या	hya	they, these (f.) she (resp.)
आम्ही	amhi	we (excl.)	हे	he	this (n.)
आपण	apəṇ	we (incl.)	ही	hi	they, these (n.)
तू	tu	you (sg.)	तो	to	he, that (m.)
तुम्ही	tumhi	you (pl. / resp.)	ते	te	they, those (m.) he (resp.)
आपण	apəṇ	you (hon.)	ती	ti	she, that (f.)
हा	ha	he, this (m.)	त्या	tya	they, those (f.) she (resp.)
हे	he	they, these (m.) he (resp.)	ते	te	that (n.)
ही	hi	she, this (f.)	ती	ti	they, those (n.)

C) NA (Aux) CONSTRUCTION

तुम्ही कुठले?	tumhi kuṭhle?	Where are you from? ['You of where?]
मी अमेरिकन आहे.	mi əmerikən ahe.	I am American.
ती कुठली आहे?	ti kuṭhli ahe?	Where is she from?
ती भारतीय आहे.	ti bharətiyə ahe.	She is Indian.
तुम्ही कुठल्या?	tumhi kuṭhlya?	Where are you from?
मी पुण्याची आहे.	mi puṇyači ahe.	I am from Pune.
तो मद्रासचा आहे का?	to madrasca ahe ka?	He is from Madras?

The sentences above are based on the structure N A (Aux). (A stands for 'adjective'. The parenthesis around Aux indicates that it is sometimes omitted.)

In terms of form, adjective are of two kinds: those that are invariable, like अमेरिकन əmerikən and भारतीय bharətiya, and those like कुठलं kuṭhlə: and पुण्याचं puṇyacə: the endings of which vary according to the gender and number of the noun they modify.

Variable adjective endings. You are already familiar with the set of variable adjective endings, as they were presented in Table 1 as the endings for possessive adjectives. This set of endings is one of the most important in the language as it occurs in a great many contexts, including the plural of marked nouns and a number of verbal constructions. The set of variable adjective endings is given in Table. 6.

TABLE 6. Variable adjective endings

	M	F	N
Singular	a	i	ə:
Plural	e	ya	i

D) PRESENT TENSE OF THE AUXILIARY

The full paradigm of the present tense of the auxiliary is given in Table 7.

TABLE 7. Present tense of the auxiliary

	First Person	Second Person	Third Person
Singular	आहे ahe	आहेस ahes	आहे ahe
Plural	आहोत ahot	आहात ahat	आहेत ahet

Combining these with the personal subject pronouns we get the paradigm below.

मी आहे	mi ahe	I am
आम्ही आहोत	amhi ahot	we are
valign="top">तू आहेस	tu ahes	you are
तुम्ही आहात	tumhi ahat	you (pl.) are

हा आहे	ha ahe	he, this (m.) is
हे आहेत	he ahet	they, these (m.) are he (resp.) is
ही आहे	hi ahe	she, this (f.) is
ह्या आहेत	hya ahet	they, these (f.) are she (resp.) is
हे आहे	he ahe	this (n.) is
ही आहेत	hi ahet	they, these (n.) are
तो आहे	to ahe	he, that (m.) ahe
ते आहेत	te ahet	they, those (m.) are he (resp.) is
ती आहे	ti ahe	she, that (f.) is
त्या आहोत	tya ahet	they, those (f.) are she (resp.) is
ते आहे	te ahe	that (n.) is
ती आहेत	ti ahet	they, those (n.) are

Note that आपण apəṇ is not given in the above paradigm. In the first person plural it takes the same form as आम्ही amhi; in the second person plural it takes the same form as तुम्ही tumhi. Throughout this book we will follow the practice of not giving आपण apəṇ in paradigms.

In casual speech the present auxiliary is usually run together with the preceding words, and the h is reduced or elided. Listen to your instructor's pronunciation, and try to imitate it.

Negative auxiliary. For the negative of the auxiliary, Marathi employs a special negative verb नस- nəs- 'not to be'. The present tense of नस- nəs- is given in Table 8.

TABLE 8. Present tense of negative auxiliary

	First Person	Second Person	Third Person
Singular	नाही nahi	नाहीस nahis	नाही nahi
Plural	नाही nahi	नाही nahi	नाहीत nahit

Combining these with the personal subject pronouns we get the paradigm below.

मी नाही.	mi nahi
आम्ही नाही.	amhi nahi
तू नाहीस.	tu nahis
तूम्?ही नाही.	tumhi nahi
हा, ही, हे नाही.	ha, hi, he nahi
हे, ह्या, ही नाहीत.	he, hya, hi nahit
तो, ती, ते नाही.	to, ti, te hani
ते, त्या, ती नाहीत.	te, tya, ti nahit

E) CLASSIFICATION OF VERBS

Although this unit is focused on the auxiliary verb, we have also made occasional use of main verbs which in our formulas we will designate as V.

Marathi verbs can be divided into two classes - transitive and intransitive - according to whether or not they take a direct object.

Transitive verbs are those that can take a direct object; intransitive verbs are those that cannot. In our vocabulary lists transitive verbs are labeled v.t.; intransitive verbs are labeled v.i.

F) THE IMPERFECT A

We have had a number of sentences using the transitive verb बोल- bol- 'to speak' in the construction N N V, 'N V N.' (Note that in the Marathi construction the direct object precedes the verb, while in the corresponding English sentence it follows it.)

तुम्ही मराठी बोलता का?	tumhi məraṭhi bolta ka?	Do you speak Marathi?
हो, थोडंसं बोलतो / बोलते.	ho, tohoḍəsə: bolto / bolte.	Yes, I speak little.
तो हिंदी आणि इंग्रजी बोलतो.	to hindi aṇi iŋgrəǰi bolto.	He speaks Hindi and English.
ती मराठी आणि इंग्रजी बोलते.	ti məraṭhi aṇi iŋgrəǰi bolte.	She speaks Marathi and English.
ते उत्तम हिंदी आणि मराठी बोलतात.	te uttəm hindi aṇi məraṭhi boltat.	He speaks excellent Hindi and Marathi.
त्या तामिळ, कानडी, हिंदी आणि इंग्रजी बोलतात.	tya tami, kanəḍi, hindi aṇi iŋgrəǰi boltat.	She speaks Tamil, Kannada, Hindi and English.

The forms of बोल- bol- in these sentences are in the Imperfect A, construction used for expressing habitual action in the present.* Combined with te personal subject pronouns we get the paradigm below.

मी बोलतो	mi bolto	I (m.) speak
मी बोलते	mi bolte	I (f.) speak
तू बोलतोस	tu boltos	you (fam. m.) speak
तू बोलतेस	tu boltes	you (fam. f.) speak
तो बोलतो	to bolto	he (fam.) speaks
ती बोलते	ti bolte	she (fam.) speaks
ते बोलतं	te boltə:	it (fam.) speaks
आम्ही बोलतो	amhi bolto	we speak
तुम्ही बोलता	tumhi bolta	you speak
ते, त्या, ती बोलतात	te,tya, ti boltat	he, she (resp.), they speak

Formation of the Imperfect A. If you study the examples of the Imperfect A above, you will see that the verbal base बोल- bol- is in each case followed by a त t. This t is the marker of the imperfect aspect. Following the t are a variety of endings, which are determined (governed) by the person, gender, and number of the subject. The formula for the Imperfect A is: N (N) V-t E_imf.

In this formula N means 'noun'. The first noun is the subject, and the second, the direct object. V- is the verbal base; t, the imperfect market and E_imf the set of personal endings for the Imperfect A.

The Imperfect A endings are given in Table 9 below.

Table 9. Imperfect A endings

	Singular			Plural
Person	M	F	N
1	o	e		o
2	os	es		a
3	o	e	ə:	at

* It should be kept in mind, however, that the terminology here is our own and is not in general use. What we have termed and imperfect and perfect are called the present and the past in traditional Marathi grammar.

Negative. The negative of the Imperfect A does not retain any indication of gender so it is simpler than the affirmative. It has the form N (N) V-t Aux_neg.

Here is the full paradigm.

मी मराठी बोलत नाही.	mi maraṭhi bolat nahi.	I don't speak marathi
मी बोलत नाही.	mi bolət nahi.	I (m.,f.) don't speak.
तू बोलत नाहीस.	tu bolət nahis.	You (fam., m. f.)don't speak.
तो, ती, ते बोलत नाही.	to, ti, te bolət nahi.	he, she, it (fam.)doesn't speak.
आम्ही बोलत नाही.	amhi bolət nahi.	We don't speak.
तुम्ही बोलत नाही.	tumhi bolət nahi.	You don't speak.
ते, त्या, ती बोलत नाहीत.	te, tya, ti bolət nahit.	he, she (resp.),they don't speak.

G) N-la IMPERSONAL CONSTRUCTION WITH ye-

In a sentence like 'मी मराठी बोलतो' 'mi məraṭhi bolto' the person is the agent; s / he is doing something. Aside from word order, sentences of this type are closely parallel to their English counterparts. There are, however, a number of Marathi constructions where the native speaker of English expects a person to be the agent of the action, but the person is instead the receive of the action. In this unit we have a number of sentences of this type.

तुम्हाला मराठी येतं का?	tumhala məraṭhi yetə: ka?
हो, मला थोडंसं येतं.	ho, məla thoḍəsə: yetə:.
त्याला हिंदी आणि मराठी येतं.	tyala hindi aṇi məraṭhi yetə:.

The literal meaning of the first sentence is 'Does Marathi come to you?'. In these sentences the pronoun referring to the person is the indirect object rather than the subject.

The form of this impersonal construction in the imperfect A is:

N-la N V-t E _imf.

In this construction the ending is governed by the gender and number of the second noun. The endings are the regular Imperfect A endings, but are, of course, restricted to the third person.

Note how the ending of the verb changes according to the gender and number of the second noun.

त्याला मराठी येतं.	tyala məraṭhi yetə:.
त्याला आमची भाषा येते का?	tyala amči bhaša yete ka?
त्याला तीन भाषा येतात.	tyala tin bhaša yetat.

Since मराठी məraṭhi is neuter, in the first sentence the verb has the neuter singular ending ə:. Similarly, in the second sentence आमची भाषा amči bhaša is feminine, so the verb ending is the feminine singular e. In the third sentence तीन भाषा tin bhaša is plural so the verb has the plural ending. at. (Keep in mind that in the plural of the Imperfect A there is no distinction of gender.)

When the first noun or pronoun is plural (or respectful), ना na is used instead of लाla.

मुलांना तीन भाषा येतात.	mulanna tin bhaša yetat	The children know three languages.
त्यांना तीन भाषा येतात.	tyanna tin bhaša yetat.	He / she / they know three languages.

Negative. The negative of the impersonal construction we are dealing with is: N-la N V-t Aux _neg.

मला मराठी येत नाही.

məla məraṭhi yet nahi.

I don't know Marathi.

H) INDIRECT OBJECT PRONOUN FORMS

The indirect object pronouns are basically formed by adding ला la 'to' to the subject pronouns. However, in some cases the original pronouns undergo slight changes. The indirect object pronouns which have been introduced so far are listed below, along with the corresponding subject pronouns.

subject pronoun		Indirect Object Pronoun
मी	mi	मला	məla
तुम्ही	tumhi	तुम्हाला	tumhala
तो	to	त्याला	tyala
ती	ti	तिला	tila
ते, त्या, ती	te, tya, ti	त्यांना	tyanna

Remember that these forms means 'to me', 'to you', etc.

I) THE PERFECT ASPECT

We have encountered three sentences using the verb šik- शिक- in the Perfect, a construction used for expressing completed action as in the past.

तुम्ही कुठे शिकलात?	tumhi kuṭhe šiklat?
किती दिवस शिकलात?	kiti divəs šiklat?
ते कुठे शिकले?	te kuṭhe šikle?

Note that the verbal base शिक- šik- is following in each case by a ल l, which is the Perfect market, plus various endings, which are governed by the person, gender, and number of the subject. So far we have encountered two:

तुम्ही शिकलात.	tumhi šiklat	You learned
ते शिकले.	te šikle	they (m), he (resp.)

PATTERN PRACTICE

A. Practice using the subject pronouns using yourself as the point of reference, and pointing to the other members of the class. For respectful forms, mention the names of your instructor or other members of the faculty.

B. Give the pronoun that can be substituted for each noun or noun phrase. Use distant forms for the third person.

1. माझा मित्र	majha mitrə	6. अरुण आणि मी	əruṇ aṇi mi
2. माझी मैत्रीण	maǰhi məitriṇ	7. मुलगा	mulga
3. मुलं	mulə:	8. सुरेश आणि दिलीप	sureš aṇi dilip
4. सुनीता आणि उमा	sunita aṇi uma	9. तू आणि माधव	tu aṇi madhəv
5. आई	ai	10. तू आणि मी	tu aṇi mi

C. Give the form of the present auxiliary required for each noun or pronoun.

1. मी	mi	6. तुम्ही	tumhi
2. माझी मैत्रीण	maǰhi məitriṇ	7. माझा मित्र	maǰha mitrə
3. आम्ही	amhi	8. माझी बहीण	maǰhi bəhiṇ
4. तू	tu	9. आपण	apəṇ
5. हा	ha	10. मुलं	mulə:

D. Repeat the above exercise, using the negative auxiliary.

E. Complete the following sentences with the appropriate from of the auxiliary, first affirmative, then negative.

1. मी अमेरिकन ...	mi əmerikən...
2. तुम्ही भारतीय ...का?	tumhi bharətiya ... ka?
3. तू पुण्याचा .. का?	tu puṇyača .. ka?
4. आम्ही अमेरिकन...	amhi əmerikən...
5. आमचे मित्र फ्रेंच...	amce mitrə frenč...

F. Complete the following sentences with the appropriate form of puṇyacə: पुण्याचं.

1. राम ... आहे.	ram ... ahe.
2. वैशाली ... आहे.	vəišali ... ahe.
3. अरुण पवार ... आहेत.	əruṇ pəvar .. ahet.
4. उमा देशमुख ... आहेत.	uma dešmukh ... ahet.
5. तुम्ही ... का? (use f. pl.)	tumhi .. ka? (use f. pl.)
6. तुम्ही ... का? (use f. pl.)	tumhi ...ka? (use m. pl.)

G. Complete the following sentence with the appropriate Imperfect A form of मराठी बोल- məraṭhi bol-. Use the familiar for the first two, the respectful for the next two.

1. सतीश रानडे..	sətiš ranəḍe ...
2. मीरा शहा...	mira šəha ...
3. सलीम शेख...	səlim šekh ...
4. डॉक्टर लक्ष्मी..	ḍɔkṭər ləkšmi ...
5. मी..	mi ...
6. मेरी...	meri ...
7. बिल..	bil ...

H. Repeat the above exercise using मराठी शिक- məraṭhi šik- with the appropriate Imperfect A Forms.

I. Repeat both G. and H. above using the appropriate negative Imperfect forms.

J. Use each of the following pronouns or names in the frame-ला मराठी येतं -la məraṭhi yetə:.

1. मी	mi
2. ती	ti (sg.)
3. आम्ही	amhi
4. तुम्ही	tumhi
5. तू	to
6. सतीश	sətiš
7. सलीम शेख	səlim šekh
8. डॉक्टर लक्ष्मी	ḍɔkṭər ləkšmi

K. Repeat exercise J in the negative.

L. Translate the following sentence into Marathi.

1. Where is New Delhi?

2. I am not German.

3. I am American.

4. We are American.

5. Are you Maharashtrian? (Use resp.)

6. What town are you from? (Use resp.)

7. What town are you from? (Use fam.)

8. Milwaukee is a city.

9. Wisconsin is a state.

10. Is Sunil from Kolhapur?

11. No, he's from Solapur.

12. Prof. Joshi is from Nagpur.

13. Is Prof. Kamble from Nagpur too?

14. Do you know Marathi?

15. Does your friend speak Marathi?

M. Give the plural of each noun.

1. नाव	nav	9. पुरुष	puruš	17. नदी	nədi
2. गाव	gav	10. देश	deš	18. वहिनी	vəhini
3. मूल	mul	11. दिवस	divəs	19. बाई	bai
4. बाळ	ba	12. नकाशा	nəkaša	20. राजधानी	raǰdhani
5. शहर	šəhər	13. महिना	məhina	21. बहीण	bəhiṇ
6. राज्य	raǰyə	14. आठवडा	aṭhəvḍa	22. मैत्रीण	məitriṇ
7. भाऊ	bhau	15. आई	ai
8. मित्र	mitrə	16. आजी	aji

Unit Three

Naming Things,
Placing Things,
Commands

---

11. What Is This?

Meena tells Jenny the names and gender of objects Jenny takes of her bag. These are all in answer to Jenny's question: हे काय आहे? he kay ahe? 'What is this?'.

ही बॅग आहे. hi bæg ahe.	हे पुस्तक आहे. he pustək ahe.	ही वही आहे. hi vəhi ahe.
हा कागद आहे. ha kagəd ahe.	हे पेन आहे. he pen ahe.	ही पेन्सिल आहे. hi pensil ahe.
हा चष्मा आहे. ha čəšma ahe.	हा चाकू आहे. ha caku ahe.	हा कॅल्क्युलेटर आहे. ha kælkyuleṭər ahe.

Jenny now asks about objects she has in her room.

हा स्टेपलर आहे. ha sṭeplər ahe.	हा रेडिओ आहे. ha reḍio ahe.	हा कॉम्प्युटर आहे. ha kɔmpyuṭər ahe.
हा टेलिफोन आहे. ha ṭelifon ahe.	हे घड्याळ आहे. he ghəḍya ahe.	हा टेपरेकॉर्डर आहे. ha ṭep rekɔrḍər ahe.

Now Jenny asks about the features of the structure that surrounds her and the furniture it contains.

हे घर आहे.

he ghər ahe.

ही खोली आहे.

hi kholi ahe.

हे टेबल आहे. he ṭebəl ahe.

ही खुर्ची आहे. he khurči ahe.

हा दिवा आहे. ha diva ahe.

हे कपाट आहे. he kəpaṭ ahe.

हे शेल्फ आहे. he šelph ahe.

And finally Jenny asks the names of objects used everyday in her Marathi class.

हा फळा आहे. ha phəa ahe.

हा डस्टर आहे. ha ḍəsṭər ahe.

हा खडू आहे. ha khəḍu ahe.

---

Go round your class or group, each one in turn asking the next person to identify one of the objects in the picture or one of the corresponding real objects you have with you or see around you.

---

Now Jenny finds out the plurals of all names of the objects she has learned from Meena.

ह्या बॅगा आहेत. hya bæga ahet.	ही पुस्तकं आहेत. hi pustəkə: ahet.	ह्या वह्या आहेत. hya vəhya ahet.
हे कागद आहेत. he kagəd ahet.	ही पेनं आहेत. hi penə: ahet.	ह्या पेन्सिली आहेत. hya pensili ahet.
हे चष्मे आहेत. he čəšme ahet.	हे चाकू आहेत. he caku ahet.	हे कॅल्क्युलेटर आहेत. he kælkyuleṭər ahet.

हे कॉम्प्युटर आहेत. he kɔmpyuṭər ahet.	हे रेडिओ आहेत. he reḍio ahet.	हे टेलिफोन आहेत. he ṭelifon ahet.
ही घड्याळं आहेत. hi ghəḍyaə: ahet.	हे टेपरेकॉर्डर आहेत. he ṭep rɔkorḍər ahet.	हे स्टेपलर आहेत. he sṭeplər ahet.

ही घरं आहेत. hi ghərə: ahet.

ह्या खोल्या आहेत.

hya kholya ahet.

ही टेबलं आहेत. hi ṭeblə: ahet.

ह्या खुर्च्या आहेत. hya khurčya ahet.

हे दिवे आहेत. he dive ahet.

ही कपाटं आहेत. hi kəpəṭə: ahet.

ही शेल्फं आहेत. hi šelphə: ahet.

हे फळे आहेत. he phəe ahet.

हे डस्टर आहेत. he ḍəsṭər ahet.

हे खडू आहेत. he khəḍu ahet.

---

a. Go round your class or group, each one in turn asking the next person the plural of one of the objects in the pictures or corresponding real objects. Use the pattern of the following example:

एक पुस्तक, दोन ...?	ek pustək, don...?
दोन पुस्तकं.	don pustəkə:.

This is a good way to drill all the nouns in your vocabulary lists.

b. Make vocabulary cards by making at least two Xerox copies of these pictures, and pasting each picture on a separate card. You can then play a variety of games. Here are a few suggestions.

i) Concentration 1. Put cards face down. The first player turns up two cards. If they are a pair s / he keeps them; if not, s / he puts them in the same position. Subsequent players try to make pairs by remembering the position of each card. Each time a player makes a pair s / he should say the Marathi word.

ii) Concentration 2. One person deals out a set of six or seven cards, leaving them up for a moment, then turning them over. Then the other members of the group should name the objects in the set.

iii) You can devise your own Rummy-type games for drilling this and other vocabulary.

---

VOCABULARY

Nouns

Neuter nouns

पुस्तक, पुस्तकं pustək, pustəkə: n. book

पेन, पेनं pen, penə: n. pen

घड्याळ, घड्याळं ghəḍya, ghəḍyaə: n. clock

टेबल, टेबलं ṭebəl, ṭeblə: n. table.

घर, घरं ghər, ghərə: n. house

शेल्फ, शेल्फं šelph, šelphə: n. shelf

छत, छतं čhət, čhətə: n. ceiling

दार, दारं dar, darə: n. door

कपाट, कपाटं kəpaṭ, kəpaṭə: n. cupboard

Feminine nouns

वही, वह्या vəhi, vəhya f. notebook

खोली, खोल्या kholi, kholya f. room

खिडकी, खिडक्या khiḍki, khiḍkya f. window

खुर्ची, खुर्च्या khurči, khurčya f. chair

पेन्सिल, पेन्सिली pensil, pensili f.(i) pencil

भिंत, भिंती bhintə, bhinti f.(i) wall

बॅग, बॅगा bæg, bæga f.(e) bag

जमीन jəmin f.(i) floor

Masculine nouns

चष्मा, चष्मे čašma, čašme m. glasses

दिवा, दिवे diva, dive m. lamp, light

फळा, फळे phəa, phəe m. chalkboard

पंखा, पंखे peŋkha, peŋkhe m. fan

कागद, कागद kagəd, kagəd m. paper, piece of paper

कॅल्क्युलेटर, कँल्क्युलेटर kælkyuleṭər, kælkyuleṭər m. calculator

कॉम्प्युटर, कॉम्प्युटर kɔmpyuṭər, kɔmpyuṭər m. computer

टेप रेकॉर्डर, टेप रेकॉर्डर ṭep rekɔrḍər, ṭep rikɔrḍər m. tape recorder

स्टेपलर, स्टेपलर sṭeplər, sṭeplər m. stapler

टेलिफोन, टेलिफोन ṭelifon, ṭelifon m. telephone

रेडिओ, रेडिओ reḍio, reḍio m. radio

चाकू, चाकू caku, caku m. knife

Pronouns

हे he pron. this (n.)

12. This Is Jane's Bag

Jenny's friend Jane has her bag open on a table near by, with some of the contents displayed. Meena quizzes Jenny about them.

M :ही बॅग कोणाची आहे?hi bæg koṇači ahe?Whose bag is this? J :ती जेनची आहे.ti ǰenči ahe?It's Jane's. M :बॅगेत काय काय दिसतं?bæget kay kay distə:?What all do you see in the bag? the bag? ['In the bag what what appears?'] J :कागद दिसतात, पेन, पेन्सिल आणि फुटपट्‌्टी दिसतात.kagəd distat, pen, pensil aṇi phuṭpaṭṭi distat.You see papers, a pen, a pencil and a ruler. M :बॅगेजवळ काय आहे?bægejəvə kay ahe?What is near the bag? J :पुस्तकं आहेत, रुमाल आहे, बॅटरी, चष्मा, आरसा - आणि इतर पुष्कळ वस्तू आहेत.pustəkə: ahet, rumal ahe, bæṭri, čəšma, arsa aṇi itər puškə vəstu ahet.There are books, a handkerchief, flashlight, glasses, a mirror, and many other things.

M :	कंगवा आहे का?	kəŋgva ahe ka?	Is there a comb?
J :	हो, आहे.	ho ahe.	Yes, there is.
M :	टुथब्रश आणि टुथपेस्ट आहे का?	ṭuthbrəš ani ṭuthpesṭ ahe ka?	Are there a toothbrush and toothpaste?
J :	नाही.	nahi	No.
M :	किती पुस्तकं दिसतात?	kiti pustəkə: ditat?	How many books do you see?
J :	तीन पुस्तकं दिसतात.	tin pustəkə: distat.	You can see three books.

---

a. Answer the following questions about the picture above.

ही बॅग डेबीची आहे का?	hi bæg ḍebiči ahe ka?
बॅगेत पेन दिसतं का?	bæget pen distə: ka?
बॅगेत चष्मा दिसतो का?	bæget čəšma disto ka?
बॅगेजवळ किती पेनं आहेत?	bægejəvəl kiti penə: ahet?

b. Ask each other additional questions about the picture.

c. Talk about the contents of your own bags.

---

Jenny and Meena look at a photo of the college dorm room of Jenny's friend Jim Taylor.

M :ही खोली कोणाची आहे?hi kohli koṇači ahe?Whose room is this? J :ती जिमची आहे.ti ǰimči ahe.It's Jim's. M :खोलीमधे काय काय दिसतं?kholimədhe kay kay distə:?What all do you see in the room? J :कॉम्प्युटर दिसतो, रेडिओ दिसतो, कपडे आणि बुट दिसतात.kɔmpyuṭər disto, reḍio disto, kəpḍe aṇi buṭ distat.You see a computer, a radio, clothes and shoes. M :खाट दिसते का?khaṭ diste ka?Do you see a cot? J :नाही.nahi.No. M :आणि सतरंजी?aṇi sətrənǰi?And a carpet? J :हो सतरंजी दिसते.ho, sətrənǰi diste.Yes, you see a carpet.

Variation

खोलीमध्ये काय काय आहे?

kholimədhe kay kay ahe?

What is there in the room?

---

a. Talk about what you see in the room, or what is in the room. (You may want to go beyond what you see in the picture.) Here are some words you will want to use.

मोजा	moja	sock
मग	məg	mug
टोपली	ṭopli	basket
ड्रावर	ḍravər	drawer
सतरंजी	sətrənǰi	carpet
खाट	khaṭ	cot

b. Talk about what there is in you own room.

---

Meena quizzes Jenny about the location of objects in the photo.

M :	कॉम्प्युटर कुठे आहे?	kɔmpuṭər kuṭhe ahe?	Where is the computer?
J :	टेबलावर आहे.	ṭeblavər ahe.	It's on the table.
M :	मोजा कुठे आहे.	moja kuṭhe ahe?	Where is the sock?
J :	खुर्चीवर आहे.	khurčivər ahe.	It's on the chair.
M :	टेप रेकॉर्डर टेबलावर आहे का?	ṭep rekərḍər ṭeblavər ahe ka?	Is the tape recorder on the table?
J :	नाही, तो जमिनीवर आहे.	nahi, to jəminivər ahe.	No, it's on the floor.
M :	जिमचं घड्याळ दिसत नाही. ते कुठे आहे?	ǰimcə: ghəḍya disət nahi. Te kuṭhe ahe?	I don't see Jim's clock. Where is it?
J :	मला माहीत नाही.	məla mahit nahi.	I don't know.
M :	आणि जिमची बॅटरी?	aṇi ǰimči bæṭri?	And Jim's flashlight?
J :	कपाटात आहे.	kəpaṭat ahe.	It's in the cupboard.
M :	टोपली दिसते का?	ṭopli ḍiste ka?	Do you see a (waste) basket?
J :	हो, ती ड्रॉवरजवळ आहे.	ho, ti ḍravər jəvə ahe.	Yes, it's near the drawer.

---

a. Answer the following questions.

टेलिफोन कुठे आहे?	ṭelifon kuṭhe ahe?
मग कुठे आहेत?	məg kuṭhe ahet?
रेडिओ कुठे आहे?	reḍio kuṭhe ahe?
खुर्चीवर पुस्तक आहे का?	khurčivər pustək ahe ka?
शेल्फवर किती पुस्तकं आहेत?	šelphvər kiti pustəkə: ahet?

b. Ask each other more questions on the pattern above.

---

Now Jenny and Meena talk about what you can see outside, through Jim's window.

M :	खॢडकीतून काय दिसतं?	khiḍkitun kay distə:?	What do you see through the window?
J :	झाड दिसतं, पक्षी दिसतात.	jhaḍ distə:, pəkši distat.	You see a tree and birds.
M :	आकाश दिसतं का?	akaš distə: ka?	Do you see the sky?
J :	हो, आणि गवत पण दिसतं.	ho, aṇi gəvət pəṇ distə:.	Yes, and you see grass too.

---

List everything that you see in the following picture,* using the verb दिस - dis-as in the pattern illustrated above. You can also do this as competing groups to see who lists the largest number of things correctly within a given time.

Here are a few additional words you may want to use.

सूर्यsuryasun चंद्रčəndrəmoon चांदणीcandəṇistar बागbaggarden फूलphulflower पानpanleaf डोंगरḍoŋgərhill कुत्रंkutrə:dog मांजरmanjərcat बैलbəilbullock ढगḍhəgcloud

---

* Reprinted from Marathi Illustrated Vocabulary (New Delhi: AIIS, 1983), P. 3.

VOCABULARY

Nouns

वस्तू, वस्तू vəstu, vəstu f. thing

फुटपट्टी, फुटपट्ट्या phuṭpəṭṭi, phutpəṭṭya f. ruler

रुमाल, रुमाल rumal, rumal m. handkerchief

बॅटरी, बॅटऱ्या bæṭri, bæṭrya f. flashlight

आरसा, आरसे arsa, arse m. mirror

कंगवा, कंगवे kəŋva, kəŋgve m. comb

टुथब्रश, टुथब्रश ṭuthbrəš, ṭuthbrəš m. toothbrush

टुथपेस्ट ṭuthpesṭ f. toothpaste

कपडा, कपडे kəpḍa, kəpḍe m. article of clothing. In pl. clothes

बूट, बूट buṭ, buṭ m. shoe

मोजा, मोजे moja, moje m. sock

मग, मग məg, məg m. mug

बाटली, बाटल्या baṭli, baṭlya f. bottle

टोपली, टोपल्या ṭopli, ṭoplya f. basket

ड्रॉवर, ड्रॉवर ḍravər, ḍravər m. drawer

सतरंजी, सतरंज्या sətrənǰi, sətrənǰya f. carpet

खाट, खाटा khaṭ, khaṭa f.(e) cot, bed

झा॰, झाडं jhaḍ, jhaḍə: n. tree

पक्षी, पक्षी pəkši, pəkši m. bird

आकाश akaš n. sky

सूर्य, सूर्य suryə, suryə m. sun

चंद्र, चंद्र čəndrə, čəndrə m. moon

चांदणी, चांदण्या candəṇi, candəṇya f. star

बाग, बागा bag, baga f.(e) garden, park

फूल, फुलं phul, phulə: n. flower

पान, पानं pan, panə: n. leaf

गवत gəvət n. grass

डोंगर, डोंगर ḍoŋgər, ḍoŋgər m. hill

कुत्रं, कुत्री kutrə:, kutri n. dog

मांजर, मांजरं manjər, manjərə: n. cat

बैल, बैल bəil, bəil m. bullock

ढग, ढग ḍhəg, ḍhəg m. cloud

Adjectives

कोणाचं koṇacə: adj. whose

चं cə: adj. post. adjectival postposition added to a noun to make the possessive

इतर itər adj. inv. other

पुष्कळ puškə adj. inv. much, many

Postpositions

-त-t post. variant of आत in

-जवळ-jəvə post. near

-मधे-mədhe post. in

-वर-vər post. on

-तून- tun post. through, from within

Verbs

दिस- dis- v.i. (N-la impers.) to be visible, be seen, appear

Phrases

बॅगेत	bæget	in the bag
बॅगेजवळ	bægejəvə	near the bag
खोलीमधे	kholimədhe	in the room
टेबलावर	ṭebəlavər	on the table
खुर्चीवर	kurčivər	on the chair
जमिनीवर	jəminivər	on the floor
सतरंजीवर	sətrənǰivər	on the carpet
कपाटात	kəpaṭat	in the cupboard
शेल्फवर	šelphvər	on the shelf
खिडकीतून	khiḍkitun	through the window

WORD STUDY

1. मधे mədhe is a spoken from. The written form is मध्ये mḍdhye .This is a postposition whose sense overlaps that of the postposition-त -t, which we first encountered in the postpositional phrase अमेरिकेत ameriket in Unit 2. A postposition, as we have seen, is a relational word like an English preposition; but as its name indicates, a postposition follows the noun it relates to. As you will see in the example phrases above in the Vocabulary, the noun will change to its oblique form before a postposition is added to it. The rules for making nouns oblique depend on their gender and number, making the rules quite complicated. (You may have noticed however that feminine nouns ending in i such as खोली kholi do not change in the oblique.) For the time being it is probably best still to learn the postpositional phrases as intact units.

2. कुत्रं kutrə: and मांजर manjar are both neuter, and refer to a dog or cat respectively, when the sex of the animal is not relevant. To specify a male dog one uses the word कुत्रा kutra m. and to specify a female dog, कुत्री kutri f. A female cat is called a मांजरी manjəri f. and a male, बोका boka m.

13. Let's Begin

The instructor comes into classroom and starts the lesson.

I:	आपण सुरू करू या.	apəṇ suru kəru ya.	Let's begin.
	..., दार लाव ना.	..., dar lav na.	..., please, close the door.
	दिवाही लाव.	divahi lav.	Turn on the light too.
	आणि खिडकी उघड.	aṇi khiḍki ughəḍ.	And open the window.

A late-coming student stands at the door.

S :	मी आत येऊ का,	mi at yeu ka,	May I come in,
	सर / मॅडम?	sər / mæḍəm?	Sir / Madam?
I:	ये.	ye.	Come in.

The instruction shows a picture of a city street.

I :

आता आपण हे चित्र बघू या.

ata apəṇ he citrə bəghu ya.

Now let's look at this picture.

I :बघा. ऐका.bəgha. əika.Look. Listen. हा रस्ता आहे.ha rəsta ahe.This is a street. ही बाजारपेठ आहे.hi bajarpeṭh ahe.This is business district.

हा चौक आहे.	ha cəuk ahe.	This is an intersection.
हे दुकान आहे.	he dukan ahe.	This is a shop.
ही इमारत आहे.	hi imarət ahe.	This is a building.
हे देऊळ आहे.	he deu ahe.	This is a temple.
ही गाडी आहे.	hi gaḍi ahe.	This is a car.
ही रिक्षा आहे.	hi rikša ahe.	This is a rickshaw.
ही स्कूटर आहे.	hi skuṭər ahe.	This is a motor scooter.
ही सायकल आहे.	hi saykəl ahe.	This is a bicycle.
आता तुम्ही म्हणा.	ata tumhi mhəṇa.	Now you say (them).
सगळ्यांनी मिळून म्हणा.	səgyanni miun mhəṇa.	Say (them) all together.
परत म्हणा.	pərət mhəṇa.	Say (them) again.

The class talks about the meanings of Marathi words.

I:	'रस्ता' म्हणजे काय?	'rəsta' mhəṇǰe kay?	What does 'rəsta' mean?
S:	'रस्ता' म्हणजे 'रोड', 'स्ट्रीट'.	'rəsta' mhəṇǰe 'roḍ', 'sṭriṭ.'	'rətsa' means 'road', 'street'.
I:	'देऊळ' म्हणजे काय?	'deu' mhəṇǰe kay?	What does 'deu' mean?
S:	'देऊळ' म्हणजे 'टेम्पल'.	'deu' mhəṇǰe 'ṭemple'.	'deu' means 'temple'.
I:	बरोबर आहे.	bərobər ahe.	That's right.
I:	'चौक' म्हणजे काय?	'cəuk' mhəṇǰe kay?	What does 'cəuk' means?
S:	'चौक' म्हणजे 'कॉर्नर'.	'cəuk' mhəṇǰe 'kornər'.	'cəuk' means 'corner'.
I:	चूक. 'चौक' म्हणजे 'इंटरसेक्शन'.	cuk. 'cəuk' mhəṇǰe 'iṇṭərsekšən'.	That's incorrect. 'cəuk' means 'intersection'.
I:	..., आता तू प्रश्न विचार.	... ata tu prəšnə vičar.	... now you ask a question.
S1:	'रस्ता' म्हणजे काय?	'rəsta' mhəṇǰe kay?	What does 'rəsta' mean?
S2:	'रस्ता' म्हणजे 'स्ट्रीट'.	'rəsta' mhəṇǰe 'strit'.	'rəsta' means 'street'.
I:	..., दुकान दाखव.	..., dukan dakhəv.	..., point out a shop.
S:	हे दुकान आहे.	he dukan ahe.	This is a shop.
I:	बरोबर आहे.	bərobər ahe.	That's right.

---

a. Replying to the question हे काय आहे? he kay ahe? identify the objects in the picture your instructor or another student point at.

b. Go through the nouns in the vocabulary at the end of this chapter asking the English meanings of the Marathi words using the pattern just illustrated. Take turns having one person in each group of three or four quiz the others in the group. If one person offers a wrong answer, proceed to the next until correct answer is produced.

c. Extend this same exercize to all the vocabulary items you have learned thus far.

---

Asking for Marathi Equivalents

You may have realized by now that it is a bit childish to ask हे काय आहे? he kay ahe? about things like books, tables, and chairs. You recognize the objects; what you want to know is what they are called in Marathi. The more appropriate question is:

मराठीत ह्याला काय म्हणतात?	məraṭhit hyala kay mhəṇtat?	'What do they call this in Marathi?' ['In Marathi to this what do they say?']
मराठीत ह्याला काय म्हणतात?	məraṭhit hyala kay mhəṇtat?	'What do they call this in Marathi?'
ह्याला दिवा म्हणतात.	hyala diva mhəṇtat.	They call it 'diva'.

You can use this construction when the actual object is not present. All you need to do is substitute the English word plus -ला -la.

मराठीत लाईटला काय म्हणतात?	məraṭhit 'laiṭ'-la kay mhəṇtat?	How do they say 'light' in Marathi?
दिवा म्हणतात.	diva mhəṇtat.	They say 'diva'.

---

a. Go around the circle of your class or group, each person in turn asking his / her neighbor the Marathi equivalent for things you see in the picture at the beginning of the chapter using the pattern just illustrated.

b. You can now extend this to all the vocabulary items you have learned thus far. This works best in groups of three or four. Take turns having one member of each group quiz the others in the group about the Marathi equivalents for vocabulary in each chapter. If one person offers a wrong answer proceed to the next person until the right answer is produced.

---

The instructor asks what things are called in Marathi.

I:	मराठीत 'टेम्पल' ला काय म्हणतात?	məraṭhit 'tempəl-la' kay mhəṇtat?	How do they say 'temple' in Marathi?
S:	देऊळ म्हणतात.	deu mhəṇtat.	They say 'deul'.
I:	बरोबर. 'रोड' ला काय म्हणतात?	bərobər. 'roḍ-la' kay mhəṇtat?	Correct. How do they say d'?
S:	चौक म्हणतात.	cəuk mhəṇtat.	They say 'cəuk'.
I:	चूक..., तू सांग.	cuk ..., tu sang.	Wrong..., you tell us.
S:	'रोड' ला रस्ता म्हणतात.	'roḍ-la' rəsta mhəṇtat.	They say 'rəsta' for road.
I:	बरोबर.	bərobər.	Correct.

Sometimes you will not understand a question or will not know or will not remember the answer.

I :	'बाजारपेठ' म्हणजे काय?	'bajarpeṭh' mhəṇǰe kay?	What does 'bajarpeth' mean?
S :	मला समजलं नाही.	məla səməjlə: nahi.	I haven't understood.
	तुम्ही परत विचारता का?	tumhi pərət vičarta ka?	Would you please ask again?
I :	'बाजारपेठ' म्हणजे काय?	'bajarpeṭh' mhəṇǰe kay?	What does 'bajarpeth' mean?
S :	आता समजलं.	ata samajlə:.	Now I have understood.
	'बाजारपेठ' म्हणजे 'बिझनेस डिस्ट्रिक्ट'.	'bajarpeṭh' mhəṇǰe 'bijines disṭrikṭ.'	'bajarpeth' means 'business district'.
I :	..., तुला समजलं का?	..., tula səməjle: ka?	.., have you understood?
S :	हो, (मला) समजलं.	ho, (məla) səməjle:	Yes, (I) have understood.
I :	'देऊळ' म्हणजे काय?	'deu' mhəṇǰe kay?	What does 'deul' mean? ...,
	..., तू सांगतोस / सांगतेस का?	..., tu saŋgtos / saŋgtes ka?	would you tell (us)?
S :	मला आठवत नाही.	məla aṭhəvət nahi.	I can't remember ['to me it is not being remembered'.]
I :	..., तू सांग.	..., tu saŋg.	..., you tell us.
S :	मला माहीत नाही.	məla mahit nahi.	I don't know ['to me it is not known'].
I :	'देऊळ' म्हणजे 'टेम्पल'.	'deu' mhəṇǰe 'ṭempəl'.	'deul' means 'temple'.
S :	मी प्रश्न विचारू का?	mi prəšnə vičaru ka?	May I ask a question?
I :	विचार की!	vičar ki!	Of course ['Ask!']
S :	मराठीत 'डोर'ला काय म्हणतात?	məraṭhit 'ḍor'la kay mhəṇtat?	How do they say 'door' in Marathi?
I :	दार म्हणतात.	dar mhəṇtat.	They say 'dar'.

Variations

जरा सावकाश बोला.

jəra savkaš bola.

Please speak slowly.

The Imperative

The conversations in this chapter contain a number of imperative (command) forms.

दार लाव.	dar lav.	Close the door.
दिवाही लाव.	divahi lav.	Turn on the light too.
खिडकी उघड.	khiḍki ughəḍ.	Open the window.
ये.	ye.	Come.
बस.	bəs.	Sir down.
तू सांग.	tu saŋg.	You tell.
आता तुम्ही म्हणा.	ata tumhi mhəṇa.	Now you (all) say it.
आता तू प्रश्न विचार.	ata tu prəšnə vičar.	Now you ask a question.

The imperative has two forms: singular and plural. As you would except, the plural also serves as the respectful. Below are the singular and plural forms of the verbs used so far in this chapter.

Singular / familiar		Plural / Respectful
लाव	lav	लावा	lava
उघड	ughəḍ	उघडा	ughḍa
ये	ye	या	ya
बस	bəs	बसा	bəsa
बघ	bəgh	बघा	bəgha
ऐक	əik	ऐका	əika
म्हण	mhəṇ	म्हणा	mhəṇa
दाखव	dakhəv	दाखवा	dakhva
विचार	vičar	विचारा	vičara
सांग	saŋg	सांगा	saŋga

---

a. Break up into groups and practice the familiar imperative forms in the list above. One student should give the Marathi command, and the second should pantomime the action. Where necessary add a direct object, e.g., दार उघड dar ughəḍ, 'देऊळ' म्हण 'deu' mhəṇ.

b. Repeat the exercise, using the plural / respectful forms.

---

More classroom Instructions

Here are some more commonly-used classroom instructions. Both the singular and plural forms are given.

हा शब्द दाखव / दाखवा.	ha šəbdə dakhəv / dakhva.	Point out the word.
हे शब्द वाच / वाचा.	he šəbdə vac / vaca.	Read these words.
ही वाक्य लिही / लिहा.	hi vakyə lihi / liha.	Write these sentences.
हे शब्द पाठ कर / करा.	he šəbdə paṭh kər / kəra.	Memorize these words.
उत्तर दे / द्या.	uttər de / dya.	Give the answer.
मराठीत बोल / बोला.	məraṭhit bol / bola.	Speak in Marathi.
पुस्तकं टेबलावर ठेव.	pustəkə: teblavər ṭhev.	Put the books on the table.

VOCABULARY

Nouns

चित्र, चित्रं čitrə, čitrə: n. picture

रस्ता, रस्ते rəsta, rəste m. road, street

बाजारपेठ, बाजारपेठा bajarpeṭh, bajarpeṭha f.(e) business district

चौक, चौक cəuk, cəuk m. intersection

इमारत, इमारती imarət, imarti f. (i) building.

दुकान, दुकानं dukan, dukanə: n. shop

देऊळ, देवळं deu, devə: n. temple

गाडी, गाड्या gaḍi, gaḍya f. car

रिक्षा, रिक्षा rikša, rikša f. rickshaw

स्कूटर, स्कूटर skuṭər, skuṭər f. motor scooter

सायकल, सायकली saykəl, saykəli f. bicycle

शब्द, शब्द šəbdə, šəbdə m. word.

वाक्य, वाक्यं vakyə, vakyə: n. sentence

प्रश्न, प्रश्न prəšnə, prəšnə m. question

उत्तर, उत्तरं uttər, uttərə: n. answer

0 दे- de- to answer

सर sər m. pl. term of reference or address for a teacher or other professional man

मॅडम mæḍəm f. pl. term of reference or address for a teacher or other professional woman

Verbs

लाव- lav- v.t. to close, turn on

उघड ughəḍ- v.t. to open

ऐक- əik- v.t. to listen, hear

म्हण- mhəṇ- v.t. (irreg.) v.t. (sp.) to say

विचार vičar- v.t. to ask

दाखव dakhəv- v.t. to show

सांग saŋg- v.t. (irreg.) to tell

वाच vac- v.t. to read

लिह / लिही- lih- / lihi- v.t. to write

ठेव- ṭhev- v.t. to put

समज- səməj- v.i. (N-la impers.) to understand

आठव- aṭhəv- v.i. (N-la impers.) to remember

उत्तर दे- uttər de- v.t. (irreg.) to give an answer

सुर कर- suru kər- v.t. (irreg.) to begin

पाठ कर- paṭh kər- v.t. (irreg.) to memorize

माहीत अस- mahit əs- v.i. (N-la impers.) to know

म्हणजे mhəṇǰe that is, meaning, means

Adjectives and Adverbs

आत at adv. inside

बरोबर bərobər adj. inv. correct

चूक cuk adj. inv. incorrect

परत pərət adv. again

सावकाश savkaš adv. slowly

Phrases and sentences

मराठीत məraṭhit in Marathi

टेबलावर ṭeblavər on the table

सगळ्यांनी मिळून səgyanni miun all together

मला माहीत नाही. məla mahit nahi. I don't know.

मला आठवत नाही. məla aṭhəvət nahi. I don't remember.

WORD STUDY

1. The word गाडी gaḍi is used for almost any vehicle - a bus, train - even a motor scooter, bicycle or hand-cart. For 'car' some speakers use मोटार, moṭar f. (i).

2. You may wonder how the word लाव- lav- can be used to mean both 'close' and 'turn on'. Actually, लाव- lav- has a bewildering range of meanings. The common thread seems to be two surfaces coming together. (To turn on a light is to close a switch.) You would also use लाव- lav- in reference to turning on the radio or TV.

14. GRAMMAR

A. NOUNS PLURALS

Since Marathi has three genders, each of which has several typical noun endings, the details of the formation of noun plurals are somewhat complicated. However, a grasp of a few rules can go a long way in helping you learn plural forms.

Plurals of marked nouns. Marked nouns are those that have the characterstic endings of their gender (that is, the same endings as the variable adjectives). Thus, a masculine noun ending in a, a feminine noun ending in i, and a neuter noun ending in ə: are 'marked nouns.' The plurals of these nouns have the same form as the variable adjectives.

The rules for the formation of the plural of marked nouns are as follows:

Masculine	a	→	e
Feminine	i	→	ya
Neuter	ə:	→	i

Examples

पंखा	पंखे	pəŋkha	pəŋkhe	fan
खोली	खोल्या	kholi	kholya	room
अंडं	अंडी	əṇḍə:	əṇḍi	egg*

Unmarked masculine nouns. Masculine nouns other than those ending in a do not change in the plural. The largest number of these end in a consonant.

कागद	कागद	kagəd	kagəd	piece of paper
टेलिफोन	टेलिफोन	ṭelifon	ṭelifon	telephone
रेडिओ	रेडिओ	reḍio	reḍio	radio

Words ending in a conjunct consonant have an automatic short ə pronounced after the conjunct. However these words are considered as ending in a consonant. (In fact, when these words are written in the Devanagari script the automatic ə at the end of the word is not indicated.)

मित्र

मित्र

mitrə

mitrə

friend

* Unfortunately the set of marked nouns endings in ə: is quite small, so we have had to use a word that has not yet been introduced.

Unmarked neuter nouns. The largest group of unmarked neuter nouns are those ending in a consonant. These form the plural by adding ə:. (You might say that in the absence of a vowel ending, the characteristic neuter ending is supplied.)

पुस्तक	पुस्तकं	pustək	pustəkə:	book
दार	दारं	dar	darə:	door

Here too, words ending in a conjunct consonant with an automatic short ə are considered as ending in a consonant.

राज्य

राज्यं

raǰyə

raǰyə:

state

B) POSSESSIVE OF PROPER NOUNS

The possessive of a proper noun is formed by adding the adjectival postposition cə: to the noun. Of course, the ending of cə: will agree with the noun it modifies.

जेनचा रूमाल	ǰenca rumal
जेनची बॅग	ǰenči bæg
जेनचं घर	ǰencə: ghər

Formerly the oblique form was used with given names. Thus 'Sita's house' would be सीतेचं घर sitecə: ghər. Today this usage is considered old fashioned. However, the oblique form is still used with surnames (as we have also already seen with some place names.)

पवारांचं घर	pəvarancə: ghər
रानड्यांचं घर	ranəḍyancə: ghər
पुण्याचा	puṇyaca
साताऱ्याचा	sataryaca

The n in पवारांचं pəvarancə: and रानड्यांचं ranəḍyancə: is part of the oblique form. It is used to indicate plurality or respect.

C) N ADV CONSTRUCTION

In this unit and to some extent, in the previous unit, we encounter adverbs and adverbial phrases of place. The majority of the examples used are of the form N adv Aux, 'N (be) Adv.'

पुणे इथे आहे.

puṇe ithe ahe.

Pune is here.

The interrogative adverb of place (most commonly, कुठे kuṭhe) can be inserted in the adverb position.

पुणे कुठे आहे?

puṇe kuṭhe ahe.

Where is Pune?

As in most constructions, in the answer to a question the subject may be omitted when it is understood.

पुणे कुठे आहे?	puṇe kuṭhe ahe?
इथे आहे.	ithe ahe.

In the N Adv Aux construction, the position of the adverb is frequently filled by a phrase consisting of a noun or a pronoun with an attached postposition. (A postposition is a relational word equivalent to an English preposition; as the terms imply, a preposition precedes the noun it relates to, while a postposition follows it.) Before the addition of a postposition, pronouns and most nouns have to be changed into what is called the oblique form.

कॉम्प्युटर टेबलावर आहे.

kɔmpyuṭər ṭeblavər ahe.

The computer is on the table.

Note that in the example above टेबल ṭebəl is in the oblique form टेबला-ṭebla-. The rules for formation of the oblique are discussed in brief in Unit Seven.

D) ADV N AUX CONSTRUCTION

If instead of following the noun, the adverb comes at the beginning of the construction (Adv. N Aux) there is a slight but significant change of meaning. This latter construction means 'There (be) N Aux.'

खोलीमध्ये काय काय आहे?	kholimədhye kay kay ahe?	What all is there in the room?
कॉम्प्युटर आहे, रेडिओ आहे, कपडे आणि बूट आहेत.	kɔmpyuṭər ahe, reḍio ahe, kəpḍe aṇi buṭ ahet.	There are a computer, a radio, clothes and shoes.

Note that in the answer the adverbial phrase can be dropped, as it is understood. Note too that the number (singular / plural) of the auxiliary is governed by the subject. N.

In place of the auxiliary the verb दिस- dis- 'to be seen, appear', is often used in this construction.

खोलीमधे काय काय दिसतं?	kholimədhe kay kay distə:?	What all can you see ['is seen'] in the room?
कॉम्प्युटर दिसतो, रेडिओ दिसतो, कपडे आणि बूट दिसतात.	kɔmpyuṭər disto,reḍio disto, kəpaḍe aṇi buṭ distat.	You can see a computer, a radio, clothes and shoes.

E) THE IMPERFECT A

Note also that the verb दिस- dis- as used in the examples above illustrated once again the Imperfect A, used for expressing habitual action in the present. The verbal base दिस- dis- is followed in each case by the imperfect market त t, which in turn is followed by various endings determined by the person, gender and number of the subject. This is the common pattern of the Marathi verbs in the Imperfect A.

F) THE PERFECT

In the previous unit you were introduced to the verb शिक- šik- in the Perfect, a construction used to express completed action usually as in the past. In this unit we have the verb समज- səməj- in the perfect.

मला समजलं नाही.	məla səməjlə: nahi.
तुला समजलं का ?	tula səməjlə: ka.
हो, मला समजलं.	ho, məla səməjlə:.

G) N-LA IMPERSONAL CONSTRUCTION

Note also that like the verb ये- ye- used in the sense 'to know' (as in मला म?रा?ठी येतं məla maraṭhi yetə:) the verb समज- səməj- is always used in the N-la impersonal construction, in which a person is the receiver rather than the agent of the action. Here are other examples of this kind of construction.

मला आठवत नाही.	məla aṭhvət nahi.
मला माहीत नाही.	məla mahit nahi.

PATTERN PRACTICE

A. Give the pronoun that can be substituted for each noun.

1. पुस्तक	pustək (n.)	6. खोली	kholi (f.)
2. वही	vəhi (f.)	7. दार	dar (n.)
3. पेन	pen (n.)	8. खिडकी	khiḍki (f.)
4. कॅल्क्युलेटर	kælkyuleṭər (m.)	9. टेबल	ṭebəl (n.)
5. रेडिओ	reḍio (m.)	10. खुर्ची	khurči (f.)

B. Give the plural of each of the following nouns.

1. पुस्तक	pustək (n).	्‌्12. टेप रेकॉर्डर	ṭep rekɔrḍər (m.)
2. पेन	pen (n.)	13. देश	deš (m.)
3. घड्याळ	ghəḍya (n.)	14. वही	vəhi (f.)
4. टेबल	ṭebəl (n.)	15. राज्य	raǰyə (n.)
5. शेल्फ	šelph (n.)	16. शहर	šəhər (n.)
6. दार	dar (n.)	17. चष्मा	čəšma (m.)
7. कपाट	kəpaṭ (n.)	18. फळा	phəa (m.)
8. पंखा	pəŋkha (m.)	19. खोली	kholi (f.)
9. दिवा	diva (m.)	20. खिडकी	khiḍki (f.)
10. नकाशा	nakaša (m.)	21. खुर्ची	khurči (f.)
11. कॅल्क्यूलेटर	kælkyuleter

C. Complete the sentences with the appropriate form of the auxiliary (आहे ahe or आहेत ahet).

1. हे पेन....	he pen ...
2. ही सायकल....	hi saykəl ...
3. हा रुमाल....	ha rumal ...
4. हे कपडे....	he kəpḍe ...
5. हे बूट....	he buṭ ...
6. ह्या खिडक्या....	hya khiḍkya ...
7. ही खोली....	hi kholi ...
8. हे घड्याळ....	he ghəḍya ...
9. ही कपाटं....	hi kəpaṭə: ...
10. हे दिवे....	he dive ...

D. Use each of the following in the frame हा / ही / हे... आहे he / hi / he ... ahe.

1. खोली	kholi	6. टेबल	ṭebəl
2. भिंत	bhintə	7. खुर्ची	khurči
3. खिडकी	khiḍki	8. डेस्क	ḍesk
4. दार	dar	9. फळा	phəa
5. जमीन	jəmin	10. खडू	khəḍu

E. Repeat the exercise above, using plural forms.

F. Using the words listed above in D make sentences with the verb दिस-- dis- in the Imperfect A, e.g., रेडिओ दिसतो reḍio disto.

G. Repeat exercise F, using plural forms.

H. 1.Pointing at the pictures below, form statements and questions as in the examples below.

हे काय आहे?	he kay ahe?
तो दिवा आहे.	to diva ahe.
हे दार आहे का?	he dar ahe ka?
नाही, खिडकी आहे.	nahi, khiḍki ahe.
ही खिडकी आहे का?	hi khiḍki ahe ka?
हो, खिडकी आहे.	ho, khiḍki ahe.
ती दारं आहेत का?	ti darə: ahet ka?
नाही, खिडक्या आहेत.	nahi, khiḍkya ahet.

Distant

Proximate

H. 2.Repeat the exercise, using your own pictures or objects around you. Take care to have one noun of each gender.

I. Translate the following sentences into Marathi.

1. This is a book.

2. Is this your calculator?

3. This is my room.

4. Whose bicycle is this?

5. It is Uma's.

6. Where is your (fam.) calculator?

7. It's on the table.

8. What all do you see on the table?

9. You see a computer and a telephone.

10. May I ask a question?

11. Ask! (fam.)

12. May I come in, sir?

13. Come in. (fam.)

14. What does 'पुष्कळ' 'puškə' mean?

15. How do you say 'building' in Marathi?

J. Using उमा uma as the subject make complete sentences of the following phrases in the Imperfect A. E.g., मराठी बोल- məraṭhi bol- उमा मराठी बोलते- uma məraṭhi bolte.

दार लाव -	dar lav-
खिडकी उघड -	khiḍki ughəḍ-
खोलीमधे ये -	kholimədhye ye-
जमिनीवर बस -	jəminivər bəs-
चित्र बघ -	čitrə bəgh-
रेडिओ ऐक -	redio əik-
नकाशा दाखव -	nəkaša dakhəv-
प्रश्न विचार -	prəšnə vičar-
उत्तर दे -	uttər de-

K. In place of उमा uma use अरुण aruṇ as the subject in exercise J.

L. Repeat exercise J and K using the appropriate negative Imperfect forms.

Unit Four

Requests, Simple Transactions

---

15. May I Come In?

An American student drops in on her/his Maharashtrian friend.

Variations

A:	मी आत येऊ का?	mi at yeu ka?	May I come in?
M:	ये की! बस.	ye ki ! bəs.	Come on in. Sit down.
	काय म्हणतोस / म्हणतेस?	kay mhəṇtos / mhəṇtes?	How are things? ['What do you say?']
A:	सगळं ठीक आहे.	səgə: ṭhik ahe.	Everything's fine.
	तू कसा / कशी आहेस?	tu kəsa / kəši ahes?	How are you?
M:	अगदी ठीक. तू काय घेणार - चहा की कॉफी?	əgdi ṭhik. tu kay gheṇar - čəha ki kɔfi?	Just fine. What are you going to have-tea or coffee?
A:	मी चहा घेईन.	mi čəha ghein.	I'll have tea.

1.	A :	मी बूट काढू का?	mi buṭ kaḍhu ka?	Should I take off my shoes?
	M :	हो, प्लीज.	ho, plij.	Yes, Please do.
	A :	कुठे ठेवू?	kuṭhe ṭhevu?	Where should I put them?
	M :	तिथेच ठेव.	tithec ṭhev.	Put them right there.
2.	M :	मी काय देऊ - चहा की कॉफी?	mi kay deu - čəha ki kɔfi?	What shall I give (you) - tea or coffee?
	A :	चहा दे.	čəha de.	Give me tea.
3.	M :	तुला काय देऊ - चहा की कॉफी?	tula kay deu - čəha ki kɔfi?	What can I give you - tea or coffee?
	A :	काही नको. फक्त पाणी दे.	kahi nəko. phəktə paṇi de.	I don't want anything. Just give me water.
4.	M :	तू काय घेणार - चहा की कॉफी?	tu kay gheṇar - čəha ki kɔfi?	What are you going to have - tea or coffee?
	A:	काही नको. आत्ता मी चहा घेऊन आलो / आले आहे.	Kahi nəko. atta mi čəha gheun alo / ale.	I don't want anything. I've just had tea. ['Now I have taken tea and come'.]

The Maharashtrian friend serves tea brewed with milk and sugar.

M :घे. आणखी साखर घालू का?ghe. aṇkhi sakhər ghalu ka?Here you are. Shall I put in more sugar? A :नको, पुरे.nəko, pure.No (thanks), it's enough. M :आणखी दूध घालू का?aṇkhi dudh ghalu ka?Shall I put more milk? A :थोडंसं.thoḍəsə:.A little.

A more sophisticated hostess / host might ask you how you want your tea.

M :	चहात दूध पाहिजे का?	čəhat dudh pahiǰe ka?	Do you want milk in the tea?
A :	नको.	nəko.	No, thank you.
M :	आणि साखर?	aṇi sakhər?	And sugar?
A :	साखरही नको.	sakhərhi nəko.	No sugar either.

The guest takes leave.

AS :	बसं मग. मी येतो / येते.	bərə: məg. mi yeto / yete.	Well then. I must get going. [I' come'.]
M :	ये. उद्या भेटू.	ye. udya bheṭu.	Do come. See you tomorrow. ['Tomorrow we will meet'.]

---

Practice these conversational situations until you can get through them without prompting. Take turns acting out the roles of the host and of the guest so you are comfortable doing both. It helps to use some basic props as shown in the pictures. The following questions can guide you. Respond as appropriate.

A. As the guest is entering.

मी आत येऊ का?	mi at yeu ka?
काय म्हणतोस / म्हणतेस?	kay mhəṇtos / mhəṇtes?
सगळं ठीक आहे का?	səgə: ṭhik ahe ka?
तू कसा / कशी आहेस?	tu kəsa / kəši ahes?

B. Accepting tea or coffee.

तू काय घेणार - चहा की कॉफी?	tu kay gheṇar - čəha ki kɔfi?
मी काय देऊ - चहा की कॉफी?	mi kay deu - čəha ki kɔfi?

C. Respond to the above questions, saying that you want nothing at all, or only water.

D. After accepting tea or coffee.

चहात दूध पाहिजे का?	čəhat dudh pahiǰe ka?
चहात साखर पाहिजे का?	čəhat sakhər pahiǰe ka?
आणखी दूध पाहिजे का?	aṇkhi dudh pahiǰe ka?
आणखी साखर पाहिजे का?	aṇkhi sakhər pahiǰe ka?

E. As the guest is leaving.

बरं, मी येतो / येते.

bərə:, mi yeto / yete.

---

THE USE OF POLITE FORMULAS

English-speaking students of Marathi are often at a loss when they can find no Marathi equivalent for common polite formulas used in English, such as 'please', 'thank you', and 'excuse me'. It is true that there is no single Marathi word or phrase which is the equivalent of each of these English formulas, but the intention of these words is conveyed in Marathi by various linguistic or extralinguistic means (facial expressions, gestures, etc.).

A complete mastery of the nuances of polite speech requires, of course, a mastery of the Marathi language. But the following comments on the Marathi expression of the formulas mentioned above may serve to make you more sensitive to the ways of expressing courtesy in Marathi.

Please. In English one uses 'please' to make a request in contrast to an order. Marathi uses a variety of devices for this purpose. Some of these are listed below.

1) Sometimes a request is put in the form of a question. (Note that this is done in English also.)

तू सांगतोस / सांगतेस का?

tu saŋgtos / saŋgtes ka?

Would you (pleased) tell (us)?

2) Sometimes the adverb जरा jəra 'somewhat' is inserted in an imperative sentence or a request in the form of a question.

अंजू, जरा इकडे ये.	ənǰu, jəra ikəḍe ye.	Anju, please come here.
जरा इकडे येतोस / येतेस का?	jəra ikəḍe yetos / yetes ka?	Would you (please) come here?

3) The particles ना na, की ki and हं hə: are sometimes added to an imperative sentence.

तू ये ना.	tu ye na.	Please do come.
ये की.	ye ki.	Please do come.
ये हं.	ye hə:.	Please come, won't you?

4) The respectful imperative itself is a polite form, so often nothing else need be added.

बसा.

bəsa.

Please sit down.

5) Occasionally the word प्लीज plij, is used.

बूट काढू का?	buṭ kaḍhu ka?	Shall I take off my shoes?
हो, प्लीज.	ho, plij.	Yes, please do.

Thank you. 'Thank you' is used in English to mark the end of almost any social transaction. For instance, if someone is given a cup of coffee s / he says 'thank you;' if s / he asks for information and is given it s / he says 'thank you'. There is no Marathi formula used in such situations. Westernized Maharashtrians will sometimes say थँक यू thæŋk yu. (The answer to this is डोण्ट मेन्शन इट doṇṭ menšən iṭ.) Others will just nod and smile in acknowledgement. For 'no, thank you' a politely said नको nəko is used.

Excuse me. In English 'excuse me' is used in a variety of situations, such as leave-taking, apologizing for being late, or apologizing for bumping into someone. For leave-taking there are a number of standard phrases used in Marathi, including बरं, मी येतो / येते bərə:, mi yeto / yete. For apologizing for being late, Marathi speakers will often say सॉरी sɔri in formal situations and माफ करा maph kəra or क्षमा करा kšəma kəra in formal situations. If one has bumped into someone - and especially if one's foot has touched someone else - s / he makes a sketchy gesture of namaskar. Some people might also say सॉरी sɔri in this situation.

VOCABULARY

Nouns

चहा čəha m. tea

कॉफी kɔfi f. coffee

पाणी paṇi n. water

साखर sakhər f. (e) sugar

दूध dudh n. milk

Adjectives

ठीक ṭhik adj. inv. well, OK

कसं kəsə: adj. how

आणखी aṇkhi adj. inv. more, additional

बरं bərə: adj. well, good, OK

Adverbs

आत at adv. inside

आत्ता atta adv. just now

मग məg. adv. then

उद्या udya adv. tomorrow

अगदी əgdi adv. quite, very, completely

ही hi adv. suff. also

Verbs

बस- bəs- v.i. to sit down

काढ- kaḍh- v.t. to take off

घे- ghe- v.t. (irreg.) to take

दे- de- v.t. (irreg.) to give

घाल- ghal- v.t. (irreg.) to put in

भेट- bheṭ- v.t. (sp.) to meet

पाहिजे pahiǰe v.i. (N-la impers.) to want

नको nəko v.i. (N-la impers.) not to want

आलो / आले alo / ale perf. of ये- ye-

Miscelleany

प्लीज plij interj. please

की ki conj. or

की ki emphatic particle

GRAMMAR NOTES

1. The irregular verbs पाहिजे pahiǰe 'to want' and नको nəko 'not to want' are used only in impersonal constructions where the person wanting is the indirect object of the verb rather than the subject. Thus मला चहा पाहीजे 'məla čəha pahiǰe' means 'to me tea is wanted'.

2. The addition of च c to तिथे tithe in the sentence तिथेच ठेव 'tithec ṭhev' in the first of the Variations indicates emphasis. It can be added to almost any word the speaker wishes to emphasize.

SOCIOLINGUISTIC NOTE

Note that when the guest leaves s / he says मी येतो / येते mi yeto / yete 'I will come ' rather than मी जातो / जाते mi jato / jate 'I go'. It was traditionally considered inauspicious to say मी जातो mi jato upon leaving, as the verb जा ja - is used in reference to dying. Today many people will use जातो jato, but येतो yeto is still the preferred formula for leave-taking.

CULTURAL NOTE

In most houses it is customary to take off one's footwear. Sometimes in order to avoid inconveniencing a guest, a host might say it is all right to leave one's footwear on. Even then, it is better to take them off. Some people use special chappals or slippers in their own house.

16. I'm Going To The Coffee House

A Maharashtrian friend invites his / her American friend to come along to the Coffee House.

M :मी कॉफी हाऊसला जातोय / जातेय.mi kɔfi hausla jato'e / jate'e.I'm going to the Coffee House. चल माझ्याबरोबर.cəl maǰhyabərobər.Come along with me. A :येतो / येते की! एक मिनिट थांब.yeto / yete ki! ek miniṭ thamb.I'm coming. Wait a minute. मी पैसे घेऊन येतो / येते.mi paise gheun yeto / yete.I'll get some money ['get some money and come'].

In the Coffee House the waiter brings the menu and the friends look it over.

A :	तू काय घेणार (आहेस)?	tu kay gheṇar (ahes)?	What are you going to have?
M :	मी इडली सांबार घेणार आहे. आणि कॉफी. इथे कॉफी फार छान मिळते.	mi iḍli sambar gheṇar ahe. aṇi kɔfi. ithe kɔfi; phar čhan mite.	I'm going to have idli sambar. And coffee. You get very good coffee here.
A :	मी काय घेऊ? तू सांग.	mi kay gheu? tu saŋg.	What shall I have? You say.
M :	उत्तप्पा चांगला मिळतो. आणि मसाला डोसा. आज तू डोसा घे.	uttəppa caŋgla mito. aṇi məsala ḍosa. aj tu ḍosa ghe.	You get good uttappa. And masala dosa. Today have a dosa.

The waiter returns to take their order.

W :	काय पाहिजे तुम्हाला?	kay pahiǰe tumhala?	What do you want?
M :	एक मसाला डोसा, एक इडली सांबार आणि दोन कॉफी आणि एक बिसलेरीची बाटली द्या.	ek məsala ḍosa, ek iḍli sambar aṇi don kɔfi. aṇi ek bisleriči baṭli dya.	One masala dosa, one idli sambar and two coffees. And give (us) a bottle of Bisleri* too.
W :	कॉफी आत्ता देऊ का?	kɔfi atta deu ka?	Shall I give the coffee right now?
M :	नको, नंतर द्या.	nəko, nəntər dya.	No, give it afterwards.

Variation

W :	कॉफी आत्ता देऊ का?	kɔfi atta deu ka?	Shall I give the coffee right now?
M :	चालेल.	calel.	OK. ['That will go.']

Udipi Snacks

Here is an abbreviated menu of some typical items you will find in an Udipi Restaurant, the type of South Indian restaurant found today throughout India.

इडली सांबार	iḍli sambar	15.00	कॉफी	kɔfi	5.00
उत्तप्पा	uttəppa	20.00	चहा	cəha	5.00
साधा डोसा	sadha ḍosa	15.00	पेप्सी	pepsi	15.00
मसाला डोसा	məsala ḍosa	20.00	लिम्का	limka	15.00
वडा सांबार	vəḍa sambar	15.00	बिसलेरी	bisleri	20.00
दही वडा	dəhi vəḍa	10.00	फ्रेश लाईम सोडा	freš laim soḍa	15.00

* 'Bisleri' is a brand of bottled water.

Practice these conversational situations until you can manage without prompting. Take turns acting out the role of the two friends and the waiter. It helps to use some basic props as shown in the pictures. Also be sure to use the Udipi Snacks menu above. The following questions can guide you. Respond as appropriate.

a. The invitation.

मी कॉफी हाऊसला जातोय / जातेय.	mi kofi hausla jato'e / jate'e.
चल माझ्याबरोबर.	cəl maǰhya bərobər.
माझ्याबरोबर कॉफी हाऊसला चल.	maǰhya bərobər kɔfi hausla cəl.

b. Looking over the menu.

तू काय घेणार आहेस?	tu kay ghenar ahes?
मी काय घेऊ?	mi kay gheu?
तूला काय पाहिजे?	tula kay pahije?
काय चांगलं मिळतं?	kay canglə: miltə:?
....चांगलं आहे का?	... canglə: ahe ka?

c. Giving your order to the waiter.

काय पाहिजे तुम्हाला?	kay pahiǰe tumhala?
कॉफी आत्ता देऊ का?	kɔfi atta deu ka?

Some Other Requests

Here are some other requests you might want to make to a waiter in a restaurant. (Of course, don't go overboard and try all of these on the same occasion!)

जरा नॅपकीन देता का?	jəra næpkin deta ka?	Would you please give some napkins?
जरा पंखा चालू करता का ?	jəra pəŋkha calu kərta ka?	Would you please turn on the fan?
जरा पंखा बंद करता का?	jəra pəŋkha bəndə kərta ka?	Would you please turn off the fan?
जरा टेबल पुसता का?	jəra ṭebəl pusta ka?	Would you please wipe the table?

Include the request above in your role play of the restaurant situation. The student taking the part of the waiter should say s / he will do as requested, and should then pantomime the action.

VOCABULARY

Nouns

मिनिट, मिनिटं miniṭ minttod;ə: n. minute

पैसे pəise m. pl. money

डोसा, डोसे ḍosa, ḍose m. dosa, a thin, crispy pancake made out of a fermented batter of rice flour and ground pulses.

मसाला 0 məsala 0 a dosa stuffed with curried vegetable साधा 0 sadha 0 a plain, unstuffed dosa.

इडली, इडल्या iḍli, iḍlya f. idli, a steamed cake made from a fermented batter of rice flour and ground pulses 0 सांबार 0 sambar, idli served with sambar and chutney.

चटणी cəṭṇi f. chutney, a (spicy) hot garnish.

सांबार sambar m. sambar, a thin, pungent soup

दही dəhi n. yogurt

वडा वडे vəḍa, vəḍe m. wada, a savory fritter. दही 0 dəhi 0 wada served with yogurt sauce

उत्तप्पा uttəppa m. uttapam, a thick, savory pancake made out of the same batter used for idli and dosa

नॅपकीन, नॅपकीन næpkin, næpkin m. napkin

फ्रेश लाइम सोडा freš laim soḍa m. fresh lime soda (lemon juice with plain soda)

लिम्का limka m. Limca, a popular lemon-lime flavoured soda

Adjectives

चांगलं canglə: adj. good

छान čhan adj. inv. nice

साधं sadhə: adj. plain

चालू calu adj. inv. running, turned on

बंद bəndə adj. inv. closed, turned off

Verbs

जा- ja- v.i. (irreg.) to go

चाल- cal- v.i. to walk, go

चालेल calel OK, that will do

चल- cəl- v.i. to set out. Generally used only in imper., come on

थांब- thamb- v.i. to stop, wait

पूस- pus- v.t. to wipe

बंद कर- bəndə kər- v.t. (irreg.) to turn off

चालू कर- calu kər- v.t. (irreg.) to start, turn on

मिळ- mi- v.i. (N-la impers.) to be available, to be obtained

Adverbs, postposition, particles

-ला -la post. to. kɔfi hausla - to the coffee house

आज aj adv. today

नंतर nəntər adv. afterwards

-बरोबर bərobər post. with.

माझ्याबरोबर maǰhyabərobar with me.

जरा jəra adv. somewhat. Often used to soften a command or statement

फार phar adv. very

17. How Much Has It Come To?

The waiter brings the bill.

A:किती पैसे झाले?kiti pəise jhale?How much did it come to? M:साठ रुपये. पण मी देतो / देते.saṭh rupəye. pəṇ mi deto / dete.Sixty rupees. But I'll give it. A:नको, माझे तीस रुपये घे की!nəko, majhe tis rupəye ghe ki!No. take my thirty rupees. M:छे, छे, ह्या वेळी मी देतो / देते.čhe, čhe, hya vei mi deto / dete.By no means, this time I'll pay.

The friends decide to go Dutch.

A:	किती पैसे झाले?	kiti pəise jhale?	How much did it come to?
M:	साठ रूपये.	saṭh rupəye.	Sixty rupees.
	माझ्याजवळ फक्त शंभरची नोट आहे.	maǰhyajəvə phəktə šəmbhərči noṭ ahe.	I have only a hundred rupee note.
	तुझ्याजवळ तीस रुपये आहेत का?	tuǰhyajəvə tis rupəye ahet ka?	Do you have thirty rupees?
A:	हो, आहेत. हे घे आणि टिप?	ho, ahet. he ghe. aṇi ṭip?	Yes. I do. Here, ['Take this']. And for the tip?
M:	चार रुपये देऊ या.	čar rupəye deu ya.	Let's give four rupees.

---

Practice the two conversational situations above until you can manage without prompting. Take turns acting out the roles of the two friends. The following can be used as cues.

किती पैसे झाले?	kiti pəise jhale?
माझे तीस रुपये घे की.	majhe tis rupəye ghe ki!
तुझ्याजवळ तीस रुपये आहेत का?	tuǰhyajəvə tis rupəye ahet ka?
आणि टिप?	aṇi ṭip?

---

Expression of 'To Have'

In Marathi there are a number of different ways to express 'to have', depending on what is possessed. In this chapter we have sentences expressing one sense of 'to have'.

माझ्याजवळ फक्त शंभरची नोट आहे.	maǰhyajəvə phəktə šəmbhərči noṭ ahe.	I have only a hundred rupee note.
तुझ्याजवळ तीस रुपये आहेत का?	tuǰhyajəvə tis rupəye ahet ka?	Do you have thirty rupees?
हो, आहेत.	ho, ahet.	Yes, I do.

The first sentence above would be translated literally as 'Near me only a hundred- rupee note is'. This expression is generally used in reference to possession of small items (often, though not necessarily, carried on one's person) such as money, a pen, or a calculator.

Note that in order to add the postposition -जवळ - jəvə the personal pronouns मी mi and तू tu must change to their oblique forms: माझ्या - maǰhya - and तुझ्या - tuǰhya - respectively.

Indian Currency

In India, cash is used more often than checks or credit cards. In day to day transactions, a lot of cash in the form of coins and notes (bills) changes hand.

Coins come in the denominations of five, ten, twenty, twenty-five and fifty paise. There are coins for one, two and five rupees as well.

Currency notes come in the denominations of one, two, five, ten, twenty, fifty, one hundred and five hundred rupees. Unlike the U.S. dollar bills, each denomination note has a different size and a distinctive color of its own. The size of a note is correlated with its value. A one rupee note is the smallest and a five hundred rupee note is the largest one.

Either the instructor or each student should make individual 'wallets' of Indian currency using various of the common denominations. You can use either real currency notes and coins or play money. Now go round the class each asking the next in turn if he / she has the following amounts of money. Use the expression of "To have' that has been illustrated before.

एक रुपया	ek rupəya
दोन रुपये	don rupəye
पाच रुपये	pac rupəye
दहा रुपये	dəha rupəye

With the additional numbers given below, you can increase the range of this exercize considerably.

Numbers

11 to 20

अकरा	əkra	11	सोळा	soa	16
बारा	bara	12	सतरा	sətra	17
तेरा	tera	13	अठरा	əṭhra	18
चौदा	cəuda	14	एकोणीस	ekoṇis	19
पंधरा	pəndhra	15	वीस	vis	20

---

a. Practice counting from one to twenty.

b. Give the Marathi word for each of the following.

5	7	20	1	17
8	11	13	6	4
9	2	15	10	19
3	16	18	12	14

c. Use the numbers above in the frame तुझ्याजवळ. . . रुपये आहेत का? tuǰhyajəvə ... rupəye ahet ka? Go round the class each asking the next in turn.

---

Numbers

10 to 100 (by tens)

दहा	dəha	10	साठ	saṭh	60
वीस	vis	20	सत्तर	səttər	70
तीस	tis	30	ऐंशी	əĩši	80
चाळीस	čais	40	नव्वद	nəvvəd	90
पन्नास	pənnas	50	शंभर	šəmbhər	100

---

d. Practice counting by ten's to 100.

e. Give the Marathi word for each of the following.

30	100	50	40	80
80	20	10	70	60

f. Ask each other किती पैसे झाले? kiti pəise jhale?, responding with the numbers in the list above.

g. Now you can take turns role-playing the Coffee House situation from invitation to paying the bill. Make sure to consult the menu and its prices. The 'waiter' should write up and present a bill for the appropriate amount. Decide how you'll pay it and how much to leave as a tip.

---

The American looks at the green seeds that came with the bill.

A:	हे काय आहे?	he kay ahe?	What is this?
M:	ही बडीशेप - म्हणजे ऍ?नीस. छान लागते. खाऊन बघ.	hi bəḍišep - mhəṇǰe ænis. čhan lagte. khaun bəgh.	It's bəḍišep - that is anise It tastes good. Try it and see ['Eat and see'].
A:	[gingerly tasting a bit]
	खरंच, छान लागते!	khərə:c, čhan lagte!	It really does taste nice!

VOCABULARY

Nouns

पैसे pəise m. pl. money. किती 0 झाले? kiti 0 jhale? How much has it come to? सुटे 0 suṭe 0 change.

रुपया, रुपये rupəya, rupəye m. rupee

नोट, नोटा noṭ, noṭa f. (e) currency note

टिप ṭip f. tip.

बडीशेप bəḍišep f. (e) fennel, anise (a seed used as a mouth-freshener after eating)

Adjective

खरंच khərə:c emphatic form of खरं khərə: adv. var. really

छान čhan adv. inv. nice

Verbs

झाले jhale perf. of हो- ho-

हो- ho- v.i. (irreg.) to become, happen

खा- kha- v.t. (irreg) to eat

खाऊन बघ- khaun bəgh- to taste ['to eat and see']

लाग- lag- v.i. to seem, appear, strike as

Miscellany

पण pəṇ conj. but

छे, छे čhe, čhe interj. expression of denial

-च-c emphatic particle

Phrases and Sentences

माझ्याजवळ maǰhyajəvə with me 0 क्ष आहे 0 kšə ahe. I have X.

तुझ्याजवळ tuǰhyajəvə with you 0 क्ष आहे 0 kšə ahe. You have X.

Numbers

11 to 20

अकरा	əkra	11
बारा	bara	12
तेरा	tera	13
चौदा	cəuda	14
पंधरा	pəndhra	15
सोळा	soa	16
सतरा	sətra	17
अठरा	əṭhra	18
एकोणीस	ekoṇis	19
वीस	vis	20

10 to 100 (by tens)

दहा	dəha	10
वीस	vis	20
तीस	tis	30
चाळीस	čais	40
पन्नास	pənnas	50
साठ	saṭh	60
सत्तर	səttər	70
ऐंशी	əĩši	80
नव्वद	nəvvəd	90
शंभर	šəmbhər	100

18. Do You Have Any Brown Bread?

The friends leave the Coffee house and go to the nearby Kayani Bakery. The Maharashtrian friend talks to the bakery clerk.

M:तुमच्याकडे ब्राऊन ब्रेड आहे का?tumčyakəḍe braun breḍ ahe ka?Do you have any brown bread? B:नाही. सॉरी, ब्राऊन ब्रेड संपला आहे.nahi, sɔri. braun breḍ səmpla ahe.No, sorry, We're out of the brown bread. ['The brown bread is finished'] M:व्हाइट ब्रेड आहे का?vhaiṭ breḍ ahe ka?Do you have any white bread? B:हो, आहे. किती देऊ?ho, ahe. kiti deu?Yes, we do. How many shall I give you? M:दोन द्या. किती पैसे झाले?don dya. kiti pəise jhale?Give me two. How much? B:आठ रुपये.aṭh rupəye.Eight rupees.

Expression of 'To Have'

Here we have another slightly different way of expressing 'to have'.

तुमच्याकडे ब्राऊन ब्रेड आहे का? tumčyakəḍe braun bred ahe ka?

Structurally it is identical to the pattern you learned in the last chapter using the postposition -जवळ jəvəl. But the present pattern with postposition -कडे kəḍe is more appropriately used in the context of asking for something in a store.

Note that here also, before the postposition -कडे kaḍe, the personal pronoun तुम्ही tumhi changes to its oblique form तुमच्या tumčya.

Take turns playing roles of the Maharashtrian friend and the bakery clerk. You can vary the conversation by asking for some of the other items listed for sale in the bakery.

श्रुझबरी बिस्किटं	šrujhbəri biskiṭə:	shrewsbury biscuits	Rs. 80 / kg.
वाईन बिस्किटं	vain biskiṭə:	wine biscuits	Rs. 40 / kg.
चीज बिस्किटं	čij biskiṭə:	cheese biscuits	Rs. 60 / kg.
बन्ज	bənj	buns	Rs. 1.00 ea.
मावा केक	mava kek	mava cake	Rs. 4.00 ea.

In a General Store

In Pune (and, in fact, throughout Maharashtra) the institution of the general store has developed in the last few years. While less elaborate than the American department store, the general store carries a variety of items, including packaged food (not fresh produce), toiletries, kitchenware, electronic goods, etc. The Super Shoppe in Deccan Gymkhana, and Atlantic Stores, Dorabjee's and Chandan in the Camp are the best known of these. Most of those shops have computerized checkout systems. Here are some items you may find yourself buying.

पीनट बटर	pinəṭ bəṭər	peanut butter
आरे चीज	are čij	Arey cheese*
कॅडबरी चॉकलेट	kæḍbəri čɔkleṭ	Cadbury chocolate
सिंथॉल साबण	sinthɔl sabəṇ	Cinthol soap
लॅक्मे शॅम्पू	lakme šæmpu	Lakme shampoo

* Arey is the name of a dairy cooperative in Bombay, which produces a cheddar- like cheese.

The two friends go from the bakery to the nearby general store. The American talks to the store clerk.

A:	तुमच्याकडे साबण आहे का?	tumčya kəḍe sabəṇ ahe ka?	Do you have any soap?
SC:	हो, सिंथॉल साबण चालेल का?	ho. sinthɔl sabəṇ calel ka?	Yes, will Cinthol soap do?
A:	ह्याची किंमत काय आहे?	hyači kimmət kay ahe?	What is it's price?
SC:	वीस रुपये.	vis rupəye.	Twenty rupees.
A:	ठीक आहे. हा घेतो / घेते.	ṭhik ahe. ha gheto / ghete.	Fine. I'll take it.
SC:	आणखी काय पाहिजे?	aṇkhi kay pahiǰe?	What more would you like?
A:	आणखी काही नको.	aṇkhi kahi nəko.	I don't want anything more.

---

Using the pattern of the conversation above, take turns 'shopping' at the general store for the listed items. Make sure to take your 'wallet' of Indian currency with you. As you gain familiarity, you might add items from earlier vocabulary lists. Eventually you might want to try the role of the store clerk.

---

Numbers

5 to 100 (by fives)

पाच	pac	5	पंचावन्न	pəncavənnə	55
दहा	dəha	10	साठ	saṭh	60
पंधरा	pəndhra	15	पासष्ट	pasəšṭ	65
वीस	vis	20	सत्तर	səttər	70
पंचवीस	pənčvis	25	पंचाहत्तर	pənčahəttər	75
तीस	tis	30	ऐंशी	əĩši	80
पस्तीस	pəstis	35	पंच्याऐंशी	pančyaəiši	85
चाळीस	čais	40	नव्वद	nəvvəd	90
पंचेचाळीस	pənčečais	45	पंचाण्णव	pənčaṇṇəv	95
पन्नास	pənnas	50	शंभर	šəmbhər	100

While शंभर šəmbhər is the word for exactly 'one hundred', numerical expressions of multiples of one hundred employ the form शे še.

दोनशे	donše	200
तीनशे	tinše	300
चारशे	čarše	400

This pattern is regular up to 900. For 1000 the expression is एक हजार ek həjar.

Other numerical expressions with 100 regularly use शे še.

एकशे एक	ekše ek	101
एकशे पाच	ekše pac	105
दोनशे तीस	donše tis	230
चारशे पंचवीस	čarše pənčvis	425
पाचशे पन्नास	pacše pənnas	550

---

a. Practice counting from 5 to 100 by fives.

b. Practice counting from 100 to 1000 by hundreds.

c. Give the Marathi names for each of the following numbers.

35	15	50	60	10	85
70	85	25	80	30	20
65	40	75	95	45	100
90	55	101	220	305	595
105	225	315	707	115	240
330	620	120	285	390	1,000

d. Repeat the general store conversation, selecting a number of items and calculating the price.

---

VOCABULARY

Nouns

ब्रेड breḍ m. bread

बिस्किट, बिस्किटं biskiṭ, biskiṭə: n. biscuit, cookie, cracker

चीज čij f. cheese

बन, बन्ज bən, bənj m. buns

मावा mava m. milk solids

केक kek f., m. cake

साबण sabəṇ m. soap

शॅम्पू šæmpu m. shampoo

किंमत, किंमती kimmət, kimti f. (i) price

Adjectives

आणखी aṇkhi adj. inv. more, additional

Pronouns

काही kahi pron. (with neg.) anything

Postpositions

-कडे kaḍe post. at, with, to, on, toward.

तुमच्याकडे tumčyakəḍe with you

Verbs

संप - səmp - v.i. to be finished, used up, sold out.

Interjections

सॉरी sɔri interj. sorry.

Numbers

पंचवीस pənčvis num. twenty-five

तीस tis num. thirty

पस्तीस pəstis num. thirty-five

चाळीस čais num. forty

पंचेचाळीस pənčečais num. forty-five

पन्नास pənnas num. fifty

पंचावन्न pəncavənnə num. fifty-five

साठ saṭh num. sixty

पासष्ट pasəšṭ num. sixty-five

सत्तर səttər num. seventy

पंचाहत्तर pənčahəttər num. seventy-five

ऐंशी əĩši num. eighty

पंच्याऐंशी pənčyaəĩši num. eighty-five

नव्वद navvəd num. ninety

पंचाण्णव pənčaṇṇəv num. ninety-five

हजार həjar num. thousand

शे še num. hundred (used only with preceding numeral)

WORD STUDY

1. As you have already noticed, Marathi uses a great number of English words - nouns in particular. These words have been assimilated into the language in varying degrees. Some, like टेबल ṭebəl, have been completely assimilated, and there is near unanimity about the gender. Others, like ब्रेड breḍ, are commonly used, but there is less consistency in assigning them a particular gender. Still others, पिनट बटर pinəṭ bəṭər, are less commonly used, and remain as foreign borrowings with no definite gender.

2. For 'bread' the word पाव pav is also used. This is a borrowing from, Portuguese, and has been in use longer than ब्रेड breḍ.

19. Grammar

A) CLASSIFICATION OF VERBS

In the first two units the major verb we dealt with was the auxiliary verb. In this unit we have taken up the set of main verbs.

Marathi verbs just as English verbs can be divided into two classes - transitive and intransitive - according to whether or not they take a direct object.

Transitive verbs are those that can take a direct object; intransitive verbs are those that cannot. In our vocabulary lists transitive verbs are labeled v.t.; intransitive verbs are labeled v.i. A simple devise for determining if a verb is transitive or intransitive is the question '(verb) what?' For example, 'Eat what?' makes sense while 'Sit what?' doesn't. The former is transitive, the latter intransitive.

B) THE IMPERATIVE

Throughout this unit we have used many imperative (command) forms.

ये.	ye.	Come.
बस.	bəs.	Sit down.
चहा घे.	čəha ghe.	Have ['take'] (some) tea.
दार लाव.	dar lav.	Close the door.
माझ्याबरोबर चल.	maǰhyabərobər cəl.	Come along with me.
एक मिनिट थांब.	ek miniṭ thamb.	Wait a minute.

Note that in the Marathi sentences direct objects and adverbial phrases usually precede the verb, while in English they follow the verb.

The imperative is, of course, a second person form. It can be either in the singular or the plural - that is, addressed to one person or more than one. As we have already mentioned, the imperative singular is used only for the familiar, while the plural is used for both actual plurality and respect.

The example sentences above are all in the imperative singular (familiar). The corresponding sentences in the imperative plural (or respectful) would be as follow.

या.	ya.
बसा.	bəsa.
चहा घ्या.	čaha ghya.
दार लावा.	dar lava.
माझ्याबरोबर चला.	maǰhyabarobar cəla.
एक मिनिट थांबा.	ek miniṭ thamba.

Formation of the Imperative

imperative singular. The imperative singular is simply the verbal base, which in this text we indicate as V.

V		Imper. sg.
ये-	ye-	ये	ye
बस-	bəs-	बस	bəs
घे-	ghe-	घे	ghe
लाव-	lav-	लाव	lav
चल-	cəl-	चल	cəl
थांब-	thamb-	थांब	thamb

With very few exceptions, verbs are regular in the imperative singular. For the imperative singular of बस bəs- many educated speakers say बैस bəis rather than बस bəs-. Moreover for the verb meaning 'to write' we have postulated two base forms: लिह / लिही lih- / lihi-, the second of which is used for the imperative singular.

Imperative plural. The imperative plural is formed by adding a to the verbal base.

V		Imper. pl.
बस-	bəs-	बसा	bəsa
लाव-	lav-	लावा	lava
चल-	cəl-	चला	cəla
थांब-	thamb-	थांबा	thamba

In the case of verbal bases ending in a vowel, several morphophonemic rules apply to the formation of the imperative plural. The rules covering those verbs which have been introduced so far are given below.

1. i and e becomes y before the addition of a.*

V		Imper. pl.
घे-	ghe-	घ्या	ghya
दे-	de-	द्या	dya
ये-	ye-	या	ya**

2. The combination of a+a remains a.

V		Imper. pl.
जा-	ja-	जा	ja
खा-	kha-	खा	kha

3. v is added to u before the addition of a or u.

V		Imper. pl.
धु-	dhu-	धुवा	dhuva

* So far we have not introduced any verbs with bases ending in i. An example is पि-pi-'to drink', the imperative plural of which becomes प्या pya. ** Obviously, application of this rule to ये- ye- will result in yya-. A sub-rule is necessary to delete one y. However, we need not go into such detail here.

4. In a word of two or more syllables ending in the sequence V_w CV_wC, if the second vowel is ə or short i or u, it is deleted before a vowel.

So far the only verbs we have introduced which are covered by this rule are those in which the second vowel is ə.

V		Imperative pl.
उघड-	ughəḍ-	उघडा	ughḍa
दाखव-	dakhəv-	दाखवा	dakhva

Note that this rule refers to pronounciation, not to writing in the Devanagari script.

C) REQUEST FOR INSTRUCTION

The imperative is often used in response to a question.

मी आत येऊ का?	mi at yeu ka?	May I come in?
ये की!	ye ki!	Yes, come!
मी आणखी साखर घालू का?	mi aṇkhi sakhər ghalu ka?	Shall I put in some more sugar?

The question is the first person counterpart of the imperative - a first person imperative, if you will.

Note that the first example above is translated in English with 'may,' while the second is translated with 'shall'. When a speaker asks 'may I ...,' s / he is asking for permission; when the speaker says 'shall I ...,' s / he is asking what to do. Marathi does not distinguish between these two meanings, but uses the same construction for both. We shall term this construction the request for instruction.

Affirmative and negative answers. Note that in giving an affirmative answer to a request for instruction it is not necessary to use हो ho 'yes.' One may answer simply with the imperative.

मी आत येऊ का?	mi at yeu ka?
ये.	ye.

To add emphasis, a speaker may add an emphatic particle: ये की! ye ki! This conveys the same type of positive response as English 'certainly,' 'of course,' or 'by all means.'

In giving a negative answer to a request for instruction, a speaker will generally use the introductory negative नको nəko and then add some alternative or explanation.

मी कॉफी आत्ता देऊ का?	mi kɔfi atta deu ka?	Shall I give you the coffee now?
नको, नंतर द्या.	nəko, nəntər dya.	No, give it later.
मी आणखी दूध घालू का?	mi aṇkhi dudh ghalu ka?	Shall I put in some more milk?
नको, पुरे.	nəko, pure.	No, that's enough.

Formation of request for instruction. The formula for the request for instruction is:

mi V-u ka?

May / shall I V?

All verbs are regular in this form. However, the morphophonemic rules for the deletion of ə applies, as does the rule for the insertion of v.*

V		V-u
उघड-	ughəd-	उघडू	ughdu
दाखव-	dakhəv-	दाखवू	dakhvu
धु-	dhu-	धुवू	dhuvu

Interrogative word questions. The formula above is for the request for instruction in a yes-no question. When the request for instruction is used with an interrogative word the pattern is:

mi K V-u?

K shall I V?

(K stands for any interrogative word.)

* As we mentioned earlier for the verb 'to write' we have postulated two base forms: लिह- / लिही lih- / lihi. For V-u, the first is used.

मी काय देऊ - चहा की कॉफी?	mi kay deu - čəha ki kɔfi?	What shall I give (you) tea or coffee?
मी काय घेऊ?	mi kay gheu?	What shall I take?

D) REQUESTS WITH THE IMPERFECT A

As long as the imperative is used in response to a request for instruction, there is little danger of its being understood as a peremptory command. However, there are times when we want to ask someone to do something, and we want to make it clear that we are making a request, not a command. In this case we can use sentences like the following.

तुम्ही परत विचारता का?	tumhi pərət vičarta ka?	Would you ask again?
जरा पंखा चालू करता का?	jəra pəŋkha calu kərta ka?	Would you (please) turn on the fan?
जरा टेबल पुसता का?	jəra ṭebəl pusta ka?	Would you (please) wipe the table?

The answer to the above questions would be:

(मी) विचारतो / विचारते.	(mi) vičarto / vičarte.
(मी) चालू करतो / करते.	(mi) calu kərto / kərte.
(मी) पुसतो / पुसते.	(mi) pusto / puste.

The sentences employ a verb form that in this book is called the Imperfect A. Note that in the first person (in this context) the sense is that the speaker is announcing something s / he is about to do immediately.

The use of this construction is not limited to responding to a question in the Imperfect A.

माझ्याबरोबर चल.	maǰhyabərobər cəl.	Come with me.
येतो / येते.	yeto / yete.	I'll be right there.

Note that in the equivalent English sentence the future is used. Note too that in the Marathi sentence the subject मी mi is often omitted.

Announcing an action that one is about to perform is only one use of the imperfect A. The more important use of the Imperfect A is for expressing habitual action.

तुम्ही मराठी बोलता का?	tumhi məraṭhi bolta ka?	Do you speak Marathi?
हो, थोडंसं बोलतो / बोलते.	ho, thoḍəsə: bolto / bolte.	Yes, I speak a little.
तुम्हाला मराठी येतं का?	tumhala məraṭhi yetə: ka?	Do you know Marathi? ['Does Marathi come to you?']
खिडकीतून काय दिसतं?	khiḍkitun kay distə:?	What do you see through the window?
झाड दिसतं, पक्षी दिसतात.	jhaḍ distə:, pəkši distat.	You see a tree and you see birds.
काय म्हणतोस / म्हणतेस?	kay mhəṇtos / mhəṇtes?	What do you say?
इथे कॉफी छान मिळते.	ithe kɔfi čhan mite.	You get good coffee here.
उत्तप्पा चांगला मिळतो.	uttəppa caŋgla mito.	You get good uttappa.

This use of the Imperfect A will be taken up in detail in Unit Five.

E) THE IMPERFECT B 'PRESENT CONTINUOUS'

You may have noticed a discrepancy between the Marathi srcipt and the phonetic rendering at the beginning of the conversation 'I'm going to the coffee house.'

मी कॉफी हाऊसला जातोय / जातेय.

mi kɔfi hausla jato'e / jate'e.

I'm going to the Coffee House.

The ending य ye in both masculine and feminine alternatives of the verb is rendered phonetically as 'e in both cases. Here the e represents what is in fact correct pronunciation, while the apparently anomalous apostrophe is used to suggest that a contraction is taking place, in this case of the auxiliary आहे ahe. The य in the Marathi script is used to represent the same thing. Note that in the English 'present continuous' tense we also commonly use a contraction of the auxiliary, e.g., 'I'm going' for 'I am going.'

F) THE PROSPECTIVE

Note the expression of intention in the verbs in these sentences.

तू काय घेणार -	tu kay gheṇar -	What are you going to
चहा की कॉफी?	čəha ki kɔfi?	have - tea or coffee?
तू काय घेणार (आहेस)?	tu kay gheṇar (ahes)?	What are you going to have?
मी इडली सांबार घेणार आहे.	mi iḍli sambar gheṇar ahe.	I'm going have idli sambar.

Any Marathi verb can be used in this same pattern - the verbal base with the ending -णार -ṇar followed by the appropriate form of the auxiliary to express the subject's intention to do something. Notice, as in example 2 above, that the use of the auxiliary is optional.

G) THE PERFECT

In this unit we have had several more examples of the use of the Perfect, a construction used to express completed action.

मी चहा घेऊन आलो / आले आहे.	mi čəha gheun alo / ale ahe.	I have had tea. ['I have taken tea and come.']
किती पैसे झाले?	kiti pəise jhale?	How much did it come to?
ब्राऊन ब्रेड संपला आहे.	braun breḍ səmpla ahe.	The brown bread is finished.

PATTERN PRACTICE

A. The following sentences are all in the familiar imperative. Change them to the respectful.

बस.	bəs.
चल.	cəl.
माझ्याबरोबर ये.	maǰhyabərobər ye.
चहा दे.	čəha de.
कॉफी घे.	kɔfi ghe.
थोडंसं दूध घाल.	thoḍəsə: dudh ghal.
साधा डोसा दे.	sadha ḍosa de.
खिडकी उगड.	khiḍki ughəḍ.
पुस्तक दाखव.	pustək dakhəv.
परत म्हण.	pərət mhəṇ.

B. Use the imperative form of the verb given with each of the direct objects suggested. Do the exercise twice, once with the familiar, and once with the respectful. To test yourself cover the Marathi names of things.

1. बघ-	bəgh-
नकाशा	nəkaša	map
पुस्तक	pustək	book
वही	vəhi	notebook
पेन	pen	pen
बॅग	bæg	bag

2. दे-	de -
एक इडली सांबार	ek iḍli sambar	one idli sambar
दोन कॉफी	don kɔfi	two coffee
थोडी साखर	thoḍi sakhər	a little sugar
एक बाटली पाणी	ek baṭli paṇi	one bottle of water
तीस रुपये	tis rupəye	thirty rupees

3. लाव-	lav-
दार	dar	door
खिडकी	khiḍki	window
रेडिओ	reḍio	radio
दिवा	diva	lamp
कुलूप	kulup	lock

4. लिह / लिही-	lih- / lihi-
नाव	nav	name
शब्द	šəbdə	word
वाक्य	vakyə	sentence
प्रश्न	prəšnə	question
उत्तर	uttər	answer

5. दाखव-	dakhəv-
नकाशा	nəkaša	map
गाव	gav	town
बाजारपेठ	bajarpeṭh	businss district
देऊळ	deu	temple
दुकान	dukan	shop

6. घाल-	ghal-
दूध	dudh	milk
पाणी	paṇi	water
साखर	sakhər	sugar
चहा	čəha	tea
कॉफी	kɔfi	coffee

7. खा-	kha-
इडली	iḍli
डोसा	ḍosa
वडा	vəḍa
दही वडा	dəhi vəḍa
उत्तप्पा	uttəppa

8. घे-	ghe-
कॉफी	kɔfi	coffee
चहा	čəha	tea
दूध	dudh	milk
पाणी	paṇi	water
फ्रेश लाइम सोडा	freš laim soḍa	fresh lime soda

C. Using the verbs or verb phrases below, construct questions of the pattern mi V- u ka? Have another student answer, using the familiar imperative. Repeat the exercise, using the respectful imperative.

1. ये-	ye-
2. दे-	de-
3. पुस्तक बघ-	pustək bəgh-
4. बडिशेप खाऊन बघ-	bəḍišep khaun bəgh-
5. थांब-	thamb-
6. दार लाव-	dar lav-
7. पंखा बंद कर-	pəŋkha bəndə kər-
8. मराठीत बोल-	məraṭhit bol-
9. ही वही घे-	hi vahi ghe-
10. प्रश्न विचार-	prəšnə vičar-

D. Using the verbs and verb phrases below, construct questions of the pattern mi kay V-u? Have another student answer each question, giving the answer suggested.

1. दे- फक्त पाणी	de- phəktə paṇi
2. दे- कॉफी	de- kɔfi
3. घाल- थोडी साखर	ghal- thoḍi sakhər
4. घे- वडा सांबार	ghe- vəḍa sambar
5. किती पैसे दे- दहा रुपये	kiti pəise de- dəha rupəye
6. दाखव- पुण्याचा नकाशा	dakhəv- puṇyaca nəkaša
7. वाच- हे पुस्तक	vac- he pustək
8. लिह / लिहि- ही वाक्यं	lih- / lihi- hi vakyə:
9. दे- पेन	de- pen
10. पाठ कर- हे शब्द	paṭh kər he šəbdə

E. Use each verb or verb pharse below in the first person singular of the Imperfect A, indicating that you are about to perform the action in question.

1. ये-	ye-
2. थांब-	thamb-
3. चहा दे-	čəha de-
4. पाणी दे-	paṇi de-
5. खोली दाखव-	kholi dakhəv-
6. सांग-	saŋg-
7. प्रश्न विचार-	prəšnə vičar-
8. उत्तर दे-	uttər de-
9. वाक्य वाचून दाखव-	vakyə vacun dakhəv-
10. शब्द लिहून दाखव-	šəbdə lihun dakhəv-

F. The following sentences are all in the respectful imperative. Recast each sentence as a polite request in the Imperfect A, prefacing it with जरा jəra; e.g., जरा पाणी देता का?jəra paṇi deta ka?

1. प्रश्न परत विचारा.	prəšnə pərət vicara.
2. सावकाश बोला.	savkaš bola.
3. परत म्हणा.	pərət mhəṇa.
4. हे वाक्य वाचून दाखवा.	he vakyə vacun dakhva.
5. तो शब्द लिहून दाखवा.	to šəbdə lihun dakhva.
6. टेबल पुसा.	ṭebəl pusa.
7. पंखा बंद करा.	pənkha bəndə kəra.
8. दोन मिनिटं थांब.	don minṭə: thamba.

G. The following sentences are in the familiar imperative. Recast them in the Imperative A, using either the masculine or feminine, as is appropriate for your partner; e.g., तू माझ्या बरोबर येतोस / येतेस का? tu maǰhyabərobər yetos / yetes ka? Have your partner answer in the affirmative.

1. थांब.	thamb.
2. बस.	bəs.
3. प्रश्न विचार.	prəšnə vičar.
4. उत्तर दे.	uttər de.
5. हा शब्द म्हण.	ha šəbdə mhəṇ.

Unit Five

Getting Better Acquainted

---

20. Where Do You Live?

An American student meets a Maharashtrian woman from Pune on a train. In the course of the conversation the American asks the Maharashtrian where she lives.

A:तुम्ही कुठे राहता?tumhi kuṭhe rahta?Where do you live? M:मी प्रभात रोडला राहते-गल्ली नं. 4.mi prəbhat roḍla rahte - gəlli nəmbər 4.I live on Prabhat Road - Lane no. 4.

Variations

A:	तुम्ही कुठे राहता?	tumhi kuṭhe rahta?	Where do you live?
M:	शनिवार पेठेत-पोलीस चौकीजवळ.	šənivar peṭhet - polis cəukijəvə.	In Shaniwar Peth - near the police station.

A:	तुम्ही कुठे राहता?	tumhi kuṭhe rahta?	Where do you live?
M:	एरंडवण्याला - इन्कम टॅक्स ऑफिस समोर.	erəṇḍəvṇyala - inkəm ṭæks ɔfissəmor.	In Erandawana - across from the Income Tax Office.
A:	तुमचा पत्ता काय?	tumca pətta kay?	What is your address?
M:	तीनशे अपॉन पाच, सेनापती बापट मार्ग.	tinše apɔn pac senapəti bapəṭ marg.	300 / 5 Senapati Bapat Marg.

---

A. Practice the conversation as originally given, and with the variations.

B. Draw an identity card. Go around your class or group each in turn asking your neighbor where they live.

C. Go to each member of the class and find out where they live as indicated by their identity cards. Be sure to also tell where you live when asked in return.

---

A Maharshtrian asks an American where s / he is staying in Pune.

M:	तुम्ही हॉटेलमध्ये राहता का?	tumhi hɔṭelmədhe rahta ka?	Do you stay in a hotel?
A:	नाही, मी एल्. एन्. जोशींकडे राहतो / राहते.	nahi, me el. en. jošinkəḍe rahto / rahte.	No, I stay at L.N. Joshi's.
M:	म्हणजे कुठे?	mhəṇǰe kuṭhe?	Where is that? ['That means where?']
A:	टिळक रोडवर.	ṭiək roḍvər.	On Tilak Road.

Variation

M:	तुम्ही हॉस्टेलमध्ये राहता का?	tumhi hɔsṭelmədhe rahta ka?	Do you stay in a hostel?
A:	नाही, मी एका फॅमिलीकडे राहतो / राहते - प्रोफेसर प्रदिप भोसल्यांकडे	nahi, mi eka fæmilikəḍe rahto / rahte - profesər prədip bhoslyankəḍe.	No, I stay with a family - at Prof. Pradip Bhosale's.

M:	ते कुठे राहतात?	te kuṭhe rahtat?	Where do they live?
A:	कोथरूडला.	kothruḍla.	In Kothrud.

A. Practice the conversation and variation given above.

B. Select an identity card. Consider this your host family, and in answer to the question तुम्ही कुठे राहता? tumhi kuṭhe rahta? Given the name and address on the card.

VOCABULARY

गल्ली, गल्ल्?या gəlli, gəllya f. lane

पेठ, पेठा peṭh, peṭha f. (e) section of a city

चौकी, चौक्या cəuki, cəukya f. post, station. पोलीस 0 polis 0 corner police station

ऑफीस, ऑफिसं ɔfis, ɔficə: n. office

पत्ता, पत्ते pətta, pətte m. address

मार्ग, मार्ग marg, marg m. street, avenue

हॉटेल, हॉटेलं hɔṭel, hɔṭelə: n. hotel

हॉस्टेल, हॉस्?टेलं hɔsṭel, hɔsṭelə: n. hostel (residence hall for students, etc.)

Verbs

राह- rah- v.i. (irreg.) to live, stay

Postposition

-त-t post. at

-समोर səmor post. in front of

-कडे kəḍe post. at, with

Names

कोथरुड kothruḍ n. Kothrud, a section of Pune

भोसले bhosle, Bhosale, a surname

प्रदीप prədip m. Pradeep, a given name

WORD STUDY

The postposition; -कडे -kəḍe literally means something like 'at / to a place.' In expressions like जोशींकडे josinkəḍe and भोसल्यांकडे bhosalyankəḍe it means 'with / at the home of' (cf. French chez.)

21. What Do You Do?

An American student asks a Maharashtrian what s / he does.

A :	तुम्ही काय करता?	tumhi kay kərta?	What do you do?
M :	मी कॉम्प्?युटर इंजिनिअर आहे.	mi kɔmpyuṭər inǰiniər ahe.	I am a computer engineer.
A :	तुम्ही नोकरी करात का?	tumhi nokəri kərta ka?	Are you employed somewhere? ['Do you do service?']
M :	नाही, माझा स्वतःचा व्यवसाय आहे.	nahi, majha svətəhəca vyəvəsay ahe.	No, I have my own business.
A :	तुमचं ऑफिस कुठे आहे?	tumcə: ɔfis kuṭhe ahe?	Where is your office?
M :	सदाशिव पेठेत.	sədašiv peṭhet.	In Sadshiv Peth.

An American student meets a Maharashtrian student.

A :	तुम्ही काय करता?	tumhi kay kərta?	What do you do?
M :	मी विद्यार्थी / विद्यार्थिनी आहे.	mi vidyarthi / vidyarthini ahe.	I am a student.
A :	तुम्ही कुठे शिकताय?	tumhi kuṭhe šiktay?	Where are you studying?
M :	एस्. पी. कॉलेजमध्ये.	es. pi. kɔleǰmədhe.	In S.P. College.

An American student meets a Maharashtrian farmer.

A :	तुम्ही काय करता?	tumhi kay kərta?	What do you do?
M :	मी शेती करतो.	mi šeti kərto.	I farm.
A :	तुमची जमीन आहे का?	tumči jəmin ahe ka?	Do you own land?
M :	आहे नं.	ahe nə.	I do indeed.
A :	कुठे?	kuṭhe?	Where?
M :	आळंदी जवळ.	aəndijəvə.	Near Alandi.

People of Various Occupations

The people below are all responding to the question तुम्ही काय करता?

tumhi kay kərta?

मी प्रोफेसर आहे. मी रसायनशास्त्र शिकवते. mi profesər ahe. mi rəsayənšastrə šikəvte. I am a professor. I teach chemistry.
मी प्रोफेसर आहे. मी इतिहास शिकवतो. mi profesər ahe. mi itihas šikəvto. I am a professor. I teach history.
	माझं डी. टी. पी. युनिट आहे. majhə:ḍi. ti. pi. yuniṭ ahe. I have a Data Processing Unit.
	मी अकौंटंट आहे. mi əkəuṇtəṇṭ ahe. I am an accountant.
	आम्ही दोघे डॉक्टर आहोत. amhi doghe ḍɔkṭər ahot. We are both doctors.

Other Professions

नर्स	शिक्षिका	शिक्षक
वकील	इंजिनिअर	क्लार्क
व्यापारी	दुकानदार	शिंपी
पुजारी	शेतकरी	गवंडी

---

a. Practice the conversations above as given.

b. Drill the new vocabulary on professions by asking each other about the pictures on the facing pages, e.g., ही कोण? hi koṇ? ही डॉक्टर आहे. hi ḍɔkṭər ahe.

c. Ask each other what you do, giving a variety of answers.

d. Draw an identity card and repeat exercise c, answering according to the data on your card.

e. Bring photographs or draw sketches of the members of your own family, and tell what each does.

f. Answer the following questions.

1. तुम्ही काय करता?

2. तुम्ही कुठे शिकताय?

3. तुम्ही कुठे राहता?

4. तुम्ही मराठी कुठे शिकलात?

5. तुम्हाला हिंदी येतं का?

6. तुमचे वडील काय करतात?

7. अमेरिकेत तुम्ही कोणत्या कॉलेजमध्ये शिकता?

---

VOCABULARY

Nouns

नोकरीnokəri f. employment, job, service

व्यवसाय, व्यवसाय vyəvəsay, vyəvəsay m. occupation, business

शेती šeti, f. farming, agriculture. 0 कर- 0 kər- to farm

जमीन jəmin f. (i) land

डी.टी.पी. युनिट ḍi. ṭi. pi. yuniṭ n. Data Processing Unit

कॉलेज, कॉलेजं kɔleǰ, kɔleǰə: n. college

इंजिनिअर, इंजिनिअर inǰiniər, inǰiniər m., f. engineer

विद्यार्थी, विद्यार्थी vidyarthi, vidyarthi m. student

विद्यार्थिनी, विद्यार्थिनी vidyarthini,

vidyarthini f. student

प्रोफेसर, प्रोफेसर profesər, profesər m., f. professor

प्राध्यापक, प्राध्यापक pradhyapək,

pradhyapək m., f. professor

अकौंटंट, अकौंटंट əkəuṇṭəṇṭ, əkəuṇṭəṇṭ m., f. accountant

डॉक्टर, डॉक्टर ḍɔkṭər, ḍɔkṭər m., f. doctor

नर्स, नर्स nərs, nərs f. nurse

वकील, वकील vəkil, vəkil m., f. lawyer

शिक्षक, शिक्षक šikšək, šikšək m. teacher

शिक्षिका, शिक्षिका šikšika, šikšika f. teacher

शेतकरी, शेतकरी šetkəri, šetkəri m. farmer

दुकानदार, दुकानदार dukandar, dukandar m. shopkeeper

कारकून, कारकून karkun, karkun m. clerk, clerical worker

क्लार्क, क्लार्क klark, klark m., f. clerk, clerical worker

पुजारी, पुजारी puǰari, puǰari m. temple priest

शिंपी, शिंपी šimpi, šimpi m. 1. tailor.

2. member of a caste cluster whose traditional occupation is tailoring.

व्यापारी, व्यापारी vyapari, vyapari m. businessman

गवंडी, गवंडी gəvəṇḍi, gəvəṇḍi m. mason

रसायनशास्त्र rəsayənšastrə n. chemistry

इतिहास itihas m. history

Verbs

कर- kər v.t. (irreg.) to do.

शिकव- šikəv- v.t. to teach

Adjectives and adverbs

स्वतः svətəhə adv. oneself, by oneself

स्वतःचं svətəhəcə: adj. one's own

Names

सदाशिव पेठ sədašiv peṭh f. Sadashiv Peth, a section of Pune City

आळंदी aəndi f. Alandi, a town famous for its Saint Dnyaneshwar temple, ten miles north of Pune.

WORD STUDY

1. The word कारकून karkun is the traditional word for an office clerk. Since such clerks were invariably men, the word is used only in the masculine. Today in modern offices both men and women work as clerical workers, and the word क्लार्क klark is used both for a woman and a man.

2. Since traditionally each caste had a particular occupation, many caste names are also names of professions. One such example is शिंपी šimpi 'tailor'. Of course, today not all people who are Shimpis by caste work as tailors. Conversely, not all tailors are Shimpis by caste. Today it is common to use टेलर ṭelər for one who is a tailor by profession.

3. In some modern areas of activity, such as higher education, English words are used in informal speech, and their Marathi equivalents in more formal contexts. Here are some examples.

Informal		Formal
प्रोफेसर	profesər	प्राध्यापक	pradhyapək
केमिस्ट्री	kemisṭri	रसायनशास्त्र	rəsayənšastrə
हिस्टरी	hisṭəri	इतिहास	itihas

4. Traditionally feminine forms were used for a number of occupations, e.g., शिक्षिका šikšika, विद्यार्थीनी vidyarthini, प्राध्यापिका pradhyapika. Today there is a tendency to use the masculine form for women as well as men, though a woman teacher is still referred to as a शिक्षिका šikšika and a woman student as a विद्यार्थीनी vidyarthini. A woman professor may be referred to as a प्राध्यापिका pradhyapika or a प्राध्यापक pradhyapək. The words डॉक्टर ḍɔkṭər, इंजिनिअर inǰiniər, वकील vəkil and अकौंटंट əkəuṇṭəṇṭ can refer either to a man or woman.

---

22. What Are You Doing Here?

A Maharashtrian asks an American student how long s / he has been in India.

M :	तुम्हाला इथे येऊन किती दिवस झाले?	tumhala ithe yeun kiti divəs jhale?	How long have you been here? ['Since you came here how many days have passed?']
A :	एक महिना झाला आहे.	ek məhina jhala ahe.	It's been one month. ['One month has passed.']
M :	किती दिवस राहणार?	kiti divəs rahṇar?	How long are you going to stay?
A :	सहा महिने.	səha məhine.	Six months.

Variation

M :	भारतात येऊन तुम्हाला किती दिवस झाले?	bharətat yeun tumhala kiti divəs jhale?	How long have you been in India?
A :	तीन महिने झाल?े.	tin məhine jhale.	It's been three months.
M :	आणखी किती दिवस राहणार?	aṇkhi kiti divəs rahṇar?	How much longer are you going to stay?
A :	तीन महिने.	tin məhine.	Three months.

---

Practice the conversation above, along with the variation.

---

The Maharashtrian asks the American the purpose of his / her coming.

M :	तुम्ही इथे एकटे / एकट्या आलात का?	tunhi ithe ekṭe / ekṭya alat ka?	Did you come here alone?
A :	नाही, आमचा वीस जणांचा ग्रुप आहे.	nahi, amca vis jəṇanca grup ahe.	No, we're a group of twenty.
M :	तुम्ही काय शिकताय?	tumhi kay šikta'e?	What are you studying?
A :	मराठी लोकांचा इतिहास आणि संस्कृती ह्याबद्दल शिकतोय.	məraṭhi lokanca itihas aṇi sə̃skṛti hyabəddəl šikto'e.	We are studying about the history and culture of the Marathi people.

Variation

M :	तुम्ही इथे एकटेच / एकट्याच आलात का?	tumhi ithe ekṭec / ekṭyac alat ka?	Did you come here all by yourself?
A :	नाही, आमचा पंधरा जणांचा ग्रुप आहे.	nahi, amca pəndhra jəṇanca grup ahe.	No, we're a group of fifteen.
M :	कशासाठी आलायत?	kəšasaṭhi ala'et?	What have you come for?
A :	भारतीय जीवनाची पहाणी करायला आलोय.	bharətiyə ǰivənači pəhaṇi kərayla alo'e.	We've come to observe Indian life.
M :	तुम्ही इथे कॉलेजमध्ये शिकताय का?	tumhi ithe kɔleǰmədhe šikta'e ka?	Are you studying in a college here?
A :	हो, आम्ही टिळक महाराष्ट्र विद्यापिठामधे शिकतोय. त्याशिवाय प्रत्येकाचा वैयक्तिक प्रोजेक्ट आहे.	ho, amhi ṭiək məharašṭrə vidyapiṭhamədhe šikto'e. tyašivay prətyekaca vəiyəktik proǰekṭ ahe.	Yes, we are studying at the Tilak Maharashtra Vidyapeeth. Besides each one has an individual project.

---

A. Practice the conversation above, along with the variation.

B. Imagining you have been in Pune for a month, answer the following questions.

1. तुम्हाला इथे येऊन किती दिवस झाले?	tumhala ithe yeun kiti divəs jhale?
2. आणखी किती दिवस राहणार?	aṇkhi kiti divəs rahṇar?
3. तुम्ही मराठी कुठे शिकलात?	tumhi məraṭhi kuṭhe šiklat?
4. मराठी शिवाय तुम्हाला कोणत्या भारतीय भाषा येतात?	məraṭhi šivay tumhala koṇtya bharətiyə bhaša yetat?
5. तुम्ही कशासाठी आलायत?	tumhi kəšasaṭhi ala'et?
6. तुम्ही पुण्यात कुठे राहता?	tumhi puṇyat kuṭhe rahta?
7. तुम्ही पुण्यात कुठे शिकताय?	tumhi puṇyat kuṭhe šikta'e?

---

VOCABULARY

Nouns

ग्रूप, ग्रूप grup, grup m. group

जीवन ǰivən n. life

पहाणी pəhaṇi f. observation

संस्कृती sə̃skṛti f. culture

विद्यापीठ, विद्यापिठं vidyapiṭh, vidyapiṭhə: n. university

प्रॉजेक्ट, प्रॉजेक्ट prɔjekṭ, prɔjekṭ m. project

Adjectives and Adverbs

एकटं ekṭə: adj. alone, by oneself

प्रत्येक prətyek adj. inv. each, every

वैयक्तिक vəiyəktik adj. inv. individual

Postpositions

-बद्दल bəddəl post. about

-शिवाय šivay post. besides

-साठी saṭhi post. for, for the purpose of

कशा 0 kaša 0 for what purpose

Miscellany

जण jəṇ- m., f., n. suff. a person, individual (preceded by a numeral)

Phrases

आमचा पंधरा जणांचा ग्रूप amca pəndhra jəṇanca grup our group of fifteen persons

भारतीय जीवनाची पहाणी bharətiyə jivənači pəhaṇi observation of Indian life

प्रत्येकाच वैयक्तिक प्रोजेक्ट prətyekaca vəiyəktik prɔjekṭ each one's individual project

ह्याबद्दल hyabəddəl about this

कशासाठी kəšasaṭhi for what purpose

कॉलेजमध्ये kɔleǰmədhe in college

टिळक महाराष्ट्र विद्यापिठामधे

ṭiək məharašṭrə vidyapiṭhamədhe in Tilak Maharashtra Vidyapith

त्याशिवाय tyašivay besides that

GRAMMAR NOTES

1. We have encountered several examples so far of the Perfect, a verbal construction that indicates completion of an action and that corresponds more or less to the English past tense.

(तुम्ही) मराठी कुठे शिकलात?	tumhi məraṭhi kuṭhe šiklat?
तुम्हाला समजलं का?	tumhala səməjlə: ka?
मी चहा घेऊन आलो / आले आहे.	mi čəha gheun alo / ale ahe.
किती पैसे झाले?	kiti pəise jhale?
ब्राऊन ब्रेड संपला आहे.	braun breḍ səmpla ahe.

This chapter also contains the perfect forms of हो- ho- 'to become, to happen' and ये- ye- 'to come'. Both of these verbs are used very frequently, and as is true of high-frequency verbs in English, they are irregular, i.e., the bases used for the perfect of these verbs are different from the bases used for all other forms of the verbs. The perfect base of हो- ho- is झा- jha- and the perfect base of ये- ye-is आ- a-.

तुम्हाला इथे येऊन किती दिवस झाले?	tumhala ithe yeun kiti divəs jhale?
एक महिना झाला आहे.	ek məhina jhala ahe.
तुम्ही इथे एकटे / एकट्या आलात का?	tumhi ithe ekṭe / ekṭya alat ka?
तुम्ही कशासाठी आलायत?	(tumhi) kəšasaṭhi ala'et?
भारतीय जीवनाची पहाणी करायला आलोय.	bharətiy ǰivənači pəhaṇi kərayla alo'e.

The forms झाले jhale and झाला jhala in the above sentences are the perfect forms of the verb हो- ho-. The forms आलात alat, आलायत ala'et, आलोय alo'e are perfect forms of ये- ye-. In some of these examples the perfect form is used by itself; in other cases it is accompanied by the present tense of the auxiliary (represented commonly as a contraction such as -य- 'e). The perfect without the auxiliary is usually equivalent to the English simple past (e.g., 'came'). The perfect with the auxiliary is roughly equivalent to the present perfect in English (e.g., 'have come'). The formation of the perfect of intransitive verbs will be discussed in detail in Book two.

2. The verb form येऊन yeun in the first sentence above serves as a subordinating conjunction joining two simple sentences. A very literal translation of the above sentence would be something like, 'To you having come here how many days have happened?'

3. This chapter also contains four more examples of the Imperfect B, i.e., the Imperfect used with the present auxiliary in the form of a contraction indicated by -य -'e.

तुम्ही काय शिकताय?	tumhi kay šikta'e?
(आम्ही) मराठी लोकांचा इतिहास आणि संस्कृती ह्याबद्दल शिकतोय.	(amhi) məraṭhi lokanca itihas aṇi sə̃skṛti hyabəddəl šikto'e.
तुम्ही इथे कॉलेजमधे शिकताय का?	tumhi ithe kɔleǰmədhe šikta'e ka?
आम्ही टिळक महाराष्ट्र विद्यापिठामधे शिकतोय.	amhi ṭiak məharašṭrə vidyapiṭhamədhe šikto'e.

The Imperfect B aspect is used to indicate action viewed as in progress. Used with the present auxiliary, it is equivalent to what in English is called the 'present progressive' or 'present continuous.'

The Imperfect B has two forms - a formal, written form and the informal spoken form used here. The informal form is quite irregular, as you may have noticed: मी जातोय / जातेय mi jato'e / jate'e, but also आम्ही शिकतोय amhi šikto'e and तुम्ही शिकताय tumhi šikta'e. For the time being, until you have mastered the Imperfect A (simple imperfect without auxiliary), it would be best to use the Imperfect B forms as presented without trying to analyze them overly.

4. There is also one more example of the Prospective, which is used to express the subject's intention to do something.

(तुम्ही) किती दिवस राहणार (आहात)?

How long are you going to stay?

23. Three Profiles

भारती कांबळे

ही भारती कांबळे. भारती अठरा वर्षांची आहे. तिचं गाव अहमदनगर.	This is Bharati Kamble. She is eighteen years old. She comes from Ahmednagar.
ती विद्यार्थिनी आहे.	She is a student.
ती पुण्यात शिकते-फर्ग्युसन कॉलेजमधे. ती सध्या टी. वाय्. बी. ए. ला आहे. तिचा मुख्य विषय सोशिऑलॉजी.	She studies in Pune - in Fergusson College. At present she is in T.Y.B.A. [third year of B.A. course]. Her major subject is sociology.
भारती कॉलेजच्या हॉस्टेलमधे राहते आणि कॉलेजच्या मेसमधे जेवते.	Bharati lives in the college hostel and eats in the college cafeteria.
ती रोज सलवार कमीज घालते. कधीकधी साडीही नेसते.	She wears a salwar-kameej every day. Once in a while she wears a sari.
भारतीला नाटकं बघायला आणि वाचन करायला आवडतं.	Bharati likes to see plays and to read ['to do reading'].

अधूनमधून ती सायकलीव?र गावात फिरायला जाते.

Now and then she gets out and about town ['goes to get around town'] on a bicycle.

भारतीचं लग्न झालं नाही. एम्. ए. झाल्याशिवाय तिला लग्न करायचं नाही पण तिचे आईवडील म्हणतात की तू बी. ए. झाल्यानंतर लग्न कर.

Bharati is not married. ['Bharati's marriage hasn't happened.'] She does not want to marry without finishing her M.A. But her parents say that she should get married after finishing her B.A. ['But her parents say, After finishing your B.A. get married.']

---

Answer the following questions.

भारती किती वर्षांची आहे?	bharəti kiti vəršanči ahe?
तिचं गाव कोणतं?	ticə: gav koṇtə:?
ती कोणत्या कॉलेजमधे शिकते?	ti koṇtya kɔleǰmədhe šikte?
तिचा मुख्य विषय काय आहे?	tica mukhyə višəy kay ahe?
ती रोज साडी नेसते का?	ti roj saḍi neste ka?
तिला काय करायला आवडतं?	tila kay kərayla avəḍtə:?
ती स्कुटरवर गावात फिरायला जाते का?	ti skuṭərvər gavat phirayla jate ka?
भारतीचं लग्न झालं आहे का?	bharəticə: ləgnə jhalə: ahe ka?

---

सदानंद आणि आरती देव

हा सदानंद देव. सदानंद हा बायोकेमिस्ट आहे. तो पुण्याचा आहे पण सध्या तो बंगळूरमधे इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्समधे काम करतो.
सदानंतचं वय बत्तीस वर्ष आहे. त्याचं सगळं शिक्षण पुण्यातच झालं.	Sadanand is thirty-two years of age. He had all his education right in Pune.
त्याचं लग्न झालं आहे. त्याची बायको आरती ही नागपूरची आहे. त्यांना एक मुलगी आहे.	He is married. His wife Aarati is from Nagpur. They have one daughter.
आरती सुद्धा बायोकेमिस्ट आहे आणि ती त्याच इंस्टिट्यूटमध्ये काम करते. रोज सकाळी ती स्वयंपाक करते. साडेदहाला दोघेजण स्कुटरवर कामावर जातात.	Aarati is also a bio-chemist, and she works in the same institute. Every morning she does cooking. At ten-thirty they both go to work on their scooter.
घरी एक बाई त्यांच्या मुलीला सांभाळते. संध्याकाळी घरी आल्यानंतर आरती परत स्वयंपाक करते. सदानंद कधीकधी तिला मदत करतो.	At home a woman takes care of their daughter. In the evening after coming home Aarati again does the cooking. Sometimes Sadanand helps her.

सदानंद आणि आरतीला ट्रेकिंग करायला आवडतं. मागच्या वर्षी ते सिक्किमला ट्रेकिंग करायला गेले. घरी त्यांना वाचन करायला आणि शास्त्रीय संगीत ऐकायला आवडतं.

Sadanand and Aarati like to do trekking. Last year they went to Sikkim to do trekking. At home they like to read and to listen to classical music.

---

A. Answer the following questions.

सदानंद देव काय करतो?

तो कोणत्या गावामधे राहतो?

त्याच्या बायकोचं नाव काय?

ती काय करते?

त्यांना किती मुलं आहेत?

त्यांच्या घरी कोण स्वयंपाक करतं?

सदानंद आणि आरतीला काय करायला आवडतं?

मागच्या वर्षी ते कुठे गेले?

B. Ask each other your own questions about Sadanand and Aarati.

---

अलका माने
ही अलका माने. अलका मोलकरीण म्हणून काम करते. ती दोन-चार घरांमधे काम करते. ती झाडलोट करते, कपडे धुते, पोळ्या करते, आणि भांडी घासते.	This is Alka Mane. Alka works as a maid. She works in two or three houses. She does the cleaning, washes clothes, makes chapatis and does the dishes.
अलका तीस वर्षांची आहे. तिचं लग्न झालं आहे आणि तिला दोन मुलं आहेत. तिचा नवरा गवंडी म्हणून काम करतो.	Alka is thirty years old. She is married and has two children. Her husband works as a mason.
अलकाचं शिक्षण फक्त पाचवीपर्यंत झालं पण ती फार हुशार आहे. ती रोज पेपर वाचते आणि रेडिओ ऐकते. ती रोज संध्याकाळी मुलांचा अभ्यास घेते.	Alka has studied only up to the fifth grade. ['Alka's education has happened only up to the fifth grade'] but she is very bright. She reads the paper every day and listens to the radio. Every evening she helps the children with their studies ['She takes the children's studies'].
अलका, तिचा नवरा आणि मुलं मंगळवार पेठेत एका झोपडीत राहतात. ती रोज तिच्या आईला भेटायला जाते. ती नेहमी कामावर चालत जाते. तिचा नवरा मात्र सायकल वापरतो.	Alka, her husband and children live in a hut in Mangalwar Peth. She goes to see her mother every day. She always walks to work. Her husband, though, uses a bicycle.

---

A. Answer the following questions.

अलका काय काम करते?

ती कुठे काम करते?

तिला किती मुलं आहेत?

तिचा नवरा काय काम करतो?

तिचं शिक्षण किती झालंय?

अलका कुठे राहते?

ती सायकल वापरते का?

B. Ask each other your own questions about Alka.

C. Ask about each other's bio-data, interests, etc.

D. If possible, procure photographs and information about individuals in India and talk about them.

E. Give a detailed description of some member of your family or a friend.

---

VOCABULARY

Nouns and pronouns

विषय,विषय m. subject

मेस f. (e). mess, cafeteria

सलवार, सलवारी f.(i) salwar (a baggy pajama worn under a long tunic)

कमीज, कमीज m. kameez, a long tunic worn with a salwar.

साडी, साड्या f. sari

वाचन n. reading

नाटक, नाटकं n. play (drama)

लग्न, लग्नं n. marriage 0 कर- to get married

शिक्षण n. education

स्वयंपाक m. cooking 0 कर- to do the cooking

संध्याकाळ f. evening संध्याकाळी in the evening

मदत f. (i). help 0 कर- to help

संगीत n. music शास्त्रीय 0 classical music

मोलकरीण, मोलकरणी f. (i) maidservant

काम, कामं n. work 0 कर- to work

झाडलोट f. (i) sweeping and cleaning

पोळी, पोळ्या f. chappati (flat bread of wheat flour)

नवरा, नवरे m. husband

गवंडी, गवंडी m. mason

पेपर, पेपर m. newspaper

अभ्यास m. study 0 कर- to study0 घे- to supervise someone else's study

झोपडी, झोपड्या f. hut

भांडं, भांडी n. pot, pan, vessel, dish.भांडी घास- to do the dishes

Adjectives

मुख्य adj. inv. main, major

मागचं adj. last, past मागच्या वर्षी last year

शास्त्रीय adj. inv. classical

हुशार adj. inv. bright, intelligent

पाचवं adj. (ordinal number) fifth

पाचवीपर्यंत up to the fifth (grade)

दोघे adj. (m., n., pl.) both (in reference to people) 0 जण both of them

Adverbs and postpositions

सध्या adv. at present

रोज adv. every day. 0 सकाळी every morning 0 संध्याकाळी every evening

कधीकधी adv. sometimes, once in a while

अधूनमधून adv. once in a while, now and then

नेहमी adv. always

-शिवाय post. without एम्. ए. झाल्याशिवाय without doing (her) M. A.

-नंतर post. after बी.ए. झाल्यानंतर after finishing (her) B. A.

आल्यानंतर after coming

सुद्धा adv. also

-पर्यंत post. until, up to, by

म्हणून adv. as

मात्र adv. however, for one's own part.

घरी loc. of घर at home

Verbs

जेव- v.i. to eat a meal, dine

घाल- v.t. (irreg.) to put on, wear

नेस- v.t. (sp.) to put on, wear (a garment that is wrapped around)

फिर- v.i. to go around

वापर- v.t. to use

सांभाळ- v.t. to take care

धु- v.t. (irreg) to wash

चालत जा- v.i. (irreg.) to walk, go on foot

आवड- v.i. (N-la impers.) to like

घास- v.t. to scrub, clean

Proper names

भारती f. Bharati, a given name

सदानंद m. Sadanand, a given name

देव Dev, a surname

आरती f. Arati, a given name

अलका f. Alka, a given name

माने Mane, a surname

Place names

अहमदनगर n. Ahmadnagar, a city in Western Maharashtra

बंगळूर n. Bangalore, a city in Karnataka

मंगळवार पेठ f. Mangalwar Peth, a section of Pune

GRAMMER NOTES

1. एम्. ए. झाल्याशिवाय तिला लग्न करायचं नाही, पण तिचे आईवडील म्हणतात की तू बी. ए. झाल्यानंतर लग्न कर.

She does not want to marry without finishing her M.A. but her parents say after finishing your B.A. get married.

The forms झाल्याशिवाय and झाल्यानंतरare composed of the oblique form of झालं (the perfect of हो-) plus the postposition. Note that the English equivalent of झाल्याशिवाय is 'without finishing' and of झाल्यानंतर is 'after finishing.' Similarly, the passage about Sadanand and Aarti uses the form आल्यानंतर. (The formula is thus V-ल्या + post.)

संध्याकाळी घरी आल्यानंतर आरती परत स्वयंपाक करते.

In the evening after coming home Aarti again does the cooking.

2. Note that for reported speech Marathi, unlike English, does not require any changes in the structure of the original statement.

तिचे आईवडील म्हणतात की तू बी. ए. झाल्यानंतर लग्न कर.

Her parents say that she should get married after finishing her B.A.

3. Note that in talking about relations (children, siblings, etc.) 'to have' is expressed by N- ला N Aux.

त्यांना एक मुलगी आहे.	They have one daughter. ['To them one daughter is.']
तिला दोन मुलं आहेत.	She has two children.

4. When a personal noun or pronoun (i.e. a human being) is the direct object of a verb it is made indirect by the addition of ला (or the plural ना).

घरी एक बाई त्यांच्या मुलीला सांभाळते.	In the house a woman takes care of their daughter.
सदानंद तिला कधीकधी मदत करतो.	Sadanand sometimes helps her.
ती रोज तिच्या आईला भेटायला जाते.	She goes to see her mother every day.

5. The form भेटायला (V- आयला) means 'to meet'. In some instances (as in the last sentence above) V- आयला means 'in order to V.' Here are a couple more examples of this from the text.

अधूनमधून ती सायकलीवर गावात फिरायला जाते.	Now and then she goes on a bicycle to get around town.
मागच्या वर्षी ते सिक्किमला ट्रेकिंग करायला गेले.	Last year they went to Sikkim to do trekking.

In other cases V- आयला means simply 'to V.' You can say for example:

आम्ही मराठी बोलायला शिकतोय.

We are learning to speak Marathi.

The examples of this from the text all involve आवड- as the main verb of the sentence.

भारतीला नाटकं बघायला आणि वाचन करायला आवडतं.	Bharati likes to see plays and to read.
सदानंद आणि आरतीला ट्रेकिंग करायला आवडतं.	Sadanand and Aarati like to do trekking.
घरी त्यांना वाचन करायला आणि शास्त्रीय संगीत ऐकायला आवडतं.	At home they like to read and to listen to classical music.

6. Note that the verb आवड- (as also समज- and the majority of Marathi verbs of perception and feeling) is always used in the N-la Impersonal Construction, where the subject is made the recipient of the action by the addition of the postposition -ला (pl. ना) and the verbs agreed with the object.

....वाचन.....आवडतं.

....ट्रेकिंग....आवडतं.

.....शास्त्रीय संगीत....आवडतं.

7. Another important N-la Impersonal construction is found in the sentence.

एम्. ए. झाल्याशिवाय तिला लग्न करायचं नाही.

She does not want to get married without finishing her M.A.

The N-la V-आयचं Aux construction used to express wanting to or having to do something will be presented in detail in Unit Six.

24. Grammar

A) EXPRESSION OF HABITUAL ACTION WITH THE IMPERFECT A

You are already familiar with the Imperfect A. In Unit Four we used it to make polite requests, and earlier, in Unit Two, to express habitual action with a couple of verbs. In this unit, however, we have concentrated on the use of the Imperfect A for habitual action.

Formation of the Imperfect A. If you need to refresh your memory about the formation of the Imperfect A, you can refer to Ch. 10 where the complete paradigm of the verb बोल- is given in the Imperfect A.

Sentences with intransitive verbs. This unit contains many sentences like the following.

मी प्रभात रोडला राहतो.

मी एल्. एन्. जोशींकडे राहते.

भारती कॉलेजच्या हॉस्टेलमधे राहते आणि कॉलेजच्या मेसमधे जेवते.

ती संध्याकाळी घरी येते.

These are personal constructions, having the form N Adv. V. The verb is intransitive, and is preceded by an adverb or adverbial phrase of place or time. (The word संध्याकाळी in the example above is an old locative case form, but it functions like an adverb.)

Note that as we would expect, the question-word question is formed simple by inserting the question word in the position of the adverb.

ते कुठे राहतात?

As always, the yes-no question is formed by adding का to the statement.

तुम्ही हॉस्टेलमधे राहता का?

Sentences with transitive verbs. Here are some examples of sentences from this unit containing transitive verbs in the Imperfect A.

तो इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ सायन्समधे काम करतो.

मी इतिहास शिकवतो.

ती सलवार कमीज घालते.

ती पोळ्या करते.

तिचा नवरा सायकल वापरतो.

These sentences have the form N N V, where the verb is transitive, and the first noun is the subject and the second the object - direct or indirect. Keep in mind that generally a personal noun or pronoun (i.e., a human being) is not treated as a direct object, but is made indirect by the addition of the postposition-ला (pl. -ना).

सदानंद कधीकधी तिला मदत करतो.

घरी एक बाई त्यांच्या मुलीला संभाळते.

Adverbs of place and / or time may also be inserted in the N N V construction. Normally these adverbs will precede the second noun, though sometimes they come at the beginning of the sentence. (Note that in English also there is considerable freedom in the placement of the adverb.)

ती त्याच इंस्टिट्यूटमध्ये काम करते.

ती रोज सलवार-कमीज घालते.

रोज सकाळी ती स्वयंपाक करते.

B) ADVERBS OF FREQUENCY

There are a number of adverbs of frequency used with the Imperfect A. Here are the ones used in this unit. You will encounter others later.

रोज	every day
रोज सकाळी	every morning
रोज संध्याकाळी	every evening

नेहमी	always
कधीकधी	sometimes, once in a while
अधूनमधून	once in a while, now and then
सध्या	at present

PATTERN PRACTICE

A. Conjugate the following verb phrases in the Imperfect A.

पुण्यात राह-	मेसमधे जेव-
काम कर-	नोकरी कर-
मराठी शिक-	इतिहास शिकव-
सलवार-कमीज घाल-	साडी नेस-
सायकल वापर-	स्वयंपाक कर-
पोळ्या कर-	झाडलोट कर-
कपडे धु-	मुलांना सांभाळ-

B. Repeat exercise B in the negative Imperfect, e.g., मी पुण्यात राहत नाही (To refresh your memory, refer to the paradigm given in Chapter 10 for the verb बोल-.)

C. Answer the question as suggested.

1.	तुम्ही कुठे राहता? डेक्कन जिमखान्यावर टिळक रोडवर	एरंडवण्याला कोथरुडला
2.	ती कुठे राहते? मॉडेल कॉलनीत सोमवार पेठेत	मंगळवार पेठेत रास्ता पेठेत
3.	तो कुठे राहतो? युनिव्हर्सिटीजवळ प्रभात रोडवर	फर्ग्युसन कॉलेज रोडवर भांडारकर रोडवर
4.	ते काय शिकवतात? केमिस्ट्री मराठी जर्मन	इतिहास फ्रेंच रसायनशास्त्र

D. Translate the following sentences into Marathi.

1. I live on Tilak Road.

2. I stay at Dr. Pradip Bhosle's.

3. Does Dr. Bhosle teach history?

4. No, he teaches sociology.

5. Does Mrs. Bhosle have a job [do service]?

6. Do they have any children?

7. Yes, they have two.

8. He sometimes helps his wife do the cooking.

9. Do you wear a salwar-kameez every day?

10. Sometimes I wear a sari.

11. Are you learning to read Marathi?

12. No, we're learning to speak it.

13. We have come to observe Maharashtrian life.

14. We go to the university every day.

15. Each one has an individual project.

E. March the words with the pictures.

ड्रायव्हर

क्लार्क

शिक्षिका

नर्स

दुकानदार

वकील

मोलकरीण

डॉक्टर

शिक्षक

शिंपी

कुंभार

पुजारी

इंजिनिअर

गवंडी

शेतकरी

F. Expressing a liking for something. (Complete the sentences on the pattern of the examples.)

1. भारतीला वाचन (N) आवडतं.

2. भारतीला नाटकं (N pl.) आवडतात.

3. मला कॉफी (F) आवडते.

4. तुला मसाला डोसा ...........का?

5. तुम्हाला चाहा ...........का?

6. आरतीला आईस्क्रिम (N) ........... .

7. आम्हाला शास्त्रीय संगीत....... .

8. त्यांना टायटॅनीक हा सिनेमा........... .

9. तुम्हाला चहामधे दूध......का?

10. जॉनला मराठी.......... .

11. मला रुपालीची इडली.............. .

Unit Six

Calendar, Time,
Invitations

---

25. What Day Is It Today?

Tom is trying to plan his week. He asks his friend Sanjay what day it is, much to Sanjay's amusement.

T :आज कोण वार आहे रे?Hey, what day is it today? S :आज सोमवार, उद्या मंगळवार, परवा बुधवार.....Today is Monday, tomorrow is Tuesday, the day after tomorrow is Wednesday... T :बास, बास ! तुला वाटतं की मला काही कळत नाही?That's enough! Do think I don't understand anything?

Days of the week

सोमवार	Monday
मंगळवार	Tuesday
बुधवार	Wednesday
गुरुवार	Thursday
शुक्रवार	Friday
शनिवार	Saturday
रविवार	Sunday

Tom might just as well have asked any of the following questions.

आज कोण वार आहे?	What day is it today?
उद्या कोण वार आहे?	What day is it tomorrow?
परवा कोण वार आहे?	What day is it the day after tomorrow?
काल कोण वार होता?	What day was it yesterday?
परवा कोण वार होता?	What day was it the day before yesterday?

---

A. Practice asking the question 'आज कोण वार आहे?' and answering with the various days of the week.

B. Ask and answer questions with उद्या, परवा and काल.

---

Tom asks Sanjay the date.

T:	आज किती तारीख आहे?	What is the date today?
S:	आज पंधरा तारीख आहे.	Today is the fifteenth.

Tom might also have asked any of the following questions.

T:	आज किती तारीख आहे?	What is the date today?
S:	आज पंधरा मे आहे.	It's the fifteenth of May.
T:	काल किती तारीख होती?	What date was yesterday?
S:	काल चौदा तारीख होती.	Yesterday was the fourteenth.
T:	परवा किती तारीख होती?	What date was it the day before yesterday?
S:	परवा तेरा तारीख होती.	The day before yesterday was the thirteenth.

T:	उद्या किती तारीख आहे?	What date is it tomorrow?
S:	उद्या सोळा तारीख आहे.	It's the sixteenth.
T:	परवा किती तारीख आहे?	What date is it the day after tomorrow?
S:	परवा सतरा तारीख आहे.	It's the seventeenth.
T:	वीस तारखेला कोण वार आहे.	What day is it on the twentieth?
S:	वीस तारखेला शनिवार होता.	It's Saturday.
T:	सात तारखेला कोण वार होता?	What day is it on the seventh?
S:	रविवार होता.	It's Sunday.
T:	सात तारखेला तू कुठे होतास?	Where were you on the seventh?
S:	मी मुंबईला होतो.	I was at Mumbai.
T:	तू पुण्यात केव्हा परत आलास?	When did you come back to Pune?
S:	आठ तारखेला आलो.	I came on the eighth.

Months (Roman Calendar)

In Maharashtra (and throughout India) although several calendars are used for religious purposes, the Roman calendar is used for everyday secular transactions.

जानेवारी	January
फेब्रुवारी	February
मार्च	March
एप्रिल	April
मे	May
जून	June
जुलै	July
ऑगस्ट	August
सप्टेंबर	September
ऑक्टोबर	October
नोव्हेंबर	November
डिसेंबर	December

---

A. Practice the exchanges given above.

B. Using a calendar, repeatedly ask the question 'आज किती तारीख आहे?' eliciting different answers. (For numbers you do not know see the list below.)

C. Ask questions of the form पंधरा तारखेला कोण वार आहे?

D. Practice reciting the numbers from 1 to 31.

---

Numbers

20 to 31

वीस	20
एकवीस	21
बावीस	22
तेवीस	23
चोवीस	24
पंचवीस	25
सव्वीस	26
सत्तावीस	27
अठ्‌्ठावीस	28
एकोणतीस	29
तीस	30
एकतीस	31

Some Questions and Answers

आता कोणता महिना आहे?	What month is it now?
मे महिना आहे.	It's the month of May.
मागचा महिना कोणता होता?	What month was last month?
एप्रिल होता.	It was April.
पुढचा महिना कोणता आहे?	What month is next month?
जून आहे.	It's June.
एका वर्षात किती महिने असतात?	How many months are there in a year?
बारा असतात.	There are twelve.
एका महिन्यात किती आठवडे असतात?	How many weeks are there in a month?
चार आठवडे असतात.	There are four weeks.
एका महिन्यात किती दिवस असतात?	How many days are there in a month?
फेब्रुवारी सोडून तीस किंवा एकतीस दिवस असतात.	Except for February there are thirty or thirty-one days.

---

Ask each other the questions given above. Give answers appropriate to the time of year.

---

Meena asks Helen when her birthday is.

M:	तुझा वाढदिवस केव्हा आहे?	When is your birthday?
H:	सत्तावीस एप्रिल.	April 27.
M:	यंदा तू सत्तावीस एप्रिलला कुठे होतीस?	Where were you on April 27 this year?
H:	मी अमेरिकेत माझ्या घरी होते.	I was at my home in America.

---

Ask each other the dates of your birthdays and where you were on that date.

---

VOCABULARY

Nouns and pronouns

वार, वार m. day of the week

तारीख, तारखा f. (e) date

वाढदिवस, वाढदिवस m. birthday (birth anniversary)

Day of the week

सोमवार m. Monday

मंगळवार m. Tuesday

बुधवार m. Wednesday

गुरुवार m. Thursday

शुक्रवार m. Friday

शनिवार m. Saturday

रविवार m. Sunday

Months (Roman calendar)

जानेवारी m. January

फेब्रुवारी m. February

मार्च m. March

एप्रिल m. April

मे m. May

जून m. June

जुलै m. July

ऑगस्ट m. August

सप्टेंबर m. September

ऑक्टोबर m. October

नोव्हेंबर m. November

डिसेंबर m. December

VOCABULARY

Numbers

20 to 31

वीस	20
एकवीस	21
बावीस	22
तेवीस	23
चोवीस	24
पंचवीस	25
सव्वीस	26
सत्तावीस	27
अठ्‌्ठावीस	28
एकोणतीस	29
तीस	30
एसतीस	31

Names

संजय m. Sanjay, a given name

Adverbs

काल adv. yesterday

परवा adv. the day after tomorrow, the day before yesterday 0 दिवशी the day after tomorrow, the day before yesterday

केव्हा adv. when

बास adv. enough

यंदा adv. this year

परत adv. back 0 ये - to come back

Verbs

वाट- v.i. (N-la impers.) to think, feel

कळ- v.i. (N-la impers.) to understand

होता / होती past tense of auxiliary

Miscellany

कोण adj. inv. which (as in 0 वार 'which day')

रे interj. interjection used in addressing a man in the familiar

Phrases

मागचा महिना last month

पुढचा महिना next month

एका वर्षात in one year

एका महिन्यात in one month

फेब्रुवारी सोडून except for February

WORD STUDY

1. Note that in Marathi the list of the days of the week starts with Monday rather than Sunday.

The remarkable thing about this list is that in both English and Marathi each day of the week is named after the same heavenly body. This identity is not apparent in the names because the English names of the days are derived from Germanic mythology while the Marathi names are derived from Sanskrit. (The English names of the heavenly bodies are derived from Latin.)

सोमवार	Monday	Moon
मंगळवार	Tuesday	Mars
बुधवार	Wednesday	Mercury
गुरुवार	Thursday	Jupiter
शुक्रवार	Friday	Venus
शनिवार	Saturday	Saturn
रविवार	Sunday	Sun

2. Note that परवा means both 'the day after tomorrow' and 'the day before yesterday'.

3. Note that कोण in the phrase कोण वार ('what day') and किती in the phrase किती तारीख ('what date') are both translated as 'what' or 'which'.

GRAMMAR NOTES

1. The verbs वाट- and कळ- belong to the class of verbs which require a construction in which the person is the receiver of the action, not the agent. Thus, तुला वाटतं का? 'do you think?' is literally something like 'to you is it thought?' and मला कळतं 'I understand' is literally 'to me it is understood.' We have termed such verbs N-la impersonal verbs. Such verbs are necessarily intransitive. We have encountered other example of this class of verbs: समज-, दिस-, आठव-, मिळ-, पाहिजे, नको.

2. You will have realized that होता, होती, होतास / होतीस, होतो / होते are past tense forms of the auxiliary verb अस- The full paradigm is given in Grammar Chapter 29.

3. You are by now thoroughly familiar with the present tense of the auxiliary verb अस- . But just as any other Marathi verb, the auxiliary can also be used in the imperfect, e.g., एक महिन्यात चार आठवडे असतात. This is the characteristically Marathi way of stating facts that follow a consistent rule.

4. एका is the oblique form of एक, which it must assume when it modifies a noun + postposition.

5. The phrase फेब्रुवारी सोडून which we have translated as 'except for February' literally means 'leaving aside February.'

WORD STUDY

The word रे is a vocative that is often appended to sentences addressed to a close male friend or relative. There is no real English equivalent, but रे serves some of the same functions as 'hey' in an English sentence.

26. Come On Over For Dinner

Sanjay invites Tom over for dinner.

S :	परवा दिवशी आमच्याकडे जेवायला ये ना.	Come on over for dinner the day after tomorrow.
T :	परवा कोण वार आहे?	What day is it the day after tomorrow?
S :	शनिवार.	Saturday.
T :	सॉरी, हं. शनिवारी संध्याकाळी आमच्याकडे पाहुणे येणार आहेत.	I'm sorry. We're having guests on Saturday evening.
S :	मग रविवारी ये.	Then come on Sunday.
T :	जरूर.	By all means.

---

A. Practice the conversation as given.

B. Repeat the conversation, varying the day of the invitation and the alternative day decided on.

C. Vary the reasons for not being able to come on the day suggested. For example:

मला काम आहे.	I have work.
मी गावाला जाणार आहे.	I am going out of town.
माझे आईवडील येणार आहेत.	My parents are coming.
मी मराठी सिनेमा बघायला जाणार आहे.	I'm going to go see a Marathi movie.

---

Parts of the Day (Locative Forms)

सकाळी	in the morning
दुपारी	in the afternoon
संध्याकाळी	in the evening
रात्री	at night

Reference to a particular day (आज, उद्या, परवा, काल, सोमवारी, मंगळवारी, etc.) may be combined with the words for the parts of the day, to form phrases like the following. (Note that the names of the days of the week also require the locative* ई ending in the construction.)

आज सकाळी	this morning
उद्या दुपारी	tomorrow afternoon
रविवारी संध्याकाळी	Sunday evening

Examples

आज सकाळी माझ्याकडे ये.	Come to my house this morning.
उद्या दुपारी त्यांच्याकडे जा.	Go to their / his / her place tomorrow afternoon.

---

A. Practice making phrases using the matrix below.

	सकाळी	दुपारी	संध्याकाळी	रात्री
आज
उद्या
परवा
काल
सोमवारी

B. Invite a friend over, using various phrases from the matrix above in the pattern . . . आमच्याकडे ये.

---

* See the Grammar Notes at the end of this chapter for an explanation of the locative.

Meena invites Helen over to watch a Marathi movie.

M:	रविवारी संध्याकाळी आमच्याकडे मराठी सिनेमा बघायला येतेस का?	Would you come over Sunday evening to watch a Marathi movie?
H:	सॉरी, हं. रविवारी मी मुंबईला जाणार आहे. रात्री उशिरा परत येणार.	I'm sorry. I'm going to go to Mumbai on Sunday. I'll get back late at night.
M:	मग सोमवारी ये.	Then come on Monday.
H:	जरूर.	By all means.

---

Expand the conversation, talking about occasion for the invitation, the time, reasons for not being able to come. Here are some suggestions.

टीव्ही बघायला ये.
मराठी बोलायला ये.
आमच्याकडे पार्टी आहे.	We're having a party. ['There is a party at our place'].
टीव्हीवर एक चांगला सिनेमा आहे.	There's a good movie on T.V.
माझा भाऊ अमेरिकेहून येणार आहे.	My brother is coming from America.
माझ्या बहिणीचं लग्न आहे.	My sister is getting married ['my sister's wedding is'].

---

VOCABULARY

Nouns and pronouns

पाहुणा, पाहुणे m. guest

आईवडील m. pl. parents

सिनेमा, सिनेमे m. movie

पार्टी, पार्ट्या f. party

टिव्ही, टीव्ही m. television, television set

लग्न, लग्नं n. wedding

सकाळ f. morning सकाळी loc. in the morning

दुपार f. afternoon दुपारी loc. in the evening

संध्याकाळ f. evening संध्याकाळी loc. in the evening

रात्र f. night रात्री loc. at night

Other locative forms

सोमवारी on Monday

मंगळवारी on Tuesday

बुधवारी on Wednesday

गुरुवारी on Thursday

शुक्रवारी on Friday

शनिवारी on Saturday

रविवारी on Sunday

परवा दिवशी on the day after tomorrow, on the day before yesterday.

Miscellany

जरूर adv. certainly

-हून post. from

हं interj. interjection put at the end of a sentence, sometimes meaning 'mind you', sometimes simply serving to soften the force of the sentence in reference to the person addressed

उशिरा adv. late

Phrases

आमच्याकडे to our place

माझ्याकडे to my place

त्यांच्याकडे to their place

गावाला out of town

टीव्हीवर on TV

अमेरिकेहून from America

माझ्या बहिणीचं लग्न my sister's wedding

WORD STUDY

1. The verb जेव- means 'to eat a meal' or 'to dine.' However, unlike 'to dine', which is restricted to more formal contexts, जेव- is the normal word for eating a meal.

2. गावाला literally means 'to town' but the sense is most often that conveyed by the English 'out of town.'

GRAMMAR NOTES

1. A number of words in reference to time employ the old locative case ending ई. This ending has the meaning 'on,' 'in,' or in some contexts, 'at.'

सोमवारी	on Monday
मंगळवारी	on Tuesday
बुधवारी	on Wednesday
गुरूवारी	on Thursday
शुक्रवारी	on Friday
शनिवारी	on Saturday
रविवारी	on Sunday
परवा दिवशी	on the day after tomorrow, etc.
संध्याकाळी	in the evening.

This is considered a case form rather than a noun with an added postposition because the noun is not in the oblique form. घरी 'at home' is another example (in reference to place) or the locative case.

2. Note the different constructions used to express 'to have', depending on the context.

मला काम आहे.	I have work.
आमच्याकडे पार्टी आहे.	We're having a party.

27. What Time Is It?

Susan has overslept. She asks her Maharashtrian 'sister' Vineeta what time it is.

S:किती वाजलेत गं?What time is it? V:आठ वाजलेत.It's eight o'clock. S:बापरे, मला उशीर झालाय. आठला मला तास आहे. मी पळते हं.Heavens, I'm late ['lateness has happened to me']. I have a class at eight. I'd better get going ['Ill run'].

Telling Time (Complete Hours)

The expression 'किती वाजलेत?' literally means 'How many have rung?' and probably has its origin in the practice of striking the hours on a gong.

किती वाजलेत?	What time is it?
एक वाजलाय.	It's one o'clock.
दोन वाजलेत.	It's two o'clock.
तीन वाजलेत.	It's three o'clock.

Bob has been visiting his friend Ravi.

B :	किती वाजलेत रे?	Say, What time is it?
R :	एक वाजलाय.	It's one o'clock.
B :	बरं मग, येतो. दोनला मला प्रोफेसर जोशींना भेटायचं आहे.	Well then, I'll be going. I have to meet Prof. Joshi at two o'clock.

---

A. Practice the conversations given above.

B. Make a clock out of tagboard or paper, and ask each other the time.

C. Repeat the original conversations, varying the time referred to, and the reason for having to hurry. Here some possibilities.

मला प्रोफेसर जोशींकडे जायचं आहे.	I have to go to Prof. Joshi's.
मला सुनीताला भेटायचं आहे.	I have to meet Sunita.
मला जीमला फोन करायचा आहे.	I have to phone Jim.

---

Telling Time (Half Hours)

दीड वाजलाय.

अडीच वाजलेत.

साडेतीन वाजलेत.

साडेचार वाजलेत.

Only the expressions for 1:30 and 2:30 are irregular. From 3:30 on the form is regular.

Telling Time (Quarter Hours)

सव्वा वाजलाय.

सव्वादोन वाजलेत.

सव्वातीन वाजलेत.

सव्वाचार वाजलेत.

पाऊण वाजलाय.

पावणेदोन वाजलेत.

पावणेतीन वाजलेत.

पावणेचार वाजलेत.

---

Using the model clock, ask each other times on the quarter hour and the half hour.

---

Telling Time: Recap

Here are the times by the quarter hour from 12:00 to 4:00

बारा वाजलेत.	सव्वादोन वाजलेत.
सव्वाबारा वाजलेत.	अडीच वाजलेत.
साडेबारा वाजलेत.	पावणेतीन वाजलेत.
पाऊण वाजलाय.	तीन वाजलेत.
एक वाजलाय.	सव्वातीन वाजलेत.
सव्वा वाजलाय.	साडेतीन वाजलेत.
दीड वाजलाय.	पावणेचार वाजलेत.
पावणेदोन वाजलेत.	चार वाजलेत.
दोन वाजलेत.

Vineeta wants to make sure Susan isn't late.

V:	तुला किती वाजता युनिव्हर्सिटीला जायचं आहे गं?	Say, what time do you have to go to the university?
S:	आठ वाजता निघायचं आहे. आता किती वाजलेत?	I have to leave at eight o'clock What time is it now?
V:	पावणेआठ वाजलेत.	It's a quarter to eight.

At X o'clock

The expression किती वाजता? literally means 'At the ringing of how many?'

It can be answered by replacing किती with the appropriate number.

आठ वाजता निघायचं आहे.	I have to leave at eight o'clock.
गाडी साडेचार वाजता निघते.	The train leaves at 4:30.

The informal way of expressing 'at x o'clock' is by simply adding the postposition -ला to the appropriate number.

आठला मला तास आहे.	I have a class at eight.
साडेसातला.	at seven-thirty.
क्ष - ला.	at X o'clock.

---

Using the form of the conversation above, substitute various places you have to go and time you have to be there, and then ask what time it is. Here are some possibilities.

कॉलेजमधे	to the college
ऑफिसला	to the office
मराठीच्या तासाला	to ['my'] Marathi class
गावाला	out of town
मित्राकडे जेवायला	do dine at a friend's house.

---

VOCABULARY

Nouns

उशीर m. lateness. 0 हो- v. i. (N-la impers.) to be late

तास, तास m. 1. hour. 2. period (in an educational institution)

युनिव्हर्सिटी, युनिव्हर्सिट्या f. university

ऑफीस, ऑफीसं n. office

Names

विनीता f. Vineeta, a given name

रवी m. Ravi, a given name

Number Fractions

सव्वा num. 1. one and one quarter.

2. (in expressions of time) quarter after one. 0 क्ष quarter after X

दॣड num. 1. one and one half

2. (in expressions of time) one-thirty

पाऊण num. 1. three quarters.

2. (in expressions of time) quarter to one. पावणे क्ष quarter to X

पावणे See पाऊण paun

अडीच num. 1. two and one half.

2. (in expressions of time) two-thirty.

सा॰े- one half (in compound expressions)

Verbs

किती वाजलेत? What time is it?

किती वाजता? At what time?

वाज- v. i. to ring

पळ- v.i. (irreg) to run

फोन कर- v.t. to telephone

निघ- v.i. (irreg.) to leave

Postpositions and interjections

-ला post. at, to

बापरे interj. exclamation of surprise, fear, etc.

गं interj. interjection used in addressing a woman in the familiar

Phrases

आठला at eight

साडेसातला at seven-thirty

युनिव्हर्सिटीत in the university

कॉलेजमधे in / to the college

ऑफीसला to the office

आठ वाजता at eight o'clock

मराठीच्या तासाला to (my) Marathi class

WORD STUDY

1. The addition of गं at the end of a sentence indicates that is addressed to a close woman friend (or relative). The use of गं is similar to that of the masculine रे, but while रे has a suggestion of roughness, गं implies softness or gentleness.

2. वाज- is an intransitive verb meaning 'to ring, sound'. वाजलेत is a perfect form meaning 'have rung.' किती वाजलेत thus means 'how many times has it rung?'

3. Although वर generally means 'on' in some phrases such as कॉलेजवर it means 'to'

GRAMMAR NOTE

उशीर हो- is an impersonal expression. मला उशीर झाला आहे means 'lateness has happened to me.'

28. Let's Go To Sinhgad

A Maharashtrian suggests a trip to Sinhgad to his / her American friend.

M:आम्ही सिंहगडला जाणार आहोत. येतोस / येतेस का?We're going to go to Sinhgad. Will you come [along]? A:चालेल की, केव्हा जाणार?Sure! When are we going to go? M:शनिवारी सकाळी.Saturday morning. A:कसे जाणार?How are we going to go? M:आपण बसनी जाऊ. स्वारगेटहून ती साडेसहाला सुटते.We'll go by the bus. It sets out form Swargate Bus Depot at half past six. A:बापरे, इतके लवकर निघणार?My gosh, we're going to leave so early? M:हो, वेळेवर ये. नाही तर बस चुकणार.Yes, come on time. Otherwise we're going to miss the bus.

---

A. Practice the conversation as given above.

B. Repeat the conversation, varying the place to go, the day and time, the mode of transport, etc.

---

Other Places To Go

पंढरपूर	Pandharpur
कारल्याची लेणी	Karla Caves
भाज्याची लेणी	Bhaja Caves
पैठण	Paithan
अजिंठा आणि वेरूळ	Ajanta and Ellora
महाबळेश्वर	Mahabaleshwar

Modes of Transport

The instrumental postposition नी is added to a noun to indicate 'by means of. Generally, modes of transport are expressed in this way.

बसनी	by bus
रिक्षानी	by rickshaw
गाडीनी	by car
रेल्वेनी	by rail
विमानानी	by plane

I many people's speech नं or ने is used instead of नी.

A Maharashtrian invites an American student to accompany him / her on a photo-taking expedition to Mahabaleshwar.

M:	तू महाबळेश्वरला कधी गेलास / गेलीस का?	Have you ever gone to Mahabaleshwar?
A:	नाही गेलो / गेले.	No, I haven't.
M:	मला शनिवारी तिथे जाऊन फोटो काढायचे आहेत. तुला बरोबर यायचं आहे का?	I want to go there on Saturday and take some pictures. Do you want to come along?
A:	हो, यायचं आहे की ! जिमलाही बोलावू का?	Sure, ['Yes, I certainly want to come.'] Shall I invite Jim too?
M:	रू.	Certainly.

---

A. Ask your partner if s / he has gone to the following places. (Note that places names are given here with -ला 'to'.)

महाबळेश्वरला

पंढरपूरला

सिंहगडला

अजिंठ्याला

भाज्याला

कारल्याला

B. Assume you have decided to go to Mahabaleshwar. Tell your partner when and why you are going, and ask him or her to come along. Below are some of the things you might want to do there.

मला तिथे जाऊन पक्षी बघायचे आहेत.	I want to go there and do some bird. watching ['watch birds'].
मला सगळीकडे हिंडायचं आहे.	I want to roam around everywhere.
मला घोड्यावर बसायचं आहे.	I want to go horse back riding ['sit on a horse'].
मला गोल्फ खेळायचा आहे.	I want to play golf.

C. Develop the conversation above by accepting the invitation and asking if you can bring a friend.

D. Discuss the time you are going to leave.

E. Decline the invitation. Below are some of the reasons you might give. Add some of your own.

मला काम आहे.	I have work.
आमच्याकडे पाहुणे आहेत.	We have guests.
माझा भाऊ येणार आहे.	My brother is coming.

---

VOCABULARY

Nouns and pronouns

बस, बस f. bus

विमान, विमानं n. airplane

रेल्वे f. railway

कॅमेरा, कॅमेरे m. camera

वेळ, वेळा f. (e) time

लेणं, लेणी n. rock-cut temple

फोटो, फोटो m. photograph o काढ-- to take a photograph

घोडा, घोडे m. horse घोड्यावर बस- to ride a horse

गोल्फ m. golf

Verbs

सुट v.i. to start (a bus or train)

निघ v.i. (irreg.) to leave, set out

बोलाव v.t. to invite

हिंड v.i. to roam

खेळ v.t., v,t. (sp) to play

काढ v.t. to take (a photograph)

चुक v.i. to be missed, e.g., बस o to miss a bus

Adverbs

इतकं adv. var. so (much)

लवकर adv. early

बरोबर adv. along (with)

कधी adv. ever

तिथे adv. there

कसं adv. vat. how

सगळीकडे adv. everywhere

Place names

सिंहगड m. Sinhgad, a famous hill fort near Pune

पंढरपूर n. town in Solapur District, site of the annual Varkari pilgrimage.

पैठण n. town on the Godavari River, ancient capital of Maharashtra

कारल्याची लेणी n. pl. Karla Caves, (rock cut temples off Bombay-Pune Road)

भाज्याची लेणी n. pl. Bhaja Caves (rock cut temples off Bombay-Pune Road)

अजिंठा m. Ajantha, site of rock-cut temples near Aurangabad

वेरूळ n. Ellora, site of rock-cut temples near Aurangabad

महाबळेश्वर n. Mahabaleshwar, a hill station in Western Maharashtra

Postpositions

-नी post. by, by means of

Phrases

वेळेवर on time

तिथून from there

रेल्वेनी by rail

गाडीनी by car

विमानानी by plane

सिंहगडला to Singhad

बसनी by bus

रिक्षानी by rickshaw

महाबळेश्वरला to Mahabaleshwar

कारल्याला to Karla

घोड्यावर on a horse

GRAMMAR NOTES

1. गेलास and गेलीस are perfect forms of जा-.

2. The form जाऊन consists of the verbal base जा- plus the verb ending -ऊन.

मला शनिवारी तिथे जाऊन फोटो काढायचे आहेत.

I want to go there on Saturday and take some pictures.

This verbal form serves as a conjunction joining two or more verbs in a series of closely related actions. The aspect or tense is shown only by the last in the series of verbs.

29. Grammar

A) THE PROSPECTIVE

So far you have encountered several sentences of the following from.

तू काय घेणार आहेस?	What are you going to have?
तुम्ही किती दिवस राहणार?	How long are you going to stay?
शनिवारी संध्याकाळी आमच्याकडे पाहुणे येणार आहेत.	On Saturday evening some guests are coming over to our place.

These sentences are in what we have termed the prospective aspect. The formula for the prospective is N V -णार Aux. The auxiliary can be in the present, past or future tense. When used with the present auxiliary, the prospective refers to future action. Marathi also has a future tense, but the prospective differs from the future in that with the prospective the action is felt to be more imminent or definite. Note that English similarly distinguishes between 'going to V' and 'will V.'

माझी बहीण उद्या येणार आहे.	My sister is going to come tomorrow.
माझी बहीण उद्या येईल.*	My sister will come tomorrow.

Though the participial form V -णार should, strictly speaking, be accompanied by the auxiliary, in practice the present auxiliary is often omitted because it is understood from the context. In some cases the prospective participle without the auxiliary is used to make an emphatic, almost belligerent statement.

मी राहणार!

I'm staying!

* The future tense has not yet been presented systematically. See Book 2 for a detailed treatment.

The formation of the prospective is completely regular and without any complications.

The negative of the prospective is formed by using the appropriate form (determined by the subject) of the negative Auxiliary.

माझी बहीण उद्या येणार नाही.	My sister isn't going to come tomorrow.
मी राहणार नाही.	I'm not going to stay.
तू चहा घेणार नाहीस का?	Aren't you going to take tea?

B) आपण V- ऊ या CONSTRUCTION

Up until now we have found several sentences having the structure आपण V - ऊ या 'Let's V.'

आपण दोन रुपये देऊ या.	Let's give two rupees.
आपण सिंहगडला जाऊ या.	Let's go to Sinhgad.
आपण नकाशे बघू या.	Let's look at some maps.
आपण सुरू करू या.	Let's begin.

This construction is restricted to the first person plural inclusive.

C) PAST TENSE OF THE AUXILIARY

The auxiliary, as you know, is an independent verb in its own right, and is also an important element in many verb constructions. Unlike other verbs the auxiliary has a full range of tenses: present, past and future. The examples below illustrate the use of past tense of the auxiliary, both as an independent verb and as an element in a verbal construction

काल कोण वार होता?	What day was it yesterday?
परवा किती तारीख होती?	What date was it day before yesterday?
सात तारखेला तू कुठे होतास?	Where were you on the seventh?
तुम्ही दिवसभर ऑफिसमधे होता का?	Were you in the office all day long?
तुम्ही आज बाहेर गेला होता का?	Had you gone out today?

The stem for the past tense of the auxiliary अस- is होत-. The endings are given in Table 10 below.

Table 10. Past endings of auxiliary

Person	Singular			Plural
	M	F	N
1	ओ	ए	-		ओ
2	आस	ईस	-		आ
3	आ	ई	अ	ए	या	ई
				M	F	N

Note that in the third person the endings are the same as the variable adjective endings.

The full paradigm of the past tense of अस- is given below.

मी होतो	I (m.) was
मी होते	I (f.) was
तू होतास	you (m.) were
तू होतीस	you (f.) were
तो होता	he, it was
ती होती	she, it was
ते होतं	it was
आम्ही होतो	we were
तुम्ही होता	you were
ते होते	they (m.) were
त्या होत्या	they (f.) were
ती होती	they (n.) were

D) N ला V- आयचं AUX CONSTRUCTION

This unit has contained many sentences having the strcture N- ला -V- आयचं Aux.

मला महाबळेश्वरला जायचं आहे.	I want to go to Mahabaleshwar.
तुला बरोबर यायचं आहे का?	Do you want to come along?
मला गोल्फ खेळायचा आहे.	I want to play golf.
मला सुनीताला भेटायचं आहे.	I want to meet Suneeta.

We have translated each sentence with 'want to V', although in some cases (especially the first and last examples) the sense may be 'have to V'.

In these examples we can see that the Marathi sentences are distinctly different from their English counterparts. In each English sentence a person - or a pronoun standing for a person - is the agent of the action and the subject of the sentence: 'I want to V', 'Do you want to V?', etc. In the corresponding Marathi sentences the person is the receiver of the action and is grammatically the indirect object. It is almost impossible to give a literal translation of these sentences, but an approximation of the first one would be something like 'To me going to Mahabaleshwar is wanted.' Like मला मराठी येतं this construction is part of the class of Marathi impersonal constructions - that is, constructions in which the person is seen as the receiver of the action rather than the agent.

Formation. V- आयचं is a verbal adjective formed by adding आयचं to the verbal base.

The same morphophonemic rules which operate in the formation of the imperative plural also operate here.

1. ई and ए become य before the addition of आ.

घे-	घ्या	घ्यायचं
दे-	द्या	द्यायचं
ये-	या	यायचं
घे-	घ्या	घ्यायचं

2. व is inserted after ऊ before the addition of आ.

धु-

धुवा

धुवायचं

3. The combination of आ + आ becomes आ.

खा-

खा

खायचं

4. In a word of two or more syllables ending in the sequence V_wCV_wC, if the second vowel is अ or इ or य it is deleted before a vowel.

As the effect of this rule is not apparent in the Devanagari script we have also shown the pronunciation in Roman script in the examples below.

उघड	ughəḍ	उघडायचं	ughdaycə:
दाखव	dakhəv	दाखवायचं	dakhvaycə:

Agreement. As V- आयचं is a verbal adjective it takes the set of regular adjective endings. The ending of V- आयचं agrees with the direct object of the verb.

मला कॉफी घ्यायची आहे.	I want to have ['take'] coffee.
मला चहा घ्यायचा आहे.	I want to have ['take'] tea.

If the verb is intransitive it has no direct object to agree with; therefore the ending is neuter singular by default.

मला महाबळेश्वरला जायचं आहे.

I want to go to Mahabaleshwar.

A person cannot normally be treated as a direct object, but must be made indirect. Therefore in this case too the ending of V- आयचं is neuter singular by default.

मला सुनीताला भेटायचं आहे.

I want to meet Suneeta.

Since the verb in the N- ला V- आयचं Aux. construction is governed by the direct object, it follows that a change in the person (N- ला) does not affect the remainder of the sentence.

मला कॉफी घ्यायची आहे.	I want to have coffee.
तुला कॉफी घ्यायची आहे का?	Do you want to have coffee?
तिला कॉफी घ्यायची आहे.	She wants to have coffee.
त्यांना कॉफी घ्यायची आहे.	They want to have coffee.

In addition to the ending of V- आयचं the auxiliary must also agree with the direct object.

तिला देऊळ बघायचं आहे.	She wants to see the temple.
तिला देवळं बघायची आहेत.	She wants to see the temples.

It should be noted that although in all our examples we have written the auxiliary seperately from v- आयचं, in actual speech the present tense forms are contracted. It is difficult to capture this contraction in the Devanagari script, but the examples below illustrated some at the conventional ways of writing the spoken forms.

तिला देऊळ बघायचंय.

तिला देवळं बघायचीयत.

The negative of the N- ला V- आयचं Aux. construction is formed by simply substituting the negative Auxiliary for the Auxiliary.

एम्. ए. झाल्याशिवाय तिला लग्न करायचं नाही.	She does not want to get married without finishing her M.A.
मला कॉफी घ्यायची नाही.	I don't want to get ['take'] coffee.
मला महाबळेश्वरला जायचं नाही.	I don't want to go to Mahabaleshwar.

E) THE INSTRUMENTAL POSTPOSITION

In this unit instrumental postposition -नी was used in phrases indicating modes of transport.

बसनी	by bus
विमानानी	by plane

The same postposition is also used to mean 'by' when speaking of tools, instruments, ways, means or routes (via).

आम्ही हातानी जेवतो.	We eat with our hands ['hand'].
आम्ही कानानी ऐकतो.	We hear with our ears ['ear'].
बस नाशिक मार्गानी जाते.	The bus goes via Nasik.

Many speakers use ने instead of नी. This is, in fact, the formal written form: 'आम्ही हाताने जेवतो'. Some speakers use नं. The change of formal ए to informal अ is a regular feature in Marathi. The neuter singular ending of adjectives varies in this way, as does the ending of some adverbs. The two words below are merely examples of a large number which show the same variation.

Formal	Informal
मोठे	मोठं
तिथे	तिथं

Although with a singular noun or pronoun there are these variants of the instrumental postposition, with a plural the postposition is invariably नी, preceded by an anusvar.

आम्ही काट्या-चमच्यांनी जेवतो.

We eat with forks and spoons.

F) ADVERBIAL EXPRESSIONS OF TIME

Adverbs. There are a number of adverbs of time, many of which have been used in this unit.

आज	today
उद्या	tomorrow
काल	yesterday
परवा	the day after tomorrow
	the day before yesterday
आता	now
नंतर	later
लवकर	soon, early, quickly

The adverbs of frequency introduced in Unit Five may also be considered adverbs of time.

Locative forms. For many words connected with time the old locative ending ई is used. This ending has the meaning 'in', 'at', or 'on'. (Note that we cannot consider ई as a postposition because it does not require the preceding word to be in the oblique. For this reason we have to consider this form as a remnant of an old case form.)

सकाळी	in the morning
दुपारी	in the afternoon
संध्याकाळी	in the evening
रात्री	at night
सोमवारी	on Monday
मंगळवारी	on Tuesday
बुधवारी	on Wednesday
गुरुवारी	on Thursday
शुक्रवारी	on Friday
शनिवारी	on Saturday
रविवारी	on Sunday

In addition to individual locatives, there are many phrases consisting of an adverb followed by a locative of time. In expressions referring to days of the week both words may be in the locative.

आज सकाळी	this morning
आज संध्याकाळी	this evening
काल रात्री	last night
उद्या दुपारी	tomorrow afternoon
रोज सकाळी	every morning
शनिवारी सकाळी	Saturday morning

In some phrases the first word is an adjective or demonstrative pronoun. Note that these must be in the oblique form.

मागच्या सोमवारी	(on) last Monday
पुढच्या शनिवारी	(on) next Saturday
ह्या वर्षी	(in) this year

Other adverbial phrases of time. In addition to the phrases described above, there are many adverbial phrases of time consisting of a noun or a pronoun followed by a postposition. A few examples are given below.

ह्या आठवड्यात	in this week
मागच्या महिन्यात	during the last month
पुढच्या वर्षी	in the next year
एका दिवसात	in one day
आठला	at eight
वेळेवर	on time

PATTERN PRACTICE

A. Conjugate the following verb phrases in the prospective and negative prospective.

महाबळेश्वरला जा-

सकाळी लवकर निघ-

घोड्यावर बस-

सगळीकडे हिंड-

फोटो काढ-

पक्षी बघ-

गोल्फ खेळ-

रविवारी रात्री परत ये-

B. Use the following verb phrases in the आपण V- ऊ या construction.

त्यांच्याकडे जा-

कॉफी घे-

डोसा खा-

घोड्यावर बस-

तिला जेवायला बोलाव-

झाडलोट कर-

कपडे धु-

स्वयंपाक कर-

भांडी घास-

C. Add आयचं to each of the following verbs.

जा-	सांग-	धु-
ये-	बोल-	ठेव-
कर-	ऐक-	दाखव-
घे-	वाच-	निघ-
शिक-	दे-	खा-

D. Conjugate the following verb phrases using the N- ला V- आयचं Aux. construction. (In this case 'conjugate' mean using the construction with each indirect object pronoun, i.e., मला, तुला, त्याला, तिला, etc.) In using the second person pronoun make yes-no question, e.g., तुला हे पुस्तक वाचायचं आहे का?

मराठी शिक-	अरुणकडे जा-
अभ्यास कर-	प्रोफेसर देशपांडयांना भेट-
हे पुस्तक वाच-	आईला फोन कर-
खूप पुस्तकं वाच-	काही लोकांना बोलाव-
सकाळी लवकर निघ-	टीव्ही बघ-

E. Repeat exercise D using the negative Auxiliary.

F. Give the past tense of the auxiliary that goes with each noun or pronoun.

वार	तू (f.)
तारीख	दिलीप
मी (m.)	सुनीता
आम्ही	मी (f.)
माझा भाऊ	तुझे वडील

G. Translate the following sentences into English.

1. आपण उद्या सकाळी मुंबईला जाऊ या.

2. आपण साडेसहाच्या बसनी जाऊ या.

3. आम्ही गुरुवारी अजिंठा आणि वेरूळला जाणार आहोत.

4. तुला यायचं आहे का?

5. तुम्ही किती वाजता निघणार आहात?

6. तुम्ही आरतीकडे जाणार आहात का?

7. तुम्ही केव्हा परत येणार आहात?

8. मला देवळाचे फोटो काढायचे आहेत.

9. आज दुपारी मला मुलांना इंग्रजी शिकवायचं आहे.

10. उद्या संध्याकाळी तुला त्याच्याकडे जायचं आहे का?

11. शनिवारी संध्याकाळी आमच्याकडे जेवायला ये.

12. जरूर, किती वाजता येऊ?

13. किती वाजलेत?

14. पावणेसात वाजलेत.

15. आपण साडेसातला निघू या.

16. तू सत्तावीस तारखेला कुठं होतीस?

H. Translate the following sentences into Marathi.

1. My brother is going to come from America next week. Come to meet him on Friday evening.

2. What time shall I come?

3. Come at eight.

4. Let's have some coffee.

5. Let's go to a play.

6. I have to study.

7. What time is it?

8. It's quarter to eight.

9. What's the date today?

10. It's the seventeenth of May.

11. Do you want to take this book?

12. I want to listen to some classical music.

13. What day was it on the twenty-seventh?

14. I was in Kolhapur day before yesterday.

Unit Seven

Asking Your Way Around

---

30. Where Is The Vegetable Market?

Vegetable Market and Environs

1. स्वागत हॉटेल9. राम मंदिर 2. शाळा नंबर एक10. राजवाडा 3. एस्. टी. स्टँड11. झोपडपट्‌्टी 4. मंडई12. नगरपालिका 5. इडली हाऊस13. स्टेट बँक 6. पेट्रोल पंप14. शिवाजी पुतळा 7. सिनेमा थिएटर15. आंबेडकर पुतळा 8. पोस्ट ऑफिस मंडई कुठे आहे?Where is the vegetable market? इथे आहे.It is here. पोस्ट ऑफिस कुठे आहे?Where is the post office? तिथे आहे.It is there. पोस्ट ऑफिस मंडईजवळ आहे.The post office is near the vegetable market. पोस्ट ऑफिस मंडईच्या मागे आहे.The post office is behind the vegetable market. पोस्ट ऑफिस राजवाड्याच्या पाठीमागे आहे.The post office is right in back of the palace. इडली हाऊस मंडईच्या शेजारी आहे.The Idli House is next to the vegetable market. सिनेमा थिएटर पोस्ट ऑफीसच्या शेजारी आहे.The movie theater is next to the post office. शाळा नंबर एक पेट्रोलपंपच्या समोर आहे. ती स्वागत हॉटेलच्या शेजारी आहे.School number one is across from the gas station. It is next to the Swagat Hotel. राम मंदिर राजवाड्याच्या अलीकडे आहे. झोपडपट्‌्टी राजवाड्याच्या पलीकडे आहे.The Rama temple is on this side of the palace. The Shanty town is beyond the palace. साखर कारखाना गावाच्या बाहेर आहे- नदीच्या पलीकडे.The sugar factory is outside town - beyond the river. शिवाजी पुतळा एस्. टी. स्टँडजवळ आहे.The Shivaji statue is near the S.T. Bus depot. आंबेडकर पुतळा आंबेडकर चौकात आहे.The Ambedkar statue is in the Ambedkar intersection.

---

A. Use the pictures in the accompanying 'Small Town Scenes' to study the new vocabulary. Go round your class or group identifying each picture represents.

B. Ask each other the location of the various places on the map with reference to each other, using postpositional phrases as above.

---

Small Town Scenes

रस्ता

पूल

देऊळ

कारखाना

पेट्रोल पंप

एस्. टी. स्टँड

हॉटेल

बाजारपेठ

Small Town Scenes

दुकान

मंडई

बँक

सिनेमा थिएटर

शाळा

झोपडपट्‌्टी

नगर पालिका

दवाखाना

राजवाडा

Government Dispensary and Envirouns

1. सरकारी दवाखाना

2. साडी सेंटर

3. सेंट्रल बँक

4. मेडिकल स्टोअर्स

5. सरकारी डॉक्टरांचं घर

6. बर्वे हॉस्पिटल

---

A. Study the map above and say whether each of the following statements is true (खरं) or false (खोटं).

सरकारी दवाखाना शिंपी आळीत आहे.

साडी सेंटर सरकारी दवाखान्याशेजारी आहे.

सरकारी डॉक्टरांचं घर सरकारी दवाखान्यासमोर आहे.

बर्वे हॉस्पिटल मेडिकल स्टोअर्सच्या शेजारी आहे.

B. Ask each other the location of the various places on the map. Make sure first to establish your reference point.

---

VOCABULARY

Nouns

मंडई, मंड्या f. roofed produce market

पोस्ट ऑफीस, पोस्ट ऑफिसं n. post office

राजवाडा, राजवाडे m. palace

सिनेमा, सिनेमे m. movie

शाळा, शाळा f. school

पेट्रोल पंप, पेट्रोल पंप m. gas station

हॉटेल, हॉटेलं n. restaurant

मंदिर, मंदिरं n. temple

झोपडपट्‌्टी, झोपडपट्‌ट्या f. shanty town, slum

कारखाना, कारखाने m. factory

एस्. टी. स्टँड, एस्. टी. स्टँड

m. S. T. (State Transport) bus depot

बँक, बँका f. (e) bank

पूल, पूल m. bridge

दवाखाना, दवाखाने m. dispensary, medical clinic

आळी, आळ्या f. lane

हॉस्पिटल, हॉस्पिटलं n. hospital

पुतळा, पुतळे m. statue

नगरपालिका, नगरपालिका 1. Municipal council. 2. City Hall

मेडिकल स्टोअर्स drug store

Names

शिवाजी m. Shivaji, a given name; seventeenth-century Maratha king.

आंबेडकर Ambedkar, a surname; twentieth-century leader of the Dalits

बर्वे Barve, a surname

Adjectives

सरकारी adj. inv. government ('governmental')

खरं adj. true

खोटं adj. false

-च्या oblique form of possessive adjective चं

Adverbs and postpositions

-मागे post. behind

-पाठीमागे post. right in back of

-शेजारी post. next to

-अलीकडे post. on this side of

-पलीकडे post. beyond, on the far side of

-बाहेर post. outside of

Phrases

मंडईजवळ near the vegetable market

मंडईच्या मागे behind the vegetable market

राजवाड्याच्या पाठीमागे in back of the palace

मंडईच्या शेजारी next to the vegetable market

पोस्ट ऑफिसच्या शेजारी next to the post office

पेट्रोलपंपच्या समोर across from the gas station

शिंपी आळीत, in Shimpi Ali

सरकारी दवाखान्या शेजारी next to the government dispensary

सरकारी दवाखान्यासमोर opposite the government dispensary

स्वागत हॉटेलच्या शेजारी next to the Swagat Hotel

राजवाड्याच्या अलीकडे on this side of the palace

राजवाड्याच्या पलीकडे beyond the palace

गावच्या बाहेर outside of town

नदीच्या पलीकडे beyond the river

WORD STUDY

1. देऊळ is the common word for 'temple' while मंदिर is the formal word and is used primarily as a proper noun. Note the difference in grammatical usage between रामचं देऊळं and राम मंदिर. The first uses the possessive चं 'Ram's temple', while the second does not use the possessive: 'the Ram temple.'

2. Businesses, institutions and public spaces in Maharashtra (and throughout India) have various types of names. Many, of course, are named after great men or women (e.g., Shivaji, Ambedkar, Rani of Jhansi) or local figures. Other are named after gods, figures from mythology, or family members. Many names, like 'Super Market,' are pure English. Lanes often bear the name of the caste cluster whose members predominate in the neighborhood (e.g., Shimpi Ali, Brahman Ali).

CULTURAL NOTES

1. Shivaji was a seventeenth-century Maratha leader who organized resistance against the Moghul rulers and established an independent Maratha Kingdom. He was crowned king (छत्रपती) in 1674. Shivaji holds an unparalled place in the heroic tradition of Maharashtra, and has become a symbol of Maharashtrian pride.

2. Dr. Bhimrao Ramji ('Babasaheb') Ambedkar (1891-1956) was born a Mahar, a member of Maharashtra's major Scheduled Caste. An erudite man (Doctor of Laws from Columbia University and Barrister at Law from London) and a dynamic leader, Ambedkar led the fight against Untouchability. He was the founder of the Republican Party of India and the main architect of the Indian constitution. Before his death in 1956 Ambedkar rejected Hinduism and embraced Buddhism. Since then, millions of his followers have become Buddhists.

31. How Do You Get To The High School?

An American student asks for directions in Phaltan.

A:हायस्कूलला कसं जायचं?How do you get to the high school? M:कोणतं हायस्कूल?Which high school? A:मुधोजी हायस्कूल.Mudhoji High School. M:ह्या रोडनी असं सरळ जा, शिवाजी पुतळ्यापर्यंत. तिथे डावीकडे वळून एक चौक जा. मग एक दगडी इमारत दिसेल. तेच मुधोजी हायस्कूल.Go straight along this road, up to the Shivaji statue. Turn left there and go to the next intersection ['go one intersection']. Then you will see a stone building ['a stone building will appear']. That's Mudhoji High School.

Variations

उजवीकडे वळून एक चौक जा.	Turn right and go to the next intersection.
डाव्या / उजव्या हाताला इमारत दिसेल.	You will see the building on the left / right hand side.

The student asks how to get to various places.

A:	पोस्ट ऑफिसला कसं जायचं?	How do you get to the post office?
M:	ह्या रोडनी असं सरळ जा मंडईपर्यंत. तिथे डावीकडे वळून पुढे जा. पोस्ट ऑफिस डावीकडे दिसेल.	Go straight along this road up to the vegetables market. Turn left there and go straight ahead. You will see the post office on the left.
A:	मला स्टेट बँकेत जायचं आहे. ती कुठे आहे?	I want to go to the State bank. Where is it?
M:	आंबेडकर पुतळा दिसतो ना? त्याच्यापुढे सरळ जा. डावीकडे स्टेट बँक दिसेल.	You see the Ambedkar statue, don't you? Go on straight ahead past that. You will see the State Bank of the left.
A:	मला ज्ञानेश्वर मंदिर बघायचं आहे. तिथे कसं जायचं?	I want to see the Jnaneshwar temple. How do you get there?
M:	ते स्टेट बँकेच्या मागे आहे. बँकेच्या शेजारी वाट आहे. तिथून मागे जा.	It's behind the State Bank. Next to the bank there's a path. Go to the back from there.

Landmarks

In finding way around an Indian town or city you will often discover that an address is not of much use, particularly in the older area of town. People generally describe locations in terms of landmarks such as temples, movie theaters, gas stations, or trees.

देवीच्या देवळासमोर	opposite the temple of the goddess
अलका टॉकीजच्या शेजारी	next to the Alka Talkies
गोगटे पेट्रोल पंपाजवळ	near the Gogate Gas Station
वडाच्या / पिंपळाच्या झाडापर्यंत	up to the banyan / peepul tree

---

A. Using the map in the previous chapter, ask each other how to get to various places. Make sure to establish a reference point first from which to start.

B. Using a map of your local campus or town (or, weather permitting, going outside!) ask each other to get to various places.

---

VOCABULARY

Nouns

हायस्कूल, हायस्कूल m. high school

रोड, रोड m. road, street

वाट, वाटा f. path

हात, हात m. hand

देवी, देवी f. goddess

वड, वड m. banyan tree

पिंपळ, पिंपळ m. peepul tree

Verbs

वळ- v. i. to turn

Adjective

डावं adj. left.

उजवं adj. right

दगडी adj. inv. stone

Names

मुधोजी m. Mudhoji, a given name

ज्ञानेश्वर m. Jnaneshwar, Marathi saint - poet of the thirteenth century

गोगटे Gogate, a surname

Adverbs and postpositions

सरळ adv. straight

डावीकडे adv. on / to / at the left

उजवीकडे adv. on / to / at the right

पुढे adv. ahead

-नी post. by, by means of

-पर्यंत post. up to

-कडे post. at, to, on

Phrases

ह्या रोडनी by this road

शिवाजी पुतळ्यापर्यंत upto the Shivaji statue

डाव्या / उजव्या हाताला on the left / right hand side

पोस्ट ऑफिसला to the post office

मंडईपर्यंत up to the vegetable market

स्टेट बँकेत to the State Bank

चौकात in the intersection

त्याच्यापुढे on ahead past that

स्टेट बँकेच्या मागे next to the bank

तेथून from there

देवीच्या देवळासमोर across from the temple of the goddess

अलका टॉकीजच्या शेजारी next to the Alka Talkies

गोगटे पेट्रोल पंपाजवळ near the Gogate Gas Station

GRAMMAR NOTES

1. In the majority of sentences we have encountered so far, we find that aside from word order and morphology, the Marathi and English sentences are closely parallel. If the Marathi sentence has an intransitive verb, the English sentence usually does too. If the Marathi sentence has subject, object, verb, the English sentence has subject, verb, object. There is, however, a large class of Marathi constructions which pattern very differently from their nearest English equivalents. These are constructions where the native speaker of English expects a person to be the agent of the action, but the person is instead the receiver of the action.

एक दगडी इमारत दिसेल.

You will see a stone building.

A literal translation of the sentence above would be 'a stone building will appear.' (The form दिसेल is a third person singular future form.)

Another impersonal construction is found in the following sentences.

मला स्टेट बँकेत जायचं आहे.	I want to go to the State Bank.
मला ज्ञानेश्वर मंदिर बघायचं आहे.	I want to see the Jnaneshwar temple.

It is difficult to give a literal translation of these sentences. The first might be awkwardly rendered as 'to me going to the State Bank is wanted.' Note that the person 'I' is the indirect object of the action rather than the agent.

The impersonal construction in its purest form can be seen in the sentences below.

पोस्ट ऑफिसला कसं जायचं?

How does one go to the post office?

Note that the Marathi sentence makes no reference to a person at all, while in the English translation we feel compelled to use a personal agent 'one' or, more informally, 'you.' A speaker of Indian English might translate this sentence as 'How to go to the post office?

2. This chapter contains a number of sentences with the verb form वळून.

तिथे डावीकडे वळून एक चौक जा.

Turn left and go to the next intersection.

The form वळून consists of the verbal base वळ- plus the non-finite verb ending ऊन. The non-finite verb form serves as a subordinating conjunction joining two or more verbs in a series of closely related actions. The non-finite form is used for each verb in the series except the last. It remains unchanged, no matter what is the tense or aspect of the final verb.

आत जाऊन बघून ये.	Go inside and look [and come back.]
मी आत जाऊन बघून येतो / येते.	I'll go inside and look [and come back.]

---

CULTURAL NOTE

Jnaneshwar was a thirteenth-century saint poet. His Jnaneshwari, a poetic translation and commentry on the Bhagavad Gita, is a major landmark of Marathi literature.

---

32. Do You Want To Go For Your Bath?

Jon's host 'mother' asks if he wants to go for his bath.

M:पाणी तापलं आहे. तुला अंघोळीला जायचं आहे का?The water is hot ['has heated']. Do you want to go for a bath? J:हो, दोन मिनटांत. मी कपडे आणि टॉवेल घेऊन येतो.Yes, just two minutes ['in two minutes']. I'll get my clothes and towel.

Variation

पाणी तापलं आहे. तू अंघोळीला जातोस / जातेस का?	The water is hot. Will you go for a bath now?
मी अभ्यास करतोय / करतेय. मी थोड्या वेळानी जाऊ का?	I'm studying. Would it be OK if I went a little later?

Sophie asks her host 'mother' if she can go for a bath.

S:	तुमची अंघोळ झाली आहे का?	Have you had your bath?
M:	हो, झाली आहे.	Yes, I have.
S:	मी आत्ता जाऊ का?	Is it OK if I go now?
M:	हो, जा की. पण पटकन उरक. बाबांनाही जायचं आहे.	Yes, go ahead. But do it fast ['finish up quickly']. Father also wants to go for his bath.

Variations

आज मला कॉलेजवर लवकर जायचं आहे.	I want to go to college early today. May
मी लगेच अंघोळीला जाऊ का?	I go for a bath right away?
थोडा वेळ थांब, बाबांची अंघोळ झाल्यानंतर तू जा.	Wait a little while. After father has had his bath you can go ['you go'].

Bill asks his host 'mother' if the bath water is hot.

पाणी तापलं आहे का?	Is the water hot?
नाही, अजून पाच-दहा मिनिटं लागतील.	No, it will still take another five or ten minutes.

---

Role-play these situations, improvising your own conversation.

---

A guest arrives in the evening after a long journey. The hostess offers to direct him / her to the bathroom.

H:	तुम्हांला बाथरुमला जायचं आहे का?	You probably want to go to the bathroom.
G:	हो, ना. कुठे आहे?	Yes, I do. Where is it?
H:	आतमधे जा. उजवीकडचं पहिलं दार बाथरुमचं आहे.	Go inside. The first door on the right is the bathroom.
G:	थँक यू.	Thank you.

Variations

1.	H :	तुम्हाला बाथरुमला जायचं आहे का?	Do you want to go to the bathroom?
	G :	नको, थँक यू.	No, thank you.
2.	G :	बाथरूम कुठे आहे?	Where is the bathroom?
	H :	उजवीकडचं पहिलं दार.	The first door on the right.

The hostess explains that the toilet is an Indian-style one.

H :	आमच्याकडचा संडास इंडीयन स्टाइलचा आहे. तो तुम्हाला चालेल का?	Our toilet is an Indian-style one. Will that be OK with you?
G:	हो, चालेल. मला सवय आहे.	Yes, of course! I'm used to it ['I have the habit'].

The hostess asks the guest if s / he would like to have a bath.

H :	तुम्हाला अंघोळ करायची आहे का?	Do you want to take a bath?
G :	नको, मी फक्त हात - पाय धुतो / धुते.	No, I'll just wash up ['was my hands and feet'].

---

1. Role-play the situation of a host or hostess receiving a guest, directing her / him to the bathroom and asking if s / he wants to take a bath.

2. Assuming that you are a guest who has arrived in the evening, respond to the following.

a : तुम्हाला हात - पाय धुवायचे आहेत का?

b : तुम्हाला आत्ता अंघोळ करायची आहे का?

c : तुमच्याकडे टॉवेल आणि साबण आहे का?

d : मी साबण आणि टॉवेल देऊ का?

---

Using the Bathroom and Toilet

In regard to bathroom and toilet there are considerable differences between rural and urban and between the poor and the better-off. The facilities described here are typical of middle and upper middle-class urban houses.

There is general agreement about one thing: the necessity of having a bath every morning. Note that the bath must be in the morning. If for some reason (such as having come back from a journey) you want to take a bath in the evening, that is usually acceptable. But it will still be expected that the person will bathe again the next morning. In short, the significance of a bath goes beyond its purely utilitarian function.

Sanitary facilities. Typically, the toilet and bathrooms are in separate adjoining rooms, with a wash basin outside. This enables three people to use the facilities at the same time - an arrangement which makes good sense since the household normally has only one set of facilities for the family and guests. As many households have a fairly large number of people all wanting to use the toilet and bathroom at approximately the same time, there is usually an unstated protocol as to who goes when. A guest should be sensitive to this, and should ask when s / he can bathe without inconveniencing anyone.

Toilet: The Indian-style toilet (संडास) is a keyhole-shaped bowl set into the floor. A few inches above floor level there is a water tap with a mug. The user squats over the toilet and afterwards washes him / herself with the left hand. (Toilet paper is available in some stores, but it is best to learn to do without it as it can cause problems in the waste disposal system.) Remember always to flush the toilet. If necessary you should also use the toilet brush provided to clean the bowl. Men using the toilet as a urinal should be careful to pour water on the floor surrounding the toilet bowl. Wash your hands at the basin outside, preferably with your own soap.

Note that the common idiom used (especially by women) to express 'going to the bathroom' (i.e., using the toilet) is based on the phrase बाथरूमला जा- (Men more generally would use the phrase टॉयलेटला जा- or संडासला जा-).

Bathroom: The actual bathroom in a Maharashtrian house however is just that - a room for taking a bath. In most urban houses it also doubles as a laundry. The bathroom typically is a plain room, with flooring of stone flags or ceremic tiles, a floor drain, a water tap (sometimes with a shower arrangement). Today most homes have an electric water heater.

When going for a bath take your own towel, soap and shampoo to the bathroom. In many houses people also take fresh clothes so that they can dress in the bathroom as there is limited privacy for dressing elsewhere.

To take a bath in the traditional way you fill a bucket with warm water and sit in front of it on a पाट, a wooden platform (today, more often a plastic one). Using a mug you pour water over yourself with one hand while soaping yourself with the other. Washcloths are not commonly used but are available in stores.

In most households clothes to be washed are left in a bucket in the bathroom. You should ask about the arrangements in your host family and should leave clothes for washing only with the permission of your host mother. In any case, you should wash your own handkerchiefs and underclothes.

VOCABULARY

Nouns

अंघोळ, अंघोळी f. (i) bath o कर- to take a bath. अंघोळीला जा- to go for a bath

टॉवेल, टॉवेल m. towel

वेळ m. time (duration)

बाबा m. pl. father (term of reference and address)

बाथरूम f. bathroom बाथरूमला जा- to go to the toilet

संडास, संडास m. toilet संडासला जा- to go to the toilet

सवय, सवयी, f. (i) habit o अस- to be used to

टॉयलेट m. toilet टॉयलेटला जा- to go to the toilet

हात, हात m. hand, arm

पाय, पाय m. foot, leg

Verbs

ताप- v.i. to heat, become hot

लाग- v.i. (N-la impers.) to require, need

चाल- v.i. to be acceptable.चालेल it will be OK

उरक v.t. to finish up

Adjective and Adverbs

गरम adj. inv. hot

पटकन adv. quickly

लगेच adv. right away, immediately

अजून adv. still

आतमधे adv. inside, within

पहिलं adj. first

Phrases

थोड्या वेळानी in a little while

अंघोळीला for a bath

उजवीकडचं पहिलं दार the first door on the right

आमच्याकडचा संडास our toilet.

33. Grammar

A) N ADV AUX CONSTRUCTION

This unit introduces adverbs and adverbial phrases of place. The majority of the examples used are of the form N Adv Aux, 'N (be) Adv.'

मंडई इथे आहे.	The vegetable market is here.
पोस्ट ऑफिस मंडईजवळ आहे.	The post office is near the vegetable market.

The interrogative adverb of place (most commonly, कुठे) can be inserted in the adverb position.

मंडई कुठे आहे?

Where is the vegetable market?

As in most constructions, in the answer to a question the subject may be omitted when it is understood.

मंडई कुठे आहे?

इथे आहे.

B) PSOTPOSITIONAL PHRASES

In the N Adv Aux construction, the position of the adverb is frequently filled by a phrase consisting of a noun or a pronoun with an attached postposition. (A postposition is a relational word like an English preposition; as the terms imply, a preposition precedes the noun it relates to, while a postposition follow it.) Before the addition of a postposition, pronouns and most nouns have to be changed into what is called the oblique form.

The rules for the formation of the oblique, like those for the plural, are complicated by the fact the Marathi has three genders, each of which has several typical noun endings. In this book we will not present these rules in detail, but will confine ourselves to a few rules which will be particularly useful. Students interested in getting a comprehensive explanation of the rules of the oblique may consult the Marathi Reference Grammar. For most students it is probably advisable to get a feel of phrase structure by learning each phrase as a unit. Keep in mind that if you make mistakes in the oblique form not that much harm is done. The important thing to remember is that the postposition comes after the noun or pronoun it relates to.

C) FORMATION OF THE OBLIQUE

The rules below apply only to the formation of the oblique of singular nouns.

Marked masculine and feminine nouns. The rules for formation of the oblique of marked nouns are as follow:*

Masculine	आ	→	या
Feminine	ई	→	no change
Neuter	अ	→	या

Examples

रस्ता	रस्त्या-	रस्त्यावर	on the road
आळी	आळी-	आळीत	in the lane
भांडं	भांड्या-	भांड्यामधे	in the pan

Masculine and neuter nouns ending in a consonant. The oblique singular of masculine and neuter nouns ending in a consonant is formed by adding आ.

पूल	पुला-**	पुलावर	on the bridge
झा॰	झाडा-	झाडापर्यंत	up to the tree

Feminine nouns ending in आ. The rule for the formation of the oblique singular of feminine nouns ending in आ is आ → ए.

शाळा

शाळे-

शाळेत

in school

Augmented oblique form. In some cases - especially if the postpostion has several syllables - the oblique form of the possessive pronoun (च्या) is added onto the oblique form of the noun before the postposition is added. In this case the postposition is generally written with a space preceding it.

बँकेच्या शेजारी	next to the bank
पुलाच्या अलिकडे	on this side of the bridge
पुलाच्या पलिकडे	beyond the bridge

* The rule for marked neuter nouns is अ → या. Since the number of marked neuter nouns is so limited, we have not given an example here. ** Note that the ऊ shortened is the oblique form.

Oblique form of adjectives. A variable adjective (including a possessive adjective or a demonstrative pronoun) modifying a noun in the oblique must also be in the oblique. The oblique form of an adjective or demonstrative pronoun is formed by changing the final vowel to या.

माझं घर	माझ्या घराजवळ	near my house
वडाचं झाड	वडाच्या झाडापर्यंत	up to the banyan tree
तो चौक	त्या चौकात	in that intersection
हे हॉटेल	ह्या हॉटेलात	in this hotel

D) ADV N AUX CONSTRUCTION

If instead of following the noun, the adverb is put at the beginning of the construction (Adv N Aux) there is a slight, but significant change of meaning. The latter construction means 'There (be) N Aux.'

नकाशात* हायस्कूल आहे का?	Is there a high school on the map?
गावात नदी आहे का?	Is there a river in the town?

Sometimes the adverbial phrase is not expressed, but is understood from the context.

मशीद आहे का?

Is there a mosque?

In the context the phrase नकाशात 'on the map' is understood.

PATTERN PRACTICE

A. Using the words below, ask questions of the pattern ... कुठे आहे?

1. मंडई	6. शाळा
2. पोस्ट ऑफिस	7. बँक
3. राजवाडा	8. रामाचं देऊळ
4. दवाखाना	9. एस्. टी. स्टँड
5. कारखाना	10. हॉटेल

* Note that according to the rule for the oblique form of marked masculine nouns we should except the oblique form of नकाशा to be नकाश्या, but it is नकाशा-. This is because श is a palatal sound, which has the sound of य inherent in it.

B. Repeat the exercise, having a second student give any appropriate answer: इथे आहे, तिथे आहे, समोर आहे, etc.

C. Using the words below, ask questions of the patternगावात......आहे का?.

1. हायस्कूल	6. साखर कारखाना
2. हॉस्पिटल	7. मशीद
3. सिनेमा थिएटर	8. पोस्ट ऑफिस
4. कॉलेज	9. चर्च
5. पेट्रोल पंप	10. स्टेशनरीचं दुकान

D. Repeat the exercise above, having a second student answer, हो, आहे or नाही आहे. Use the maps as the basis for your answers, and expand the exchange by explaining the location of each place.

E. Respond to the following questions using the answer suggested.

Example

पोस्ट ऑफिस कुठे आहे?

near the produce market

मंडईजवळ आहे?

1. पोस्ट ऑफिस कुठे आहे?

behind the produce market

2. शाळा कुठे आहे?

next to the post office

3. अप्सरा साडी सेंटर कुठे आहे?

facing the government dispensary

4. मेडिकल स्टोअर्स कुठे आहे?

near the government dispensary

5. युनायटेड वेस्टर्न बँक कुठे आहे?

at the Ambedkar intersection

F. For each item a noun is given, along with its oblique form, followed by a list of postpositions. Add each postposition to the oblique form of the noun.

दवाखाना / दवाखान्या-

-समोर

-मागे

-ला

-च्या शेजारी

-जवळ

-च्या पुढे

2. कारखाना / कारखान्या-

-जवळ

-समोर

-च्या पलीकडे

-च्या शेजारी

-च्या पाठीमागे

3. रस्ता / रस्त्या-

-वर

-त

-पर्यंत

-च्या पलिकडे

4. मंडई / मंडई-

-वर

-त

-जवळ

5. चौक / चौका-

-त

-पर्यंत

6. पूल / पुला-

-वर

-च्या अलिकडे

-च्या पलिकडे

7. पेट्रोल पंप / पेट्रोल पंपा-

-जवळ

-समोर

-च्या पलिकडे

-च्या शेजारी

-च्या मागे

8. दुकान / दुकाना-

-समोर

च्या शेजारी

-मागे

-जवळ

-त

9. गाव / गावा-

-त

-जवळ

-बाहेर

10. देऊळ / देवळा-

-समोर

-मागे

-जवळ

-त

-शेजारी

11. आळी / आळी-

-त

-च्या अलिकडे

12. शाळा / शाळे-

-त

-समोर

-जवळ

-च्या बाहेर

13. बँक / बँके-

-शेजारी

-समोर

-खाली

-वरती

-त

-च्या पाठीमागे

G. The oblique form is not normally used for place names containing English words; however, a postposition following such a place name is often augmented by a preceding च्या. Below are a few of the landmarks you will encounter in Pune, each of which is followed by a list of postpositions. Add each postposition to the name given.

1. स्वारगेट बस स्टँड-

-पर्यंत

-च्या बाहेर

-च्या जवळ

-च्या अलिकडे

2. जयहिंद साडी सेंटर

-च्या अलिकडे

-च्या जवळ

-च्या समोर

-च्या शेजारी

-च्या वरती

3. इन्कम टॅक्स ऑफिस-

-च्या समोर

-च्या जवळ

-च्या मागे

-च्या अलिकडे

-च्या पलिकडे

4. कर्वेरोड चर्च-

-च्या जवळ

-च्या पाठीमागे

-च्या पलिकडे

-च्या शेजारी

5. जहांगीर नर्सींग होम

-च्या समोर

-च्या पलिकडे

-च्या अलिकडे

-च्या पाठीमागे

H. Translate the following sentences in idiomatic English.

1. हे पुस्तकाचं दुकान आहे.

2. रामाचं देऊळ कुठे आहे?

3. गावात राजवाडा आहे का?

4. पुस्तकाचं दुकान पंपासमोर आहे.

5. आमचं ऑफिस स्टेट बँकेच्या पाठीमागे आहे.

6. चौकात आंबेडकरांचा पुतळा आहे.

7. राम मंदिराला कसं जायचं?

8. ह्या रोडनी सरळ जा, वडाच्या झाडापर्यंत. तिथे डावीकडे वळा, मग राम मंदिर दिसेल.

9. सरकारी दवाखान्याला कसं जायचं?

10. सरळ जा पुढच्या चौकापर्यंत. तिथे डावीकडे सरकारी दवाखाना दिसेल.

11. तुला अंघोळीला जायचं आहे का?

12. तुमची अंघोळ झाली आहे का?

13. आज मला युनिव्हर्सिटीला लवकर जायचं आहे.

14. मला बाथरूमला जायचं आहे.

I. Translate the following sentences into Marathi.

1. Where is the college?

2. Where is the high school?

3. Is there a hospital here?

4. Is there an S. T. Depot here?

5. Their house is near the vegetable market.

6. The bank is next to the post office.

7. The shop is on this side of the bridge.

8. The factory is on the other side of the bridge.

9. How do you get to the bus depot?

10. Go to the corner and turn left.

11. Has the water gotten hot yet?

12. I need to go to the bathroom.



BOOK TWO

Foreword

Preparing new materials to teach Marathi to the ACM students has been a challenging job. In this set of 'Marathi In Context' consisting of three volumes, we have tried to restructure and redesign teaching methodology so as to suit the needs of an ACM student in an initial orientation course as well as during his / her stay in a family in Pune. The new material aims not only at the grammar and structure of Marathi language, but also at the cultural context in which Marathi is used. As a result, the new materials will be very helpful to learn functional Marathi.

I appreciate the version of the ACM authorities who realised the necessity of these books and made a longfelt need come true. I thank them sincerely for making me an active participant of this project in the creation of this, the second book in the series.

My thanks to all the members of the Editorial Committee, who patiently extended their support from time to time. My special thanks are due to Ms. Elizabeth Hayford, Dr. Cathy Benton, Mr. S V. Patankar, Ms. Meena Chandavarkar, Dr. Maxine Berntsen, Dr. Philip Engblom and Dr. Neeti Badwe. I also thank Mr. Milton Eder and Ms. Sunita Nene for their co-operation.

Ninad Mate, Gauri Mate and Rajashree Sadhu of Akshachhaya have been professionally excellent and personally very kind. Without their efforts this book wouldn't have seen the light of the day. Mr. S.S. Bokil's illustrations have given an additional touch of perfection to the typeset.

I dedicate this book to all those earnest students of Marathi who have and will continue to inspire me to teach Marathi as a second language.

Sucheta Paranjpe

Unit One

Planning Free Time, Planning Work

---

1. Shall we go for an Outing?

Meera, Rekha, Nandini, and Leena are talking about the weekend.

मीरा :	रेखा, या रविवारी तू काय करणार आहेस?	Rekha, what are you going to do this Sunday?
रेखा :	नक्की नाही, पण बहुतेक सिनेमाला जाईन. येणार?	It's not certain, but probably I will go to a movie. Will you come?
मीरा :	सिनेमाला नको- आपण सहलीला जाऊ या का?	No, not a movie. Shall we go for an outing?
नंदिनी :	वा ! मस्त कल्पना आहे. कुठे जाऊ या?	Hey, that's a wonderful idea. Where shall we go?
लीना :	आपण सिंहगडला जाऊ या.	Let's go to Sinhgad.
रेखा :	मी आईला विचारीन. ती नाही म्हणणार नाही.	I will ask Mother. She won't say no.
नंदिनी :	कसं जायचं? बसनी?	How should we go? By bus?
लीना :	हो. पण थोडं चढू या. मजा येईल.	Yes. But let's climb a bit. It will be fun.

Variations

1.	संपदा, आमच्याबरोबर सिंहगडला येणार का?	Sampada, will you come to Sinhgad with us?
	नाही गं, मला जमणार नाही.	No, I cannot make it.
2.	आपण सिंहगडला जाऊ या का?	Shall we go to Sinhgad?
	नको, खूप उंच आहे. माझे पाय दुखतील.	No, it's a long way up ['very high']. My feet will hurt.
3.	रविवारी तू काय करणार आहेस?	What are you going to do on Sunday?
	काही नाही. आराम करणार आहे दिवसभर.	Nothing. I am going to relax all day long.

VOCABULARY

Nouns

सहल, सहली f. outing

कल्पना, कल्पना f. idea

आराम m. rest, comfort

मजा f. fun.

सिनेमा, सिनेमे m. movie

पाय, पाय m. foot, leg

सिंह, सिंह m. lion

गड, गड m. fort

Pronouns

या pron. demonstrative (oblique) this (shortened form of ह्या)

Verbs

विचार- v. t. to ask

जम- v. i. (N-la impers.) to manage, to be able to

दुख- v. i. to hurt

चढ- v. i. to climb

मजा ये- v. i. (N-la impers.) to have fun

Adjectives

मस्त adj. inv. wonderful, good

उंच adj. inv. tall, high

Adverbs

बहुतेक adv. probably, most likely

नक्की adv. surely, certainly, definitely

दिवसभर adv. all day long

Proper Names

रेखा f. Rekha, a given name

नंदिनी f. Nandini, a given name

लीना f. Leena, a given name

संपदा f. Sampada, a given name

WORD STUDY

या is the commonly used form of the demonstrative pronoun ह्या. As we have seen, demonstrative pronouns in Marathi (equivalent to this, these, that, those) are not distinguished from the third person subject pronouns, तो, ती, ते, त्या; हा, ही, हे, ह्या (या). For example, we can say हे पुस्तक 'this book' or ती घड्याळं 'those clocks'. When a demonstrative pronoun precedes an oblique noun (with a postposition), it too must become oblique - either त्या 'that / those' or या (i.e., ह्या) 'this / these'. Throughout the remainder of the text ह्या will be rendered as या.

CULTURAL NOTE

सिंहगड is a hill-fort situated 20 kms to the west of Pune. सिंह means 'lion' and गड means 'fort'. This fort was previously known as कोंडाणा. The famous Maratha king of the seventeenth century, Shivaji, renamed it Sinhagad in honour of his brave friend Tanaji who fought like a lion (सिंह) to a capture the fort (गड) from the Muslim rulers and was killed in that fight.

There are many such forts built by Shivaji on the hills around Pune. Purandar, Raigad and Pratapgad are some of these.

---

2. Preparation for the Outing

Nandini, Meera, Rekha, and Leena talk over their plans.

नंदिनी :	मीरा, अनॅला आणशील का सिंहगडला?	Meera, will you bring Ann along to Sinhagad?
मीरा :	अर्थात ! ती नक्की येईल.	Of course! She will definitely come.
रेखा :	जेवणाचं काय? बरोबर नेऊ या का?	And what about food? Shall we take it along?
लीना :	हो-हो, मी मेथीचे पराठे आणि लोणचं आणीन.	Oh yes. I will bring methi-parathas and pickles.
नंदिनी :	दहीभात आणि बटाट्याची भाजी मी आणू का?	Shall I bring yogurt-rice and potato-bhaji?
मीरा :	मी काय आणू?	What shall I bring?
रेखा :	तू काकड्या, चिवडा आणि गोळ्या आण. मी सरबत आणि लाडू आणते.	You bring cucumbers, chivda and candies. I will bring sarbat and ladoos.
लीना :	पाण्याचं काय? प्रत्येकीनी एक अशा चार-पाच बाटल्या आणू या का?	What about water? Shall we take four or five bottles, one for each?
मीरा :	बरं. मग आता आपण रविवारी सकाळी सहा वाजता बसस्टॉपवर भेटू.	OK. So, we will meet at the bus-stand at six on Sunday morning.
लीना :	परत किती वाजता येणार आपण?	What time will we come back?
रेखा :	संध्याकाळी पाचच्या बसनी निघू. म्हणजे सात वाजेपर्यंत घरी.	We will start by the five o' clock bus in the evening. So that we will be home by seven.
नंदिनी :	अच्छा, रविवारी भेटू.	Good bye, see you on Sunday.

VOCABULARY

Nouns

जेवण, जेवणं n. meal

मेथी f. fenugreek

पराठा, पराठे m. spiced chapati

लोणचं, लोणची n. pickle

भात m. cooked rice

दहीभात m. rice mixed with yogurt

चिवडा, चिवडे m. a spicy snack made from puffed rice

गोळी, गोळ्या f. hard candy

सरबत, सरबतं n. drink made of fruit juice, sugar and water

लाडू, लाडू m. a ball-shaped sweet usually made of a mixture of sugar, roasted chickpea flour and spices

बटाटा, बटाटे m. potato बटाट्याची भाजी curried potatoes

काकडी, काकड्या f. cucumber

बसस्टॉप m. bus-stop

Adverbs

अर्थात adv. of course

मग adv. later on, then

परत adv. back

Adjectives

प्रत्येक adj. inv. each one

Postposition

-पर्यंत post. upto, up till

Verbs

ने- v. t. to take along

आण- v. t. to bring

Phrase

सात वाजेपर्यंत by seven o'clock

GRAMMAR NOTES

1. प्रत्येक is an adjective used in all the genders.

प्रत्येक मुलगा शाळेत जातो.	Each boy goes to school.
प्रत्येक मुलगी शाळेत जाते.	Each girl goes to school.
प्रत्येक मुल शाळेत जातं.	Each child goes to school.

As an adjective प्रत्येक remains the same in all the three genders, but when it functions as a noun and takes a post-position its oblique form changes according to the gender. For masculine and neuter it is प्रत्येका- so we have words like प्रत्येकाला 'to each one' or प्रत्येकासाठी 'for each one'. When it is used in the feminine gender, the oblique is प्रत्येकी- so we have प्रत्येकीला 'to each one' or प्रत्येकीसाठी 'for each one'.

2. The verb वाज- takes a special oblique form वाजे- before the postposition -पर्यंत to form the idiom 'by such and such o'clock', e.g., सात वाजेपर्यंत. 'By seven o'clock'.

---

अभ्यास

A. Have you ever been on an outing in India? Go around the class, each adding items to a list of things you would take along on an outing (in Marathi, of course).

B. Rice (भात) and chapati (पोळी) are the two main items in a Maharashtrian meal. How many varieties of भात and पोळी do you know? Make a list in Marathi.

C. Plan a day trip (सहल) to Sinhagad, Karla Caves, or some other spot within a reasonable bus trip of Pune. Based on your inquiries, answer the following questions.

1. तुम्ही कुठे जाणार आहात?

2. तुम्ही केव्हा जाणार?

3. तुमच्याबरोबर कोण जाणार?

4. बस किती वाजता सुटते?

5. बस कुठून (from where) सुटते?

6. जेवणाचं काय करणार?

7. तुम्ही तिथे काय करणार?

8. परत किती वाजता येणार?

D. Now make sure to take the trip you have planned.

---

3. Going to Pandharpur

Ann is telling her host mother about her upcoming visit to Pnadharpur.

ऍ?न :	आई, पुढच्या आठवड्यात आषाढी एकादशीसाठी आम्ही पंढरपूरला जाणार आहोत.	Mother, we are going to Pandharpur next week, for ashadhi ekadashi.
आई :	बरं, कोण कोण येणार आहे बरोबर?	Ok. Who all are coming along?
ऍ?न :	सगळे अमेरिकन विद्यार्थी आणि आमचे काही शिक्षकही.	All the American students and some of our teachers as well.
आई :	देऊळ बघणार का?	Are you going to see the temple?
ऍ?न :	अर्थात ! आणि वारकरी लोकांनाही भेटणार.	Of course! And we are going to meet the Varkaris too.
आई :	केव्हा निघणार? आणि परत केव्हा येणार?	When will you leave? And when will you be back?
ऍ?न :	सोमवारी सकाळी निघू आणि गुरुवारी दुपारी परत येऊ.	We will leave on Monday morning and will be back Thursday afternoon
आई :	सांभाळून जा. आणि पंढरपूरचा फोन नंबर दे मला.	Take care. And give me the phone number at Pandharpur.
ऍ?न :	उद्या देते नंबर. काळजी करू नकोस. मी फोनही करीन तिथून.	I will give you the number tomorrow. And don't worry. I will call you from there.

VOCABULARY

Nouns

देऊळ, देवळं n. temple

वारकरी, वारकरी, m.,f. devotee of God

Vithal

काळजी, काळज्या f. worry

एकादशी f. the eleventh day in a month, according to the Hindu calendar नंबर, नंबर m. number

Adjectives

पुढचं adj. next

काही adj. inv. some

आषाढी adj. inv. belonging to the month of ashadh of the Hindu calendar

Postposition

-साठी post. for

Verbs

निघ- v.i. (irreg.) to leave

सांभाळून जा- v.i. (compound) to go carefully

काळजी कर- v.t. (irreg.) to worry

वारकरी Varkaris

Varkaris are pilgrims that belong to the Bhagwat sect. They are devotees of Lord Vithoba - also known as Vithal - whose main temple is in Pandharpur, a town about 200 kms south-east of Pune. Every year, in the month of Ashadh according to the Hindu calendar - which falls roughly in the latter half of June - the Varkaris walk from Dehu or Alandi, both places near Pune, to Pandharpur. They bring the पादुका (raised impression of feet, cast in metal, symbolising that person) of Saint Tukaram and Saint Dnyaneshwar in a पालखी a palanquin, to the Vithoba temple in Pandharpur. This pilgrimage is attended by thousand of Varkaris. On their way to Pandharpur they sing devotional songs to the accompaniment of musical instruments and dance. This pilgrimage is called वारी. A person who takes the vow to do this at least once a year is known as वारकरी.

This is a very important religious and cultural event in the social life of Maharashtra. Dr. Gunther Sontheimer has made a very informative documentary film entitled 'Vari'. A Marathi book on the Vari entitled पालखी by D. B. Mokashi has been translated into English by Philip Engblom. This describes the pilgrimage in a detailed and picturesque manner.

---

अभ्यास

Answer the question उद्या तू काय करणार आहेस? using the given verb phrases. The answer should have at least six words in it.

E.g., सहलीला जा-

उद्या मी माझ्या मैत्रिणींबरोबर सिंहगडला सहलीला जाणार आहे.

1. अभ्यास कर-

2. जेवायला जा-

3. सिनेमा बघ-

4. दहा वाक्यं लिहि-

5. कपडे धु-

6. आराम कर-

7. पुस्तक वाच-

8. वारकरी लोकांना भेट-

9. स्वयंपाक कर-

10. पक्षी बघायला जा-

---

4. Making an Appointment

ऍ?न :	देसाईबाई, या रविवारी दुपारी तुम्ही घरी असाल का?	Prof. Desai, will you be home this Sunday afternoon?
प्रा. देसाई :	नाही, दुपारी घरी नसेन. पण अकरा वाजेपर्यंत मी घरी आहे.	No, I won't be home in the afternoon. But I will be home until eleven o'clock.
ऍ?न :	मला वाटतं, मला सकाळी जमणार नाही.	I don't think I can make it in the morning.
प्रा. देसाई :	मग सोमवारी दुपारी जमेल का?	Can you make it on Monday afternoon?
ऍ?न :	पण तेव्हा तुमची मुलं घरी असतील.	But your children will be home then.
प्रा देसाई :	नाही, मुलं नसतील तेव्हा. ती शाळेत असतील.	No, the children won't be (home) then. They will be in school.
ऍ?न :	ठीक आहे. मग दुपारी तीनपर्यंत येते. चालेल ना?	OK. Then I'll come by three o'clock. Is that OK?
प्रा. देसाई :	हो. पाच वाजता मुलं परत येतील. म्हणजे दोन तास वाचू शकू आपण.	Yes. The children will come back at five o'clock. That means we will be able to read for two hours.
ऍ?न :	थँक्यू, मॅडम.	Thank you, Madam.

Variations

1.	माझं थोडं काम आहे तुमच्याकडे, उद्या भेटायला येऊ का?	I have a little work with you. May I come to meet you tomorrow?
	उद्या? उद्या मला खूपचं कामं आहेत. परवा चालेल का?	Tomorrow? I have a lot of things to do tomorrow. Will day after tomorrow work?
	हो. परवा येईन मग मी.	Yes. I'll come day after tomorrow then.
2.	पुढच्या आठवड्यात मोकळे आहात का तुम्ही? नाही, पुढचा आठवडाभर मी एका सेमिनारमधे बिझी आहे.	Are you free next week? The whole of next week I'm busy at a seminar.

VOCABULARY

Nouns

जम- v.i.(N-la impers.) to manage to do

शक- v.i. to be able वाचू शक- to be able to read

Adjectives

मोकळं adj. free, unoccupied

Postposition

-पर्यंत post. up till, up to

Proper names

देसाई Desai, a surname

WORD STUDY

The postposition -पर्यंत is used in the sense of both 'up to / as far as' and 'up till / by'- that is, to denote both distance and time. Note that the verb वाज- has a special oblique form वाजे- to which the postposition -पर्यंत can be added.

आजी रोज देवळापर्यंत चालत जाते.	Grandma goes walking as far as the temple everyday.
शुक्रवारपर्यंत तो मुंबईत असेल.	He'll be in Mumbai up till Friday.
मराठीचा तास पुढच्या महिन्यापर्यंत चालेल.	The Marathi class will go on up till next month.
आई स्टेशनपर्यंत रिक्षाने गेली.	Mother went as far as the station by rickshaw.
दुपारी तीनपर्यंत येते.	I'll come by three in the afternoon.
अकरा वाजेपर्यंत मी घरी आहे.	I'll be home until eleven o'clock.

---

अभ्यास

Answer the following questions.

1. तुम्ही रोज किती वाजता मराठीच्या तासाला जाता?

2. तुम्ही किती वाजेपर्यंत घरी परत येता?

3. ऍ?न देसाईबाईंना रविवारी भेटायला जाणार का?

4. ती किती वाजता देसाईबाईंकडे जाणार?

5. देसाईबाईंची मुलं किती वाजता घरी येतील?

6. देसाईबाई आणि ऍ?न किती तास वाचू शकतील?

---

5. Ann's Research Project

ऍ?नला समाजशास्त्र खूप आवडतं. भारतात ती 'कमावती स्त्री' या विषयावर विशेष संधोधन करणार आहे. डॉ देसाई तिच्या मार्गदर्शक आहेत. त्या ऍ?नबरोबर अनेक संस्थांना भेटी देतील. ऍ?न एक प्रश्नावली तयार करून शंभर कमावत्या स्त्रियांना देईल. त्या स्त्रिया प्रश्नाची उत्तरं लिहितील. काही वेळा, ऍ?न स्त्रियांची मुलाखतही घेईल. त्या विषयावर ती पुस्तकं वाचेल. त्यासाठी ती निरनिराळ्या ग्रथालयात जाईल. नंतर ती सगळी माहिती एकत्र करेल. डॉ. देसाईशी ती त्याबद्दल चर्चा करेल, त्यांचे विचार ऐकेल आणि स्वतःचंही मत मांडेल. अभ्यास करून शेवटी ती संशोधन प्रकल्पावर एक निबंध लिहील. शिवाय एक छोटा लेखही ती लिहू शकेल.

Ann likes sociology a lot. In India, she is going to do special research on the topic `The working [`earning'] woman'. Dr. Desai will be her guide. She will visit many institutions with Ann. Ann will prepare a questionnaire and give it to a hundred working women. Those women will write the answers to the questions. On some occasions, Ann will also interview the women. She will read books on that topic. For that, she will go to different libraries. Later, she will put together all the data. Ann will discuss it with Dr. Desai, get her opinion [thoughts] and will also put forth her own opinion. Finally, when she has finished her study, she will write an essay on her research project. Moreover, she will also be able to write a short article (on it).

VOCABULARY

Nouns

समाजशास्त्र n. sociology

विषय, विषय m. subject, topic

संशोधन, संशोधनं n. research

मार्गदर्शक, मार्गदर्शक m.,f. guide

संस्था, संस्था f. institution

भेट, भेटी f. visit

प्रश्नावली, प्रश्नावल्या f. questionnaire

मुलाखत, मुलाखती f. (i) interview o घे- to interview

ग्रंथालय, ग्रंधालयं n. library

माहिती f. data, information

चर्चा, चर्चा f. discussion

विचार, विचार m. thought, opinion

मत, मतं n. opinion

प्रकल्प, प्रकल्प m. project

निबंध, निबंध m. essay

लेख, लेख m. article

Pronouns

स्वतः pron. oneself

Verbs

मांड- v.t. set forth, to lay down

शक- v.i. to be able to, can

Adjectives

तयार adj. inv. ready, prepared o कर- to prepare

अनेक adj. inv. many

कमावतं adj. earning (i.e., working)

विशेष adj. inv. special

निरनिराळं adj. various, of different types छोटं adj. small

Adverbs

एकत्र adv. together

शेवटी adv. in the end, finally

Postpositions

-शी post. with

Conjunctions

शिवाय conj. besides, and also

Phrases

काही वेळा sometimes ('on some occasions')

WORD STUDY

1. स्वतः is a reflexive pronoun which means oneself. It acts very much the same as other nouns and pronouns, but it does not have a special oblique form when joined to postpositions.

तो स्वतः बाजारात गेला.	He himself went to the market.
ती स्वतःशीच बोलतेय.	She is talking to herself.
हे घर तुमचं स्वतःचं आहे का?	Is this your own house?
जोशीसर स्वतःबद्दल फारसं बोलत नाहीत.	Prof. Joshi does not talk much about himself.

2. The verb शक- is always used with a secondary verb, which takes an ending ऊ. Thus, the pattern is V+ ऊ शक- `to be able to V'.

आपण दोन तास (वाचू + ऊ) वाचू शकू.	We will be able to read for two hours.
मी मराठी (बोल + ऊ) बोलू शकतो.	I can speak Marathi.
तुम्ही उद्या लवकर (ये + ऊ) येऊ शकाल का?	Will you be able to come early tomorrow?
तू माझ्यासाठी हे काम (कर + ऊ) करू शकशील का?	Will you be able to do this work for me?
तो मुंबईला (जा + ऊ) जाऊ शकला नाही.	He could not go to Mumbai.

3. In reference to conversing with someone, the posposition -शी is generally used.

डॉ. देसाईंशी ती त्याबद्दल चर्चा करेल.	She will have a discussion about it with Dr. Desai.
मी त्याच्याशी बोलणार आहे.	I'm going to talk to him.

---

अभ्यास

A. Translate the following into English.

1. अभिजित स्वयंपाक करू शकतो.

2. उद्या इतिहासाचा तास होणार नाही.

3. ही गाडी तिची स्वतःची आहे का?

4. त्यांचं बाळ अजून बोलू शकत नाही.

5. या विषयावर तू कोणतं पुस्तक वाचणार आहेस?

B. Translate the following into Marathi.

1. Prof. Bhosale can teach Marathi and Hindi.

2. Arun himself went to the store.

3. Will you interview your history teacher tomorrow?

4. His friend is not able to cook.

5. She went to the library.

C. Make sentences using the following:

1. चर्चा कर-

2. प्रश्नावली

3. मुलाखत घे-

4. स्त्रिया

5. माहिती

6. ग्रंथालय

7. निरनिराळे

8. संस्था

9. मत मांड-

10. लेख

D. Using the vocabulary given in this chapter, write a short essay on the subject

"माझा संशोधन प्रकल्प"

---

6. Subjects, Classes and Teachers

आई :महेश, काय करतोयस?What are you doing Mahesh? महेश :माझं इतिहासाचं पुस्तक शोधतोय. पुढच्या आठवड्यात परीक्षा आहे. आता अभ्यासाला लागणार आहे मी.I am looking for my history book. The examination starts next week. I will start studying now. आई :इतिहासाचा पेपर पहिला आहे का?Do you have the history exam first? महेश :हो, इतिहास पहिला, मग भूगोल, मग गणित आणि शास्त्र.Yes, the first is history, then geography, then mathematics and science. आई :आणि भाषा?And what about the languages? महेश :भाषा शेवटी.Languages are last. आई :ह्यावेळी मराठीत चांगले मार्क मिळवणार आहेस ना?This time, you will get good marks in Marathi, won't you? महेश :नक्कीच. मराठीचे सर आमचे जादा तासही घेणार आहेत, व्याकरणासाठी.Definitely. The Marathi teacher is going to have extra grammar classes for us.

VOCABULARY

Nouns

इतिहास m. history

परीक्षा, परीक्षा f. test, examination

पेपर, पेपर m. test, quiz (short form for 'question paper')

भूगोल m. geography

गणित m. mathematics

शास्त्र, शास्त्रं n. science

भाषा, भाषा f. language

तास, तास m. lecture, class (lit. hour)

सर m. sir, teacher

व्याकरण n. grammar

Verbs

शोध v.t. to look for, to search for

लाग- v.i. to start

मिळव- v.t. to acquire, to get

Adjectives

जादा adj. inv. extra

पहिलं adj. first

Adverbs

शेवटी adv. in the end

ह्यावेळी adv. (loc.) this time.

Proper Names

महेश m. Mahesh, a given name

देशपांडे Deshpande, a surname

कुलकर्णी Kulkarni, a surname

शिंदे Shinde, a surname

परांजपे Paranjpe, a surname

जोशी Joshi, a surname

सबनीस Sabnis, a surname

WORD STUDY

1. तास means an hour. Generally, one class or one period in a school lasts for an hour and hence a period is called तास. A music will be संगीताचा तास and Marathi class is मराठीचा तास.

उद्या गणिताचा तास होणार नाही.	The math class will be not meet tomorrow.
मी इतिहासच्या तासाला बसू का?	May I sit in the history class?
मराठीचा तास आम्हाला आवडतो.	We like the Marathi class.

2. सर means teacher, professor. Male teachers in school and colleges are addressed and referred to as 'sir'. For example, Prof. Gokhale would be referred to as गोखलेसर. A history teacher would be इतिहासाचे सर.

Thus we would say,

देशपांडेसर खूप छान शिकवतात.	Prof. Deshpande teaches very well.
कुलकर्णीसर किती वाजता येणार आहेत?	At what time is Prof. Kulkarni going to come?
उद्या शिंदेसर भूगोलाचा जादा तास घेणार आहेत.	Tomorrow Prof. Shinde is going to have an extra geography class.

A female teacher is referred to as either बाई or मॅडम (madam); e.g., Prof. Ms. Paranjpe would be referred to as परांजपेबाई or परांजपेमॅ॰म.

Thus we would say,

परांजपेबाई आम्हाला संस्कृत शिकवतात.	Prof. Paranjpe teaches us Sanskrit.
जोशीमॅडम कोणता विषय शिकवतात?	What subject does. Prof. Joshi teach?
सबनीसबाई किती वाजता भेटतील?	At what time will Prof. Sabnis meet us?

3. लाग- is a peculiar verb which is used in many ways. In this chapter it is used in the sense of 'to start, to begin'.

आता मी अभ्यासाला लागणार आहे.	I am going to start my studying now.
पाऊस पडायला लागला.	The rain began to fall.

In both sentences लग- is used in the sense of 'to start'. If लग- is used with a noun, the noun takes the postposition -ल.

महेश अभ्यासाला लागला.

Mahesh began his studying.

When लाग- is used with another verb, the verb takes -आयला.

महेश अभ्यास करायला लागला.

Mahesh began to study.

---

अभ्यास

A. Answer the following questions:

1. तुम्ही कोणते विषय शिकता?

2. तुम्हांला किती भाषा येतात? कोणत्या?

3. तुम्हांला गणित आवडतं, की शास्त्र?

4. मराठीची परीक्षा कधी आहे?

5. देवसर कोणता विषय शिकवतात?

6. संगणकशास्त्र म्हणजे काय?

7. मराठीचा तास किती वाजता सुरू होतो?

8. 'Political Science' ला मराठीत काय म्हणतात?

9. अर्थशास्त्र म्हणजे काय?

10. या परीक्षेत तुम्हाला किती मार्क मिळाले?

B. Translate the following into Marathi.

1. It started raining.

2. When will the baby start to walk?

3. When will you start studying?

4. Prof. Ms. Kale is going to start driving a car.

5. The American students started speaking good Marathi.

---

7. Grammar

A) REVIEWING THE PROSPECTIVE

You have already been introduced to the prospective in Book 1, Unit 6. The formula for the prospective is N V -णार (Aux). Frequently the auxiliary is omitted either as something understood or sometimes for the sake of emphasis. In this unit you have encountered numerous additional examples.

या रविवारी तू काय करणार आहेस?

ती नाही म्हणणार नाही.

(तू) आमच्याबरोबर सिंहगडला येणार का?

नाही, मला जमणार नाही.

आम्ही पंढरपूरला जाणार आहोत.

(आम्ही) वारकरी लोकांनाही भेटणार.

(तुम्ही) केव्हा निघणार? आणि केव्हा परत येणार?

Here is a full paradigm for verb बघ- in the prospective with the auxiliary verb अस- in the present.

Person	Singular	Plural
1	मी बघणार आहे.	आम्ही बघणार आहोत.
2	तू बघणार आहेस.	तुम्ही बघणार आहात.
3	तो / ती / ते बघणार आहे.	ते / त्या / ती बघणार आहेत.

Bear in mind that when used in speech the auxiliary is significantly shortened, in that the आ and the ह are elided. It is best to listen carefully to and follow the example of your teacher's pronunciation.

B) THE FUTURE TENSE

The prospective is used for talking about an action felt as imminent or definite. Future action can also be expressed by using the future tense. This form is more neutral, lacking the sense of immediacy and definiteness conveyed by the prospective.

तू काय करशील?

What will you do?

Note that the English 'going to V' and 'will V' contrast in practically the same way. In the present unit you have encountered numerous examples of the future tense.

मीरा, ऍ?नला आणशील का सिंहगडला?

ती नक्की येईल.

मी पराठे आणि लोणचं आणीन.

आपण रविवारी सकाळी बसस्टॉपवर भेटू.

त्या स्त्रिया प्रश्‌्नांची उत्तरं लिहितील.

Formation of the future tense. You may wonder why we term the prospective an 'aspect' but the future a 'tense'. The reason is that an aspectual construction consists of a verbal base, plus an aspectual marker (e.g., त, णार) and the auxiliary, which indicates the tense. The future, on the other hand, is a unitary verb form consisting of the verbal base plus a set of personal endings. Tense is not indicated by the auxiliary but by the endings themselves. Therefore we refer to the future as a 'tense' rather than an 'aspect'.

The formula for the future is N V-E_fut where E_fut stands for the set of future endings in Table 11.

Table 11. Future endings

Person	Singular	Plural
1	ईन, ऐन	ऊ
2	शील	आल
3	इल, एल	तील

Note that there are no gender distinctions in the paradigm. The only variation is in the first and third person singular where there is a choice of endings with ई or ए. The ई endings are used for verbal bases ending in a vowel or a vowel plus ह and for most transitive verbs. For intransitive verbs ending in a consonant and for special transitive verbs the ए endings are used. (Keep in mind, however, that the rules governing the selection of ई and ए are not hard and fast; you will encounter exceptions.) The paradigms below give examples of each category.

1) Bases using ई

Base ending in a vowel : जा-

मी जाईन	आम्ही जाऊ
तू जाशील	तुम्ही जाल
तो, ती, ते जाईल	ते, त्या, ती जातील

Base ending in ह : राह-

मी राहीन	आम्ही राहू
तू राहशील	तुम्ही राहाल
तो, ती, ते राहील	ते, त्या, ती राहतील

Transitive verb : कर-

मी करीन	आम्ही करू
तू करशील	तुम्ही कराल
तो, ती, ते करील*	ते, त्या, ती करतील

2) Bases using ए

Intransitive verb ending in consonant : झोप-

मी झोपेन	आम्ही झोपू
तू झोपशील	तुम्ही झोपाल
तो, ती, ते झोपेल	ते, त्या, ती झोपतील

*In speech most people prefer करेल.

Special transitive verb शिक-

मी शिकेन	आम्ही शिकू
तू शिकशील	तुम्ही शिकाल
तो, ती, ते शिकेल	ते, त्या, ती शिकतील

Negative. The future tense has no corresponding negative form (except for the auxiliary). To negate a sentence in the future one must use the negative form of the prospective.

Thus, मी जाईन becomes मी जाणार नाही in the negative. Similarly, मी जाणार also becomes मी जाणार नाही in the negative.

Here is a full paradigm of both prospective negative and future negative for the verb बोल-

Person	Singular	Plural
1	मी बोलणार नाही	आम्ही बोलणार नाही
2	तू बोलणार नाहीस	तुम्ही बोलणार नाही
3	तो / ती / ते बोलणार नाही	ते / त्या / ती बोलणार नाहीत

C) FUTURE TENSE OF THE AUXILIARY

रविवारी दुपारी तुम्ही घरी असाल का?

नाही, मी दुपारी घरी नसेन.

तेव्हा तुमची मुलं घरी असतील.

नाही, मुलं नसतील तेव्हा.

The auxiliary verbs अस- 'to be' and नस- 'not to be' can be used in the future tense. Their formation is entirely regular. (Note that like other intransitive verbs ending in a consonant they employ ए rather than ई in the first and third person singular.)

मी असेन	आम्ही असू
तू असशील	तुम्ही असाल
तो, ती, ते असेल	ते, त्या, ती असतील
मी नसेन	आम्ही नसू
तू नसशील	तुम्ही नसाल
तो, ती, ते नसेल	ते, त्या, ती नसतील

Use. Like the present and past tenses of the auxiliary the future tense can be used both as an independent verb and as a constituent in other verbal constructions. Here we shall confine ourselves to its use as an independent verb.

The future tense of the auxiliary has two different, though obviously related meanings. Most basically, it indicates futurity: 'I will be', 'you will be', etc.

तू उद्या दुपारी घरी असशील का?	Will you be home tomorrow afternoon?
तुम्हाला केव्हा वेळ असेल?	When will you have time?

In addition to this ordinary connotation, the future forms of the verb अस- are also used to convey uncertainty. In such cases, the future verb form does not refer to future time but has a point of reference in the immediate present.

1. आई कुठं आहे?	Where's mother?
माहीत नाही, स्वयंपाक घरात असेल.	I don't know. May be she's in the kitchen.
2. हे पुस्तक तुमचं आहे का?	Is this book yours?
नाही. बहुधा रामचं असेल.	No, it's probably Ram's.
3. त्यांचं वय काय असेल?	How old do you suppose he is?
कोण जाणे! मला वाटतं, सत्तरच्या पुढे असेल.	Who knows! I think he must be over seventy.

In all these sentences, the verb form असेल, instead of indicating a situation in the future, conveys a sense of uncertainty, indefiniteness or probability of the 'present' situation.

PATTERN PRACTICE

A. Conjugate these verbs in the prospective.

दे-

लिहि-

बोल-

सांग-

शिक-

B. Answer the question तुम्ही पुढच्या आठवड्यात काय करणार? by using the suggested verb- phrases.

1. सहलीला जा-

2. मित्राला भेट-

3. पुस्तक वाच-

4. हिंदी बोलायला शिक-

5. डॉ. देवांना भेट-

6. निबंध लिहि-

7. स्वयंपाक कर-

8. मराठी नाटक बघ-

9. अभ्यास कर-

10. सगळ्यांना फोन कर-

C. Answer the question तू उद्या काय करणार आहेस? by using these verb-pharses.

1. सहलीला जा-

2. पुस्तक वाच-

3. निबंध लिहि-

4. स्वयंपाक कर-

5. डॉ. देसाईंना भेट-

6. तिकीट काढ-

7. ग्रंथालयात जा-

8. आईला मदत कर-

9. मराठी शिक-

D. Use the suggested subject and give the prospective with auxiliary अस- verb- forms.

1. डोसा खा-

आम्ही

त्या

तू

तिचे भाऊ

तुम्ही-

2. पुस्तक विकत घे- (form questions)

ती

कुलकर्णीसर

तो

अमेरिकन बायका

तू

3. मला मदत कर-

महेश

ते (m. pl.)

तू

मीनावहिनी

तुम्ही

4. सायकल घे-

सुरेखा

आम्ही

त्याचा मित्र

माझे काका

5. चहा पि-

भारतीय लोक

हा विद्यार्थी

तिच्या मैत्रिणी

तू

मी

E. Answer the questions.

1. तू किती वाजता घरी येणार आहेस?

2. त्या कुणाला पत्र लिहिणार आहेत?

3. तुम्ही कपडे धुणार आहात का?

4. उद्या स्वयंपाक कोण करणार आहे?

5. सुट्‌्टीत तुम्ही कुठे जाणार आहात?

F. Translate into English.

1. सुजाता, तू पोळी खाणार आहेस की भात?

2. तुमचे किती मित्र जेवायला येणार आहेत?

3. उद्या माझ्याकडे किती वाजता येणार आहेस?

4. तो मला त्याचं घर दाखवणार आहे.

5. आम्ही तुमची मुलाखत घेणार आहोत.

G. Translate into Marathi.

1. Meera is going to come by plane.

2. Tomorrow I am going to wear that sari.

3. Now he is going to write an essay.

4. It is going to rain today.

5. Are you going to eat that chutney?

H. Give the future paradigm of the following verbs.

बस-	दाखव-
ऐक-	ने-
विचार-	सांग-
चढ-	लिहि-
दे-	मदत कर-

I. Use the suggested subjects and give the proper future forms of the verbs.

1. विचार कर-

आम्ही

त्या

तू

तिचा भाऊ

आई

2. नाटक बघ-

तुम्ही

रानडेमॅडम

भोसलेसर

सुधा

मी

3. जेवायला ये-

पाहुणे

तिचा भाऊ

तू

लीना आणि मीना

आम्ही

4. तिकीट काढ-

ती

तुझे वडील

तू

त्या

सगळे विद्यार्थी

5. कपडे धू-

आशा

आम्ही

तुम्ही

हा मुलगा

ते

J. Translate the following into English.

1. पुढच्या शनिवारी आम्ही दिल्लीला जाऊ.

2. विजया उद्या दुपारी परत येईल.

3. आजी, आम्हाला सांगशील का?

4. मी सुनीताला सांगीन.

5. त्या बहुतेक तुम्हाला फोन करतील.

K. Translate the following into Marathi.

1. Ann will write an essay.

2. Bhaskar will go to Mumbai today.

3. Next month, Deshpande will go to America.

4. Ram will bring the vegetables.

5. They will get a new car.

L. Make negative.

1. परवा आम्ही गोव्याला जाऊ.

2. तो आज रात्री सिनेमाला जाणार आहे.

3. त्या आज साडी नेसणार आहेत.

4. त्याची आई त्याला फोन करेल.

5. बाबा माझ्यासाठी आज पुस्तकं आणाणर आहेत.

6. मी तुम्हाला एक प्रश्न विचारीन.

7. आम्ही दोघे अभ्यास करू.

8. तुझे सर गाडी चालवणार आहेत.

9. आज बहुतेक पाऊस पडेल.

10. तू केरळला जाणार आहेस का?

11. तुम्ही दूध घ्याल का?

12. तो भात खाणार आहे.

13. मी योग शिकेन.

14. मनोहर माझ्याकडे येणार आहे.

15. तू स्वयंपाक करणार आहेस.

M. Change the following into negatives.

1. बाबा आत्ता घरी असतील.

2. उद्या तुम्ही कॉलेजमध्ये असाल.

3. पुढच्या वर्षी तू काश्मीरमध्ये असशील.

4. आई स्वयंपाकघरात असेल.

5. पुढच्या मंगळवारी या वेळी मी सिमल्याला असेन.

N. Translate the following into Marathi

1. The book will probably be on the table.

2. Probably there will be no money with Suhas.

3. I think the shop may be closed today.

4. Who is she?

I don't know. May be she is Ajay's mother.

5. Where is grandmother?

I don't know. May be she is in the garden.

---

End Game

See this magic square where, whether we read the words horizontally or vertically, we get the same two words बास and ससा.

The trick is simple. Write a word horizontally to fill sq.1 and 2. Then write the same word vertically to fill sq. 1 and 3. Now think of a letter which will make a word along with the letter in sqs. 2 and 3 and write that in sq. 4.

Here are a few examples. Try to think of a letter for the blank square.

Here is a magic cube on the same principles.

Can you form such a magic cube?

---

Unit Two

What Hurts, What Comforts

---

8. An Accident

संध्याकाळी मीरा घरी आली. चपला काढून ती खुर्चीवर बसली. दहा मिनिटांनी ऍ?न आणि महेश आले.

Meera came home in the evening. She sat down on a chair after taking off her chappals. Ann and Mahesh arrived ten minutes later.

ऍ?न :	मीरा, मीरा, ओह! Meera, Meera, Oh!
मीरा :	ऍ?न, काय झालं? बरं नाही का तुला? Ann, what's the matter? ['What happened?'] Aren't you feeling well?
ऍ?न :	मी ठीक आहे गं! पण..... तिथे त्या दुकानासमोर एक अपघात झाला.... बापरे! I am O.K. But, there in front of that store there was an accident ... My God!
महेश :	अगं, खूप गर्दी होती. एक छोटा मुलगा सायकलवरून आला. त्याच्यापुढे एक बाई स्कूटर चालवत होती. There was a big crowd. A small boy came by on a bicycle. A woman was riding a scooter just ahead of him.

मीरा :	बरं मग? Yes, and then?
महेश :	ती बाई अचानक उजवीकडे वळली. That woman suddenly turned to the right.
मीरा :	आई गं ! तो मुलगा मग आपटला का? My God! Did the boy crash then?
ऍ?न :	हो तर. तो पडला. त्याची सायकल पडली आणि ती स्कूटरही पडली. Oh yes. He and his bicycle fell down and the scooter fell too.
मीरा :	लागलं का कोणाला? Did anyone get hurt?
ऍ?न :	मला वाटतं, त्या मुलाला लागलं. त्याच्या हातातून रक्तही आलं. पण तरी तो रडला नाही ! I think that boy was hurt. His hand was bleeding. But even so he didn't cry!
महेश :	मग लोक धावले आणि त्याला रिक्षातून दवाखान्यात घेऊन गेले. Then people ran (to that place) and took him to a dispensary in a rickshaw.
मीरा :	बरं झालं. आणि त्या बाईचं काय? That was good. And what about that woman? ['What of that woman's']
ऍ?न :	ती उठली आणि पुढे गेली! She got up and went off.
मीरा :	जास्त रहदारीमुळे फार अपघात होतात. Lots of accidents happen because of the heavy traffic.
ऍ?न :	आणि दुसरं कारण आहे, बेशिस्त. त्यामुळेही अपघात होतात. Lack of discipline is another reason. Accidents happen because of that too.
महेश :	हं, खरं आहे. Yea, that's true.

VOCABULARY

Nouns

चप्पल, चपला f. (e) chappal, sandal without an ankle strap

अपघात, अपघात m. accident.

गर्दी f. crowd, crowding, rush of people or things.

रक्त n. blood 0 ये v. i. to bleed

दवाखाना, दवाखाने m. dispensary, clinic

कारण, कारणं n. reason

बेशिस्त f. (i) indiscipline

रहदारी f. traffic

Pronouns

त्या pron. (oblique) that

कोणाला pron. (indirect) to anyone

Verbs

आपट- v. i. to crash, to collide with

लाग- v. i. (N-la impers.) to get hurt

रड- v. i. to cry

चालव- v. t. to drive (a vehicle)

धाव- v. i. to run

पड- v. i. to fall down

घेऊन जा- v. i. (compound) to take away

Adverbs

अचानक adv. suddenly

उजवीकडे adv. to the right

Postpositions

-मुळे post. because of त्यामुळे because of that

-समोर post. in front of

-वरून post. on ('from on'), by means of

-पुढे post. ahead of

-तून post. from ('from out of); by means of

Conjunction

तरी conj. even so, nevertheless

Interjection

अगं f. 'Oh, dear !' (used familiarly in addressing a woman or girl)

Proper Names

महेश m. Mahesh, a given name

Phrases

दहा मिनिटांनी after ten minutes ('with the minutes')

सायकलवरून on a bicycle ('from on a bicycle')

रिक्षातून in a rickshaw ('through / by means of a rickshow')

त्यामुळेही because of that too

WORD STUDY

1. बाप रे and आई गं are two exclamatory expressions similar to 'My God' or 'Oh my'. बाप रे literally, Oh father, is used when one is scared or surprised.

बाप रे! किती मोठा साप आहे!

Oh my, what a big snake!

बाप रे! खूपच महाग आहे हे.

Oh my, this is very expensive.

आई गं, literally, Oh mother, is more intimate and is used when one is happy or sad.

आई गं, काय मस्त साडी आहे!

Oh my, what a terrific saree!

आई गं, खूप डोकं दुखतंय माझं!

My God, my head is aching something fierce!

2. The verb लाग- is the intransitive counterpart to the transitive verb लाव- and like it is used in numerous idioms. We have seen it used in the sense of 'to taste' in Book Unit 4.

In this context, the verb लाग- is used in the sense of 'to get hurt or injured'. In this sense, the construction is impersonal, i.e., the subject takes the suffix -ला and the verb form by default is in the neuter singular लागलं.

महेशला बरंच लागलं.

Mahesh was badly hurt.

अपघात झाला, पण कुणालाही लागलं नाही.

There was an accident, but no one at all got hurt.

त्याच्या हाताला लागलं, रक्तही आलं.

His hand was hurt. It even bled.

3. In the sentence त्याच्यापुढे एक बाई स्कूटर चालवत होती, we find an example of the past imperfect (imperfect participle of चालव- with the past tense of the auxiliary) to express an on-going, in completed action in the past, 'was driving'.

---

अभ्यास

A. Answer the following questions about 'An Accident'.

1. मीरा घरी केव्हा आली?

2. ऍ?न आणि महेश मीराबरोबर आले का?

3. अपघात कसा झाला?

4. कुणाला लागलं का?

5. अपघात झाल्यानंतर त्या बाईचं काय झालं?

6. त्या मुलाचं काय झालं?

7. ती बाई सायकल चालवत होती का?

8. त्या मुलाला कोण घेऊन गेलं? कुठे?

9. अपघात कशामुळे होतात?

B. Most of the verb-forms in this chapter are in the perfect, with endings like ला, ली, लं, etc. Make a list of all such verb-forms and identify their gender and number. Compare your list with the variable adjective endings.

---

9. Health Problems

दोन दिवस मीराला बरं वाटत नव्हतं. ताप आला आणि खोकलाही होता. संध्याकाळी ती बाबांबरोबर डॉक्टरांकडे गेली.

Meera was not feeling well for two days. She had a fever and a cough. In the evening she went to the doctor with her father.

डॉक्टर :	काय, मीरा, कशी आहेस? बरं नाही का तुला? So, Meera, how are you? Aren't you feeling well?
मीरा :	हो, डॉक्टर. दोन दिवस झाले. Yes, doctor. It's been two days.
डॉक्टर :	काय होतंय तुला. What's the problem? ['What's happening to you?']
मीरा :	डोकं खूप दुखतंय माझं. ताप आहे आणि खोकलाही येतो. I have a terrible headache. I have a fever and cough too.
डॉक्टर :	पोट ठीक आहे का? की बिघडलंय? Is your stomach all right? Or is it upset?
मीरा :	पोट ठीक आहे. पण भूक लागत नाही मला. तहान मात्र खूप लागते. My stomach is all right. But I don't feel hungry. I do however feel very thirsty.

बाबा :	आज सकाळी उलटीही झाली तिला. This morning, she even vomited.
डॉक्टर :	काळजी करू नका. हे औषध दिवसातून दोनदा जेवणानंतर घे, मीरा. आज रात्री लवकर झोप. आणि उकळून पाणी पी. दोन दिवसात बरी होशील. Don't worry. Take this medicine twice a day, after meals. Go to bed early tonight. Drink boiled water ['boil and drink']. You will be all right in a couple of days.
मीरा :	थँक्यू हं. Thank you so much.

Variations

1.	:	काय होतंय तुला? What's wrong with you?
	:	जाम सर्दी झालीय. I have a very bad cold.
2.	:	तुला बरं नाही का? Aren't you feeling well?
	:	काल सिंहगड चढलो, म्हणून दमलोय. पायही दुखतायत. Yesterday, I climbed Sinhagad, so I am tired. My legs are aching too.
3.	:	विनीत का नाही रे आला शाळेत? Hey, why hasn't Vineet come to school?
	:	त्याच्या हाताला फ्रॅक्चर झालंय, प्लास्टर घातलंय. He has broken his arm and they have put it in a cast.
4.	:	काही होतंय का तुला, शिल्पा? Shilpa, is something wrong with you?
	:	काही नाही. अगदी ठीक आहे मी. No, nothing. I am perfectly fine.

VOCABULARY

Nouns

ताप m. fever

खोकला m. cough

डोकं, डोकी n. head

पोट, पोटं n. stomach

भूक f. (e.) hunger

तहान f. (e.) thirst

उलटी, उलट्या f. vomiting 0 हो v. i. to vomit

काळजी, काळज्या f. worry

सर्दी f. cold

फ्रॅक्चर n. fracture

प्लास्टर n. plaster cast

औषध, औषधं n. medicine

Adjective

जाम adj. inv. awful (used of colds, conjestion)

Conjunction

म्हणून conj. so, therefore

Adverb

दोनदा adv. twice

Postposition

-तून post. per

Verbs

नव्हतं past tense neg. Aux. wasn't

दुख- v. i. to ache

बिघड- v. i. to go out of order; to break down

भूक लाग- v. i. (N-la impers.) to feel or be hungry

तहान लाग- v. i. (N-la impers.) to feel or be thirsty

उकळ- v. t. to boil

पि- v. t. (sp.) to drink

दम- v. i. to get tired

घातलं perfect of घाल- v. t. (irreg.) to put on

झोप- v. i. to sleep, to go to bed

Proper Names

विनीत m. Vineet, a given name

शिल्पा f. Shilpa, a given name

WORD STUDY

1. The verb बिघ॰- means 'to go out of order'. पोट बिघडलंय would literally mean: 'The stomach has gone out of order', i.e., the stomach is upset.

The same verb बिघड- is also used to denote the breakdown of an instrument, gadget, or machine.

विक्रमचं घड्याळ बिघडलंय.

Vikram's watch is not working right.

जोशींची नवी गाडी बिघडलीय.

Joshi's new car has broken down.

तुमचा टी. व्ही. बिघडलाय का?

Has your T.V. gone on the fritz?

2. To express the idea 'I am hungry' one says: मला भूक लागलीय, which literally means 'Hunger has struck me'. Similarly, to express the idea 'I am thirsty', one says: मला तहान लागलीय.

In both these cases, the verb लाग- is used in its perfect form with the present tense auxiliary, which indicates a completed but currently applicable condition.

3. मीराला बरं वाटत नव्हतं is another example of the past imperfect ('was not feeling'), this time using the negative past tense auxiliary.

---

अभ्यास

A. Answer the question तुला काय होतंय? using the verb-phrases given below. Note that some will require the perfect and some the Imperfect B (e.g., दुखतंय).

1. ताप ये-

2. सर्दी हो-

3. पोट दुख-

4. उलटी हो-

5. पोट बिघड-

6. खोकला ये-

B. Translate the following into Marathi.

1. She is very hungry.

2. Grandfather didn't eat today. He is not hungry.

3. They walked a lot, so they are thirsty.

4. Are you thirsty?

5. Mahesh was not well and didn't feel hungry at all.

C. Find out the Marathi equivalent for each of the following words:

1. pills, tablets

2. ointment, cream

3. to rest

4. patient

5. to examine a patient

6. disease

7. epidemic

8. treatment (given to a patient)

9. health

10. to feel dizzy

---

10. The Human Body

VOCABULARY

डोकं, डोकी n. head

केस m. pl. hair

कपाळ, कपाळं n. forehead

तोंड, तोंडं n. mouth; face

डोळा, डोळे m. eye

नाक, नाकं n. nose

कान, कान m. ear

दात, दात m. tooth

जीभ, जिभा f. (e) tongue

ओठ, ओठ m. lip

घसा, घसे m. throat

मान, माना f. (e) neck

छाती, छात्या f. chest

पाठ, पाठी f. (i) back

पोट, पोटं n. stomach

खांदा, खांदे m. shoulder

हात, हात m. hand; arm

कोपर, कोपरं n. elbow

बोट, बोटं n. finger, toe

नख, नखं n. fingernail, toenail

कंबर, कंबरा f.(e) waist

मांडी, मांड्या f. thigh

गुडघा, गुडघे m. knee

पाय, पाय m. leg; foot

पाऊल, पावलं n. foot

---

अभ्यास

A. Imagine you have gone to visit the doctor or the ayurvedic vaidya. Using the patterns माझ्या N - ल लगलय and माझं N दुखतंय, tell him or her the part of your body that has been hurt or that is in pain. This is good practice in making nouns oblique (before the post-position -ल,) and in noun-verb agreement. Where it makes sense, use the appropriate plurals of the nouns above also.

B. Without referring either to the lesson or to the Vocabulary above, relabel the picture correctly. This can be done with competing teams.

डोळा

ओठ

दात

मान

पाठ

डोकं

केस

कपाळ

नाक

घसा

कान

तोंड

छाती

खांदा

पोट

कंबर

कोपर

हात

मांडी

गुडघा

पाय

बोट

नख

पाऊल

बोट

---

11. Here's Daddy's Brother and His Wife

काका आला, काकी आलीHere's Daddy's brother and his wife काकाची गाडी आलीHere's Daddy's brother's oxcart too मामा आला, मामी आलीHere's Mommy's brother and his wife मामाची गाडी आलीHere's Mommy's brother's oxcart too काका, काकी या याUncle and Auntie, come in, come in मामा मामी या याUncle and Auntie, come in, come in छबी आली, बबी आलीAnd here's Chubby and here's Bubby फार फार मजा आलीWhat tons of fun we had

---

A. Without referring to the Vocabulary, establish the gender of each noun in this children's poem.

B. Practice reciting the poem until you can say it from memory.

---

Relatives

आईचे / बाबांचे बाबा म्हणजे आजोबा. आईची / बाबांची आई म्हणजे आजी. बाबांचा भाऊ म्हणजे काका. काकाची बायको म्हणजे काकू / काकी. बाबांची बहीण म्हणजे आत्या. आईचा भाऊ म्हणजे मामा. मामाची बायको म्हणजे मामी. आईची बहीण म्हणजे मावशी. मोठा भाऊ म्हणजे दादा. दादाची बायको म्हणजे वहिनी. मोठी बहीण म्हणजे ताई.

VOCABULARY

बाबा m. pl. father (term of reference and address)

काका, काका m. paternal uncle (term of reference and address)

काकू, काकू f. paternal uncle's wife (term of reference and address)

आत्या, आत्या f. paternal aunt (term of reference and address)

मामा, मामा m. maternal uncle (term of reference and address)

मामी, माम्या f. maternal uncle's wife (term of reference and address)

मावशी, मावश्या f. maternal aunt (term of reference and address)

दादा, दादा m. elder brother (term of reference and address)

ताई, ताया f. elder sister (term of reference and address)

12. Grammar

A) THE PERFECT

We have numerous examples by now of the use of the Perfect, a construction used to express completed action.

तुम्ही मराठी कुठे शिकलात?	Where did your learn Marathi?
तुला समजलं का?	Did you understand?
किती पैसे झाले?	How much did it come to?
तुम्ही इथे एकट्या आलात का?	Did you come here alone?
तू महाबळेश्वरला कधी गेलास का?	Did you ever go to Mahabaleshwar?
संध्याकाळी मीरा घरी आली.	Meera came home in the evening.
एक मुलगा सायकलवरून आला.	A boy came on a bicycle.

Overview: The perfect aspect, as we have already mentioned, is used for reference to action viewed as complete. The perfect participle can be used by itself or in combination with the auxiliary. Used without the auxiliary, the prefect corresponds to the English Simple Past tense. When used with the present tense of the auxiliary (i. e., आहे) - as will be discussed later in this grammar unit - it corresponds to the English present perfect (e.g., 'have gone', 'has come'.)

The rules for the formation of the perfect depend on whether the verb is intransitive or transitive. Transitive verbs are those that involve doing something to something (or someone!). To give English examples, one kicks a ball, sees a movie, writes a letter. Intransitive verbs are those that cannot take an object. Many of these have to do with motion or physiological functions, e.g., go, come, get up, sleep, laugh, cry, etc. Remember the simple method for distinguishing transitive and intransitive verbs using the question word 'what' महेश काय करतो? makes sense as a question and can be answered महेश अभ्यास करतो, makingकर- a transitive verb. महेश काय जातो? however makes no sense so जा- is an intransitive verb.

To simplify the presentation of this complex topic, in this chapter we will limit the discussion to the formation of the perfect of intransitive verbs.

B) PERFECT OF INTRANSITIVE VERBS

Intransitive verbs in Marathi. Here are the Marathi intransitive verbs we have encountered so far.

जा-	to go	झोप-	to sleep
ये-	to come	जेव-	to eat. ('dine')
निघ-	to set out	हो-	to be, happen, be finished
चाल-	to walk
बस-	to sit down	संप-	to end, be used up
फिर-	to go around	पड-	to fall down
हिंड-	to roam	आपट-	to dash against
उठ-	to get up	धाव-	to run
चढ-	to climb up	बिघड-	to break down, go out of order
रड-	to cry
दम-	to get tired	वळ-	to turn
राह-	to live	सुट-	to leave (as a bus or train)
थांब-	to stop, wait

Formation of perfect with intransitive verbs: The formula for the perfect of intransitive verbs in N V-ल-E_perf. The ला is the market of the perfect. E_perf. stands for the set of endings in Table 12 below.

Table 12: Perfect endings of intransitive verbs

	Person	Singular			Plural
		M	F	N
1		ओ	ए	--		ओ
2		आ	ई	--		आ
3		आ	ई	अ*	ए	या	ई
					M	F	N

Note that the third person endings are the regular adjective endings.

*This is represented by an anusvar. In formal speech and writing एis used.

Example: बस-

मी बसलो	I (m.) sat down
मी बसले	I (f.) sat down
तू बसलास	you (m. fam.) sat down
तू बसलीस	you (f. fam.) sat down.

तो बसला	he sat down
ती बसली	she sat down
ते बसलं	it sat down
आम्ही बसलो	we sat down
तुम्ही बसलात	you sat down
ते बसले	they (m.) sat down
त्या बसल्या	they (f.) sat down
ती बसली	they (n.) sat down

Irregular verbs. Many of the most common intransitive verbs in Marathi have irregular perfect stems (i.e., the form of the verb onto which the perfect marker ल is added). Of the intransitive verbs listed above, those with irregular perfect stems are given below. (The perfect participle is given with the neuter singular ending.)

Base	Perfect stem	Perfect participle
जा-	गे-	गेलं
ये-	आ-	आलं
निघ-	निघा-	निघालं
राह-	राहि-	राहिलं
हो-	झा-	झालं

Examples

समीर घरी गेला.	Samir went home.
अनुराधा आली.	Anuradha came.
आम्ही निघालो.	We set out.
ते आमच्याकडे राहिले.	They stayed with us.
दोन आठवडे झाले.	It's been two weeks.

PATTERN PRACTICE

A. Go through the perfect paradigms of each of these verbs:

निघ-

जेव-

राह-

संप-

ये-

दम-

थांब-

B. Use the suggested subjects and give the proper perfect form of the given verb- phrase:

1. अमेरिकेहून ये-

1. ऍ?न

2. सगळे विद्यार्थी

3. आम्ही

4. तू (f)

5. माझ्या मैत्रिणी

2. घरी जेव-

1. तुम्ही

2. तिची मावशी

3. तो

4. मी (f)

5. जोशीकाका

3. लवकर झोप-

1. त्याची आजी

2. त्या

3. तुम्ही

4. बाळ

5. महेशचे बाबा

4. कुठे जा-?

1. मीरा

2. मीरा आणि ऍ?न

3. तू (m)

4. महेश

5. बाबा

5. खूप रड-

1. आमचा मित्र

2. डॉक्टर परांजपे

3. तुम्ही

4. त्यांची मैत्रीण

5. तो दुकानदार

C. Choose the appropriate verb phrase from B to agree with a subject in A.

A	B
माझ्या मैत्रिणी	खूप रडलं.
तू	सकाळी निघाला.
तो विद्यार्थी	कधी परत आलात?
तुम्ही	दिल्लीला गेल्या.
लहान बाळ	मुंबईत थांबलास का?

D. Translate into English.

1. त्या दोघी मुली सिनेमाला गेल्या.

2. महेश खूप दमला. त्यामुळे तो लवकर झोपला.

3. काल त्याला भावाचं पत्र आलं.

4. बाबा, तुमची अंघोळ झाली का?

5. आई, तू कुणाबरोबर जेवलीस?

E. Translate into Marathi.

1. The bus left from Pune late at night.

2. Oh my, what happened?

3. Last Friday, they (f) came to my house.

4. Her brother got very tired.

5. Did you (m. sing.) climb Sinhagad?

Negative of the perfect. The negative of the perfect is formed by adding the negative Auxiliary like नाही, नाहीस, etc., to the perfect form of the verb. For intransitive verbs, the negative forms agree with the subject. Here is a full paradigm of the perfect with negative for the verb जेव-

Person	Singular	Plural
1	मी(m) जेवलो नाही मी (f) जेवले नाही	आम्ही जेवलो नाही
2	तू (m) जेवला नाहीस तू (f) जेवली नाहीस	तुम्ही जेवला नाहीत
3	तो जेवला नाही ती जेवली नाही ते जेवलं नाही	ते जेवले नाहीत त्या जेवल्या नाहीत ती जेवली नाहीत

Note how the second person singular pronoun तू takes the perfect negative.

तू जेवलास + नाहीस = तू जेवला नाहीस.

तू आलीस + नाहीस = तू आली नाहीस.

Thus, the स at the end of the perfect form of the principal verb is dropped when नाहीस is added.

C) PERFECT WITH THE PRESENT TENSE AUXILIARY - THE 'PRESENT PERFECT'

You have seen numerous examples of this construction up to this point, especially in the current unit.

मी चहा घेऊन आलो / आले आहे.	I have had tea already.
तुम्ही कशासाठी आलायत?	Why've you come?

आम्ही भारतीय जीवनाची पहाणी करायला आलोय.	We've come to observe Indian life.
किती वाजलेत?	What time is it? ['How many have struck?']
पोट ठीक आहे का? कि बिघडलंय?	Is your stomach OK? Or has it gone bad?
मला जाम सर्दी झालीय.	I've gotten a bad cold.
त्याच्या हाताला फ्रॅक्चर झालंय, प्लास्टर घातलंय.	He's broken his arm and they've put is in a cast.
जोशींची नवी गाडी बिघडलीय.	Joshi's new car's broken down.

With the exception of the first example, the Auxiliary is shown in it's contracted form throughout - as it would be used in speed rather than in more formal writing.

आलोयis the contracted form for आलो आहे. आलायत. is the contracted form for आला आहात. झालंयis the contracted form for झालं आहे. बिघडलीय. is the contracted form for बिघडली आहे.

The perfect with the present tense Auxiliary is in fact used mostly in spoken Marathi. So it is necessary to learn the contracted forms.

Note the difference between the perfect and the perfect with the auxiliary in the present.

1.	ती मुंबईला गेली.	She went to Mumbai.
	ती मुंबईला गेलीय.	She has gone to Mumbai.
2.	तू लवकर आलास.	You came early.
	तू लवकर आलायस.	Your have come early.

These verbs are formed by adding the appropriate present tense form of the Auxiliary to the perfect form of the principal verb.

Here is a full paradigm of the verb ये- in the perfect with auxiliary in the present tense, in both, the full formal form and the spoken contracted form.

Subject	Full form	Contracted form
I per. sing. m I per. sing. f. I per. pl.	मी आलो आहे. मी आले आहे. आम्ही आलो आहोत.	मी आलोय. मी आलीय. आम्ही आलोय.
II per. sing. m. II per. sing. f. II per. pl.	तू आला आहेस. तू आली आहेस. तुम्ही आला आहात.	तू आलायस. तू आलीयस. तुम्ही आलायत.
III per. sing. m. III per. sing. f. III per. sing. n. III per. pl. m. III per. pl. f. III per. pl. n.	तो आला आहे. ती आली आहे.< d> ते आलं आहे. ते आले आहेत. त्या आल्या आहेत. ती आली आहेत.	तो आलाय. ती आलीय. ते आलंय. ते आलेत.* त्या आल्यायत. ती आलीयत.

D) THE IMPERFECT B - 'PRESENT CONTINUOUS'

You have also encountered numerous examples of this structure up to this point.

मी कॉफी हाऊसला जातोय / जातेय.	I'm going to the coffee house.
तुम्ही काय शिकताय?	What are you studying?
तुम्ही इथे कॉलेजमधे शिकताय का?	Are you studying in a college here?
आम्ही टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठामधे शिकतोय.	We're studying in Tilak Maharashtra Vidyapith.
महेश, काय करतोयस?	Mahesh, what are you doing?
माझं इतिहासाचं पुस्तक शोधतोय.	I'm looking for my history book.
काय होतंय तुला?	What's the problem ['happening to you']?
डोक खूप दुखतंय माझं.	My head is aching badly.
पायही दुखतायत.	My legs are aching too.

* Note that in this paradigm, this is the only form which does not have the letter य in it. It is very difficult to capture in writing the exact pronunciation of the contracted forms. Listening to native speakers and practicing is advisable.

The forms given here are those found in informal speech. (Like the Perfect with the Present Tense Auxiliary, the Imperfect B is in fact used almost entirely in spoken Marathi.) As the Imperfect B involves the contraction of the main verb with the auxiliary, the pronunciation is difficult to capture in the script - so it is best to listen carefully to your instructor.

The underlying form of the Imperfect B contractions is the Imperfect A paradigm + present tense auxiliary, e.g., तो जातो + आहे = तो जातोय. The underlying form here however must be understood as purely theoretical, i.e., it is not used in either speech or writing. So there is no alternative but to learn the contracted forms. Here is the entire Imperfect B paradigm with the underlying (theoretical) forms in brackets for the verb जा-.

Singular	Plural
(मी जातो + आहे) मी जातोय (मी जाते + आहे) मी जातेय	(आम्ही जातो + आहोत) आम्ही जातोय
(तू जातोस + आहेस) तू जातोयस (तू जातेस + आहेस) तू जातेयस	(तुम्ही जाता + आहात) तुम्ही जाताय
(तो जातो + आहे) तो जातोय (ती जाते + आहे) ती जातेय (ते जातं + आहे) ते जातंय	(ते जातात + आहेत) ते जातायत (त्या जातात + आहेत) त्या जातायत (ती जातात + आहेत) ती जातायत

E) NEGATIVE OF THE PAST THENSE OF THE AUXILARY

The full paradigm of the past tense of the Auxiliary was given in Grammar Chap. 29, Unit 6, of Book 1. Just as the present tense of the Auxiliary has a negative counterpart (नही, नाहीस, etc), the past tense of the Auxiliary also does.

In this case the negative verbal base नव्ह- replaces the affirmative base हो-, but the verb endings remain the same.

Here is the full paradigm.

Person	singular	plural
1	मी (m) नव्हतो मी (f) नव्हते	आम्ही नव्हतो
2	तू (m) नव्हतास तू (f) नव्हतीस	तुम्ही नव्हता
3	तो नव्हता ती नव्हती ते नव्हतं	ते नव्हते त्या नव्हत्या ती नव्हती

It should be noted that though these forms are written as नव्हतो, नव्हतीस, etc, they are to be pronounced as न्हवतो, न्हवतीस etc. Listen carefully to a native Marathi speaker and pronounce it in the correct way.

The past tense of the Auxiliary can be used as an independent verb in itself.

काल तुम्ही घरी होता.	You were at home yesterday.
काल तुम्ही घरी नव्हता.	You weren't at home yesterday.

It can also be used in conjunction with another principal verb.

त्याच्यापुढे एक बाई स्कूटर चालवत होती.	A woman was driving a scooter just ahead of him.
दोन दिवस मीराला बरं वाटत नव्हतं.	Meera wasn't feeling well for two days.
तो मुंबईला गेला होता.	He had gone to Mumbai.
ती काल अजून आली नव्हती.	She hadn't come as yet yesterday.

PATTERN PRACTICE

A. Go through the perfect paradigms of each of these verbs:

निघ-

जेव-

राह-

संप-

ये-

दम-

थांब-

B. Use the suggested subjects and give the proper perfect form of the given verb- phrase:

1. अमेरिकेहून ये-

1. ऍ?न

2. सगळे विद्यार्थी

3. आम्ही

4. तू (f)

5. माझ्या मैत्रिणी

2. घरी जेव-

1. तुम्ही

2. तिची मावशी

3. तो

4. मी (f)

5. जोशीकाका

3. लवकर झोप-

1. त्याची आजी

2. त्या

3. तुम्ही

4. बाळ

5. महेशचे बाबा

4. कुठे जा-?

1. मीरा

2. मीरा आणि ऍ?न

3. तू (m)

4. महेश

5. बाबा

5. खूप रड-

1. आमचा मित्र

2. डॉक्टर परांजपे

3. तुम्ही

4. त्यांची मैत्रीण

5. तो दुकानदार

C. Choose the appropriate verb phrase from B to agree with a subject in A.

A	B
माझ्या मैत्रिणी	खूप रडलं.
तू	सकाळी निघाला.
तो विद्यार्थी	कधी परत आलात?
तुम्ही	दिल्लीला गेल्या.
लहान बाळ	मुंबईत थांबलास का?

D. Translate into English.

1. त्या दोघी मुली सिनेमाला गेल्या.

2. महेश खूप दमला. त्यामुळे तो लवकर झोपला.

3. काल त्याला भावाचं पत्र आलं.

4. बाबा, तुमची अंघोळ झाली का?

5. आई, तू कुणाबरोबर जेवलीस?

E. Translate into Marathi.

1. The bus left from Pune late at night.

2. Oh my, what happened?

3. Last Friday, they (f) came to my house.

4. Her brother got very tired.

5. Did you (m. sing.) climb Sinhagad?

F. Give the full paradigm of the following verbs in the prefect negative.

बस-	रड-	ये-
जा-	दम-	हो-
पड-

G. Change to negative.

1. तिचा भाऊ कॉलेजला गेला.

2. आज आजी लवकर झोपली.

3. मुंबईची गाडी वेळेवर सुटली.

4. तू खूर्चीवर बसलास.

5. मीरा उशिरा निघाली.

6. जोशींकडे खूप पाहुणे आले.

7. मी खूप दमलो.

8. आम्ही त्यांच्याकडे जेवायला गेलो.

9. तू दिवसभर घरीच राहिलास का?

10. तो मराठी बोलला.

H. Answer the following questions using the perfect negative.

1. तू सिंहगड चढलास का?

2. महेशची परीक्षा चांगली झाली का?

3. सगळे पैसे संपले का?

4. डॉ. गोखले दवाखान्यात गेले का?

5. उषाताई अमेरिकला परत गेल्या का?

6. तुम्ही काल लवकर झोपलात का?

7. तुमची अंघोळ झाली का?

8. तू कॉलेजच्या मेसमधे जेवलीस का?

9. विमान वेळेवर सुटलं का?

10. तू माझ्यासाठी थांबलास का?

I. A number of verb phrases are given below each following by several subjects. Use each subject with the appropriate form of the verb in the perfect with the Auxiliary in the present.

1. बाजारात जा-

1. आई

2. आपटेकाका

3. माझ्या मैत्रिणी

4. तू (m)

5. आम्ही

2. जेव-

1. मीरा

2. सगळे विद्यार्थी

3. तू (f)

4. देशपांडेबाई

5. मी (m)

3. हो-का?

1. बाबांची अंघोळ

2. तुमचं जेवण

3. तिचं लग्न

4. स्वयंपाक

5. मराठीचा अभ्यास

4. संप-

1. त्याचे सगळे पैसे

2. पोळ्या

3. साखर

4. महेशचा अभ्यास

5. गरम पाणी

5. कुठून ये-?

1. तुम्ही

2. तो मुलगा

3. हे पाहुणे

4. ते पत्र (letter n.)

5. ही बस

J. Complete each sentence with the perfect form of the suggested verb with the Auxiliary in the present.

1. तुमचं लग्न (हो-) का?

2. ऍ?न, तुला आज खूप पत्रं (ये-).

3. मला वाटतं, माझं पोट (बिघड-).

4. अशोक, अरे किती लवकर (ये-).

5. आजी (झोप-).

6. त्याचे बाबा गोव्याला (जा-).

7. ऍ?न आणि मीरा खूपच (दम-).

8. आम्ही भारतभर (फिर-).

9. प्रा. पाटणकर कुठे (जा-)?

10. मधुरा, तू (जेव-) का?

K. Rewrite the following sentences using the past tense of the Auxiliary.

1. आज खूप आहे.

2. तुझं पुस्तक मीराकडे आहे का?

3. तिचे बाबा घरी आहेत का?

4. त्या बायका हुशार आहेत.

5. तू घरीच आहेस का?

6. खूप आहेत.

7. दूध गरम आहे.

8. ती मुंबईची बस आहे का?

9. तुमचा भाऊ घरी आहे.

10. हे काय आहे?

L. Do exercise K again using the negative past tense of the Auxiliary.

M. Complete the sentences using the perfect of a suitable verb.

1. काल बाबा साडेअकरा वाजता ऑफिसला---------------

2. सिंहगडवर चढून मी खूप-----------.

3. तुम्हाला ताप---------का?

4. तो विद्यार्थी रात्रभर-------.

5. सगळे पाहुणे लवकर--------.

6. गाडी मुंबईला वेळेवर---------.

7. त्याचे सगळे पैसे----------.

8. काल दिवसभर तू कुठे--------.

9. तुम्ही त्यांच्याशी---------का?

10. काल दुपारभर पाऊस (rain m.) ----------.

---

End Game

1. Read these words:

मलम, रबर, डालडा

Do you notice some peculiarity? These words remain the same even when read backwards, i.e., from right to left. Such words are called 'palindromes'.

Think of at least five palindromes in Marathi. The words must have at least three letters. So, words like बाबा and काका will not do.

2. Read the following sentences

1. रामाला भाला मारा.

2. तो गजानन जागतो.

3. ती होडी जाडी होती.

These are palindromes too. Read the sentences backwards and break the words at the place to give you the same sentences.

Here is a famous English palindrome, said to be uttered by Napolion:

'Able was I ere I saw Elba'.

---

Unit Three

Going Shopping

---

13. Taking a Rickshaw

ऍ?न आणि मीरा रिक्षा बघतात.

Ann and Meera take a rickshaw.

मीरा :	रिक्षा खाली आहे का? Is the rickshaw free ['empty']?
रिक्षावाले :	हो, खाली आहे. बसा. Yes, it is free. Have a seat.
मीरा :	बस, ऍ?न. (रिक्षावाल्याला) टिळक रोडला घ्या. Get in, Ann. (To the rickshaw driver) Take the rickshaw to Tilak Road.

रिक्षा सुरु होते.
The rickshaw starts.

ऍ?न :जोरात जाऊ नका. हळूहळू चालवा.
Don't go fast. Drive slowly. रिक्षावाले :बरं.
OK. मीरा :इथे उजवीकडे वळा. मग, त्या दुकानापाशी डावीकडे घ्या.
Take a right turn here. Then, take a left turn near that store. ऍ?न :बास, बास. या घरापाशी थांबवा.
OK. Stop it near this house.

Variations

1. ऍ?न :	रिक्षा खाली आहे का?	Is the rickshaw free?
रिक्षावाला :	नाही. दुसरी बघा.	No look for another one.
2. मीरा :	स्टेशनला येणार का?	Will you come to the railway station?
रिक्षावाला :	नाही, मी कोथरूडला चाललोय.	No, I'm on my way to Kothrud.
3. मीरा :	रिक्षा खाली आहे ना?	The rickshaw is free - isn't it?
रिक्षावाला :	सॉरी, ताई. ही शाळेची रिक्षा आहे.	Sorry, Miss. This rickshaw is for school-children.

---

Break up into groups and practice the conversations with the variations. Switch roles so that everyone gets a chance to play the rickshaw driver.

---

Meera and Ann pay the rickshaw driver.

मीरा :	बास, इथे थांबा. किती पैसे झाले? OK. Stop here. How much is it? ['How much money has happened?']
रिक्षावाला :	दहा वीस. Ten twenty.
ऍ?न :	म्हणजे? नक्की किती? दहा की वीस? What do you mean? How much is it precisely? Ten or twenty?
रिक्षावाला :	दहा वीस म्हणजे दहा रुपये, वीस पैसे. Ten twenty means ten rupees, twenty paise.
मीरा :	हे घ्या वीस रुपये. Here, take twenty rupees.
रिक्षावाला :	सुटे पैसे नाहीत का? Don't you have change?
मीरा :	नाही, माझ्याकडे अजिबात सुटे नाहीत. No. I don't have any change at all.
रिक्षावाला :	बरं, हे दहा घ्या. OK. Take this ten.

Variations

1. :	किती पैसे झाले?	How much has it come to?
:	साडेसतरा.	Seventeen and a half.
2. :	किती पैसे झाले?	How much has it come to?
:	मीटर चालू नाही. पन्नास रुपये द्या.	The meter is not working. Give me fifty rupees.
3. :	किती झाले हो?	Say, how much has it come to?
:	पंचवीस रुपये.	Twenty five rupees.
:	शक्यच नाही. मला फसवू नका, टॅरिफ कार्ड दाखवा.	Impossible! Don't cheat me. Show me the tariff card.

Numbers 30 to 50

तीस	30	एक्केचाळीस	41
एकतीस	31	बेचाळीस	42
बत्तीस	32	त्रेचाळीस	43
तेहेतीस	33	चव्वेचाळीस	44
चौतीस	34	पंचेचाळीस	45
पस्तीस	35	सेहेचाळीस	46
छत्तीस	36	सत्तेचाळीस	47
सदतीस	37	अठ्‌्ठेचाळीस	48
अडतीस	38	एकोणपन्नास	49
एकोणचाळीस	39	पन्नास	50
चाळीस	40

VOCABULARY

Nouns

सुटे पैसे m. pl. change

Adjective

खाली adj. inv. unoccupied (lit. empty)

दुसरं adj. second, other

Verbs

चालव- v. t. to drive a vehicle

वळ- v. i. to turn

थांबव- v. t. to stop something or some one

फसव- v. t. to cheat

दाखव- v. t. to show

Adverbs and Adjective

जोरात adv. fast

हळूहळू adv. slowly

उजवीकडे adv. to the right

डावीकडे adv. to the left

मगthen, later on

अजिबात adv. at all

नक्की adv. precisely, definitely, certainly

शक्य adj. inv. possible

बास adj. inv. enough

Postposition

पाशी post. near, next to

Numbers 30 to 50

तीस	30
एकतीस	31
बत्तीस	32
तेहेतीस	33
चौतीस	34
पस्तीस	35
छत्तीस	36
सदतीस	37
अडतीस	38
एकोणचाळीस	39
चाळीस	40
एक्केचाळीस	41
बेचाळीस	42
त्रेचाळीस	43
चव्वेचाळीस	44
पंचेचाळीस	45
सेहेचाळीस	46
सत्तेचाळीस	47
अठ्‌्ठेचाळीस	48
एकोणपन्नास	49
पन्नास	50

GRAMMAR NOTE

Note that whenever one mentions a destination, the place-name must take a postposition.

This can be analyzed as follows.

टिळक रोड + ला = टिळक रोडला

स्टेशन + ला = स्टेशनला

कोथरुड + ला = कोथरुडला

Destinations indicated by a Marathi word or by a place names ending in a or e will take the appropriate oblique from.

संपदा शाळेला (शाळा + ला) जाते.	Sampada goes to school.
आम्ही गोव्याला (गोवा + ला) जाऊ.	We shall go to Goa.
ही बस पुण्याला (पुणे + ला) जाते का?	Does this bus go to Pune?

Some place-names take -आत instead of -ला.

बाबा बाजारात जातात.	Father goes to the market.
आम्ही दुकानात जातो.	We go to the store.

Some place-names take -वर instead of -ला.

तू स्टेशनवर जाऊन तिकिट काढ.	Go to the station and buy a ticket.
मी डेक्कन जिमखान्यावर जाऊ का?	May I go to Deccan Gymkhana?

---

WORD STUDY

1. Note the idiomatic use of the present perfect in the sentence मी कोथरूडला चाललोय. ('I'm on way to Kothrud') to indicate that you are just setting out for your destination. For the verb चाल- you can also substitute निघ-: मी कोथरूडला निघालोय / निघालेय.

2. बास literally means 'enough' and is also used to mean 'OK'. It is used in various situations.

बास, मला आता काही नको.

Enough. I don't want anything now.

बास, इथे थांबवा रिक्षा.

OK. Stop the rickshaw here.

3. अजिबात .... नाही literally means 'not at all'. The principle verb in the sentence comes between अजिबात and नाही, e.g.,

तो अजिबात बोलत नाही.

He does not talk at all.

तिला साखरेची कॉफी अजिबात आवडत नाही.

She does not like coffee with sugar at all.

CULTURAL NOTE

Every rickshaw is fitted a meter that shows the fare. The actual amount to be paid is higher than the readings on the meter. Tariff cards which are available in the market, give the correct fares in a near tabular form. It is advisable to carry your own tariff card every time you take a rickshaw and check it before paying the rickshaw fare.

---

अभ्यास

A. Answer the question तुम्हाला कुठे जायचं आहे? using the following destinations with appropriate postpositions.

1. मंडई

2. लक्ष्मी रो॰

3. आग्रा

4. कॉलेज

5. दिल्ली

6. ऑफिस

7. शाळा

8. दुकान

9. कलकत्ता

10. स्टेशन

B. Answer the questions किती पैसे झाले? using the following amounts:

रु. पैसे	रु. पैसे
7.30	18.70
9.60	20.80
13.50	19.45
16.00	13.65
21.35	14.95

C. Bring some coins and notes of different denominations to the classroom. In how many different ways can you tender the following amounts?

रु. पैसे	रु. पैसे
0.95	50.50
3.15	638.00
10.50	239.00
120.40	750.00
350.20	903.25

D. Read the following questions aloud and answer them.

1. तू कॉलेजला रिक्षाने येतोस / येतेस का?

2. अमेरिकेत रिक्षा आहेत का?

3. तुम्ही पुण्यात सायकल चालवता का?

4. तुझ्याकडे आत्ता किती पैसे आहेत?

5. तुम्ही रिक्षावाल्यांशी मराठीत बोलता की इंग्रजीत?

6. पन्नास पैशाची नोट आहे का?

7. तुमच्याकडे टॅरिफ कार्ड आहे का?

8. तुमच्याकडे नेहमी सुटे पैसे असतात का?

9. साडेचौदा रुपये म्हणजे किती?

10. दोन डॉलर म्हणजे किती रुपये?

E. Write answers to the questions in D.

---

14. Let's Go to that shop

ऍ?न आणि मीरा बोलतायत.

Ann and Meera are talking (to each other).

मीरा :	मला एक सुती सलवार-कमीज घ्यायचा आहे.	I want to buy a cotton salwar-kameez.
ऍ?न :	सुती? 'सुती' म्हणजे काय?	Suti? What does 'suti' mean?
मीरा :	सुती म्हणजे 'cotton'.	Suti means 'cotton'.
ऍ?न :	मलाही एक सुती आणि एक silk सलवार कमीज घ्यायचा आहे. मराठीत 'silk' ला काय म्हणतात?	I also want to buy one cotton and one silk salwar-kameez. How do you say 'silk' in Marathi?
मीरा :	मराठीत 'silk' ला रेशमी म्हणतात. पण हल्ली बहुतेक लोक 'सिल्क'च म्हणतात.	We say reshmi in Marathi for 'silk', But nowadays, most people say simply 'silk'.
ऍ?न :	चल, आपण त्या दुकानात जाऊ या.	Come on, let's go to that store.

Variations

1 :	मला एक सुती साडी घ्यायची आहे. तुला?	I want to but a cotton sari. How about you?
:	मला सुती आवडत नाही. मी सिंथेटिक घेईन.	I don't like cotton ones. I will take a synthetic one.
:	सिंथेटिक घेऊ नकोस. सिंथेटिकपेक्षा रेशमी बरी आहे.	Don't take a synthetic one. Silk is better than synthetic.
2 :	तुम्ही सिल्कचा कुडता-पायजमा घेणार का?	Will you buy a silk kurta -pajama?
:	नाही, मला वाटतं, सुतीच घेईन.	No, I think, I will take a cotton one.
3 :	तू हा सलवार-कमीज घे.	Take this salwar-kameez.
:	नाही. याला ओढणी नाही. मला ओढणीवाला पाहिजे.	No. This one does not have a 'dupatta'. I want one with a 'dupatta'.
4 :	तो कुडता घेऊ नकोस. फार महाग आहे.	Don't take that 'kurta'. it's very expensive.
:	हो, पण त्याचा जांभळा रंग आवडतो !	Yes, but I like its purple color!

VOCABULARY

Nouns

सलवार, सलवारी f. (i) the style of pants worn in the set of 'salwar-kameez'

कमीज, कमीज m. the long tunic or shirt in the set of 'salwar-kameez'

लोक m. pl. people

पायजमा, पायजमे m. loose pajama pants

ओढणी, ओढण्या f. a long draping scarf worn with a salwar-kameez, a dupatta

कुडता, कुडते m. long, tunic-like shirt

रंग, रंग m. color

Adjective

सुती adj. inv. cotton

रेशमी adj. inv. silk

सिंथेटिक adj. inv. synthetic

बहुतेक adj. inv. most

महाग adj. inv. expensive

जांभळं adj. inv. purple

ओढणीवालं adj. inv. possessed of a dupatta

Adverb

हल्ली adv. nowadays, these days

Verbs

वाट- v.i. (N-la impers.) to feel, to think

ऍ?न आणि मीरा दुकानात जातात.

Ann and Meera go into a shop.

मीरा :जरा सलवार-कमीज दाखवता का?Will you please show us some salwar-kameez? दुकानदार :हो- हो. कोणते दाखवू? सिंथेटिक?Oh, yes. Which ones shall I show? The synthetic ones? ऍ?न :नको, सिंथेटिक अजिबात नको. फक्त सुती आणि रेशमी दाखवा.No, we do not want the synthetic ones at all. Show us only the cotton once and the silk ones. मीरा :तो निळा दाखवा.Show us that blue one. दुकानदार :हा बघा. छान आहे, स्वस्तही आहे.Look at this one. It's nice; and it is inexpensive too. ऍ?न :तो लाल - पिवळा बघू हो.Let me see that red and yellow one. मीरा :हा केवढ्याला आहे?How much is it? ['At how much is it?'] दुकानदार :साडेसातशे.Seven hundred and fifty. मीरा :अरे बापरे, खूपच महाग आहे!Oh my. That's way too expensive. ऍ?न :आणि हा निळा केवढ्याला आहे?And how much is this blue one?

दुकानदार :	तो फक्त चारशेचा आहे.	That's only for hundred.
मीरा :	ठीक आहे. मी निळाच घेते. ऍ?न, तू कोणता घेतेस?	OK. I will take the blue one. Ann, which one will you buy?
ऍ?न :	मला वाटतं, मी नंतर घेईन, आत्ता काहीच नको.	I think, I will buy one later on. I don't want anything right now.
मीरा :	हे घ्या चारशे.	Here you are, four hundred.

Variations

1 :	त्याची काय किंमत आहे?	What's the price of that one?
:	तो? तो हजारचा आहे.	That one? That's for one thousand.
:	अरे बापरे! मला परवडणारच नाही.	Oh my! I just can't afford it. ['It won't be affordable to me'.]
2 :	हे कापड कसं आहे?	How much is this fabric for?
:	ऐंशी रुपये मीटर.	Eighty rupees a meter.

VOCABULARY

Nouns

किंमत, किंमती f. price

कापड, कापडं n. cloth, fabric

मीटर, मीटर m. meter

Adjectives

निळं adj. blue

छान adj. inv. nice

लाल adj. inv. red

पिवळं adj. yellow

महाग adj. inv. expensive, costly

स्वस्त adj. inv. not expensive

Verbs

परवड- v. i. (N-la impers.) to afford

Adverbs

फक्त adv. only

नंतर adv. later on

आत्ता adv. right now

खूप adv. very

Interrogative

कोणतं adj. which

केवढ्याला for how much

कसं adv. var. how

GRAMMAR NOTES

When you want to know the price of something, one way is to ask:

याची किंमत काय?

What is its price?

Thus, we can ask questions like:

या पुस्तकाची किंमत काय?	What is the price of this book?
त्या पेनची किंमत काय?	What is the price of that pen?
त्या लाल साडीची किंमत काय?	What is the price of that red sari?

You can also ask the same question in more colloquial way, using the interrogative word केवढ्याला, which literally means, 'at how much.'

हे केवढ्याला आहे?	How much is this?
हे पुस्तक केवढ्याला आहे?	How much is this book?
ते पेन केवढ्याला आहे?	How much is that pen?
ती लाल साडी केवढ्याला आहे.	How much is that red sari?

---

अभ्यास

A. Use the pattern केवढ्याला आहे to ask the price of each of the following.

1. ती सायकल

2. पिवळी साडी

3. रेडिओ

4. चपला

5. सलवार

B. Use the pattern ... ची किंमत काय to ask the price of each of the following.

1. हा साबण

2. ते घड्याळ

3. निळा पंखा

4. चीज

5. बिस्किटं

C. Translate the following into Marathi.

1. She can't afford the expensive sari.

2. How much is this chair for?

3. This bicycle is for three hundred and twenty five rupees.

4. What do you think, is this bicycle expensive or not?

5. What's the price of that red comb?

6. In India, glasses are not expensive.

7. How much are the bananas?

8. How much is a Pepsi?

9. Will you please show me some silk pajamas?

10. How much does this cost?

---

15. How Much Are The Mangoes?

ऍ?न आणि मीरा मंडईला जातात.

Ann and Meera go on to the fruit and vegetable market.

मीरा :ऍ?न, हे बघ आंबे. छान आहेत ना?Ann, look at these mangoes. Aren't they nice? ऍ?न :हं. मला वाटतं, ते लाल आंबे गोड असतील आणि पिवळे आंबट असतील.Yea. I think those red mangoes must be sweet and the yellow must be sour. मीरा :बरोबर आहे तुझं. गोड आंबे महागही आहेत. पिवळे स्वस्त आहेत.You're right. Sweet mangoes are also expensive. The yellow ones are cheap. ऍ? न :फक्त श्रीमंत लोक आंबे खातात का? गरीब लोक आंबे कसे विकत घेणार?Do only rich people eat mangoes? How are poor people going to buy mangoes? मीरा :हं - खरं आहे.Yea - that's true. मीरा फळवाल्याशी बोलते.Meera speaks to a fruit vendor. मीरा :आंबे कसे आहेत?How much are the mangoes?

फळवाला	: दोनशे रुपये डझन.	Two hundred rupees a dozen.
मीरा	: दोनशे रुपये डझन! बापरे, फार महाग आहेत.	Two hundred rupees a dozen? Holy cow, they're very expensive!
फळवाला	: हे हापूस आहेत, बाई. याच्यापेक्षा स्वस्त मिळणार नाहीत.	These are Alphonso mangoes, lady. You won't get them cheaper than this.
मीरा	: बरं मग, मला सहा द्या. हे घ्या शंभर रुपये.	OK then, give me six. Here's a hundred rupees.

Variations

1. :	सफरचंद कशी आहेत?	How much are the apples?
:	ऐंशी रुपये डझन.	Eighty rupees a dozen.
:	बरीच हिरवी दिसताता. ती आंबट असतील.	They look rather green. Must be sour.
:	मग ही लाल सफरचंद बघा.	Well then, take a look at these red apples.
:	ती कशी आहेत?	How much are they?
:	नव्वद रुपये डझन.	Ninety rupees a dozen.
:	बरं मग, मला एक डझन द्या.	Ok, give me one dozen.
2. :	केळी कशी आहेत?	How much are the bananas?
:	पंधरा रुपये डझन.	Fifteen rupees a dozen.
:	सहा द्या.	Give me six.
:	तयार पाहिजेत का?	Do you want ripe ones?
:	नको, जराशी कच्ची पाहिजेत.	No, I want them somewhat unripe.
3. :	बटाटे कसे आहेत?	How much are the potatoes?
:	वीस रुपये किलो.	Twenty rupees a kilogram.

VOCABULARY

Nouns

मंडई, मंड्या f. large, covered produce market

आंबा, आंबे m. mango

हापूस, हापूस m. Alphanso mango

फळवाला, फळवाले m. fruit vendor

डझन, डझन m. dozen

सफरचंद, सफरचंदं n. apple

केळं, केळी n. banana

बटाटा, बटाटे m. potato

किलो, किलो m. kilogram

Adjectives and Adverbs

गोड adj. inv. sweet

आंबट adj. inv. sour

श्रीमंत adj. inv. rich

गरीब adj. inv. poor

हिरवं adj. green

तयार adj. inv. ripe

कच्चं adj. inv. unripe

बरंच adj. var. rather, quite

जरासं adj. var. somewhat

कसं adj. how ['how much'].

Verb

विकत घे- v. t. to buy

Phrase

याच्यापेक्षा स्वस्त cheaper than this

GRAMMAR NOTE

The variable adjective कसं is used to find out the cost per unit of things sold in quantity such as cloth or produce such as fruit, vegetables, milk, etc. कसं changes according to the gender and number of the noun it refers to. The answer would be phrased in terms of the appropriate unit of measure.

कापड कसं आहे?	How much is the cloth?
पंचेचाळीस रुपये मीटर.	Forty-five rupees a meter.
बटाटे कसे आहेत?	How much are the potatoes?
वीस रुपये किलो.	Twenty rupees a kilogram.
दूध कसं आहे?	How much is the milk?
तीस रुपये लीटर.	Thirty rupees a liter.
अंडी कशी आहेत?	How much are the eggs?
पंचवीस रुपये डझन.	Twenty-five rupees a dozen.

---

अभ्यास

A. Practice the conversations and variations as given, making sure to play the roles of both the seller and the buyer.

B. Determine the prevailing prices of various things in the market and expand the conversation to include them.

C. Go shopping for four kinds of fruit and report what you bought them for. Include at least one kind of fruit you have never eaten before or have to ask the name of.

---

16. Grammar

A) REVIEWING THE IMPERATIVE

In this unit we have come across numerous examples of the imperative. As we have seen, imperative forms of the verbs relate only to the second person pronouns तू which is used in the singular and familiar and तुम्ही which is plural and is also the respectful pronoun.

The familiar imperative is simply the base of the verb.

तू ये.

तू बस.

तू खा.

तू वाच.

Verbs ending in इ and उ change to ई and ऊ respectively in imperative singular forms.

तू चहा पी.

तू कपडे धू.

The respectful imperative is the base of the verb + आ.

तुम्ही (बस + आ) बसा.

तुम्ही (खा + आ) खा.

तुम्ही (वाच + आ) वाचा.

Verbs not ending in a consonant change in their imperative plural form. Here are examples of such verbs and their imperative singular and plural forms.

Verb	sing. (तू)	pl. (तुम्ही)
ये-	ये	या
दे-	दे	द्या
पि-	पी	प्या
लिहि-	लिही	लिहा
धु-	धू	धुवा

B. THE NEGATIVE IMPERATIVE

We have now come across several examples of the negative form of the imperative.

जोरात जाऊ नका.	Don't go fast.
तो कुडता घेऊ नकोस.	Don't get that 'kurta'.
मला फसवू नका.	Don't cheat me.
सिंथेटिक घेऊ नकोस.	Don't get a synthetic one.

All these sentences use the imperative negative. To form this verb form take V + ऊ and add नकोस if the subject is तू and नका if it is तुम्ही.

तू (ये- + ऊ) येऊ नकोस.	तुम्ही येऊ नका.
तू (बोल- + ऊ) बोलू नकोस.	तुम्ही बोलू नका.
तू (फसव- + ऊ) फसवू नकोस.	तुम्ही फसवू नका.

In speech the subject तू or तुम्ही is almost always dropped. Instead of saying तू इथे बस, we simply say इथे बस.

The verb form indicates the subject. If we say बस, the subject is तू; if we say बसा, the subject is तुम्ही.

For the imperative negative also, the same rule applies. Thus, if we say, इथे बसू नकोस, the subject implied is तू, and when we say इथे बसू नका, the subject implied is तुम्ही.

C. REVIEWING THE REQUEST FOR PERMISSION

मी हे पुस्तक घेऊ का?

आम्ही आत येऊ का?

इथे बसू का?

एक प्रश्न विचारू का?

All these sentences are meant to ask permission.

To form these questions, use the V + ऊ form which was used to make imperative negative and add the question word का at the end. These question are used only with the first person pronouns मी and आम्ही. In speech these pronouns are often dropped.

D. REVIEW OF N-ला V- आयचं AUX. CONSTRUCTION

मला सुती सलवार-कमीज घ्यायचा आहे.

I want to by a cotton salwar-kameez.

मला सुती साडी घ्यायची आहे.

I want to buy a cotton sari.

This is a peculiar construction in Marathi, where the subject takes ला (sing.) / ना (pl.) and a verbal adjective is formed by adding आयचं आहे.. If the verb is intransitive, the verbal adjective is in neuter singular, but if the verb is transitive, it changes according to the noun it refers to.

See these sentences where all the verbs are intransitive.

जा-	मीराला मुंबईला जायचं आहे.
निघ-	उद्या आम्हाला लवकर निघायचं आहे.
ये-	तुला माझ्याबरोबर यायचं आहे का?

Now, read these sentences where the verbs are transitive and see how they change according to the gender and number of the noun they refer to:

कर-	आईला स्वयंपाक करायचा आहे.
	आईला भाजी करायची आहे.
खा-	त्यांना आंबे खायचे आहेत.
पि-	बाबांना कॉफी प्यायची आहे.
वाच-	आजीला पुस्तक वाचायचं आहे.

When we add आयचं आहे to the verb, the verb undergoes some changes, e.g., बाबांना कॉफी प्यायची आहे. Here, पी- changes to प्या- and then takes आयची आहे. Or तिला साडी घ्यायची आहे. Here, घे changes to घ्या- and then takes आयची आहे. Suffice it to say at this stage that the verb takes its imperative plural form (e.g., तुम्ही प्या, तुम्ही घ्या, तुम्ही या) and then आयचं Aux. is added to it.

PATTERN PRACTICE

A. Use the proper imperative forms of the suggested verbs.

1. तू उद्या लवकर (ये-)

2. तुम्ही उद्या लवकर (ये-)

3. तुमचं पुस्तक (दाखव-)

4. तुझ्या आईला हे पुस्तक (दे-)

5. तुम्ही फक्त मराठी (बोल-)

6. तुम्ही इथे (बस-)

7. तुझे कपडे (आण-)

8. मीरा, तू ऍ?नला (फोन कर-)

9. तुमचे कपडे (धु-)

10. तुम्ही फक्त पाणी (पि-)

B. Fill in each blank with either तू or तुम्ही as appropriate.

1. ... भारतीय स्वयंपाक करा.

2. ... आज लवकर झोप.

3. ... मराठी नाटक बघा.

4. ... ते पुस्तक वाचा.

5. ... आमचे फोटो काढ.

6. ... एक साडी विकत घ्या.

7. ... जरा सावकाश रिक्षा चालवा.

8. ... इकडे ये.

9. ... मीनाला फोन कर.

10. ... रोज थोडं मराठी लिहा.

C. Make negative.

1. चौकात उजवीकडे वळा.

2. तुझे कपडे धू.

3. लवकर अंघोळ करा.

4. दुकानातून पोहे आण.

5. आईला पत्र लिहा.

6. गार पाणी पी.

7. माझ्याकडे या.

8. रोज तबला वाजव.

9. बँकेतून पैसे काढा.

10. हे पुस्तक कपाटात ठेव.

D. Use the proper subject to suit the verb-form.

1. ... टी. व्ही. बघू नकोस.

2. ... मोठ्यानी बोलू नको.

3. ... वर्गात सिगरेट ओढू नकोस.

4. ... रेडिओ लावू नकोस.

5. ... डावीकडे वळू नका.

6. ... उशिरा येऊ नकोस.

7. ... फार तिखट चटणी खाऊ नका.

8. ... खोटं बोलू नकोस.

9. ... पिवळा कुडता विकत घेऊ नका.

10. ... पावसात भिजू नकोस.

E. Translate the following into English.

1. उजवीकडे वळा.

2. त्याला फसवू नकोस.

3. आईला मदत करा.

4. खूप गार पाणी पिऊ नका.

5. उशिरा येऊ नका, वेळेवर या.

6. मला सुटे पैसे द्या.

7. रेडिओवर मराठी बातम्या ऐक.

8. लवकर झोप, उशिरा उठू नकोस.

9. पाटणकरांकडून एक पुस्तक आणा.

10. त्यांना फोन करा आणि हा निरोप सांगा.

F. Translate the following into Marathi.

1. Don't stop near that tree, go ahead.

2. Go for a walk every morning.

3. Wash your clothes.

4. Bring some fruit, but don't bring mangoes.

5. Do not eat or drink in the classroom.

6. Walk to the college everyday.

7. Don't write to me, call me.

8. Show me some cotton shirts.

9. Go straight ahead and stop near the temple.

10. Study Marathi.

G. Translate into Marathi.

1. May I come in?

2. May I sit here?

3. May we meet you tomorrow evening?

4. Shall I read that book?

5. May we go to Mumbai tomorrow?

H. Complete each sentence using the appropriate form of the N ला V- आयचं Aux. Construction.

1. तिला एक मराठी नाटक (बघ-)

2. आजीला देवळात (जा-)

3. आम्हाला साड्या (विकत घे-)

4. तुला भात (खा-) का?

5. मीराला पुस्तक (वाच-)

6. विद्यार्थ्यांना अभ्यास (कर-)

7. आईला नोकरी (कर-)

8. महेशला बँकेतून पैसे (काढ-)

9. तुम्हाला कुमार गंधर्वांचं गाणं (ऐक-) का?

10. त्याला एक गोष्ट (लिहि-)

I. Translate into English.

1. तुम्हाला सुती साडी घ्यायची आहे का?

2. बहुतेक भारतीय चहा पितात.

3. मला वाटतं, हे पुस्तक तू वाच.

4. जर्मनमधे 'book' ला काय म्हणतात?

5. रहदारी म्हणजे काय?

6. बहुतेक अमेरिकन विद्यार्थी खूप अभ्यास करतात.

7. सुधाला रेशमी साड्या आवडत नाहीत.

8. रमेशची आजी नेहमी सुती साड्या नेसते.

9. पावसाळा म्हणजे काय?

10. मराठीत 'sentence' ला काय म्हणतात?

J. Translate into Marathi.

1. Her brother wears silk-pajamas.

2. How do they say 'I forgot' in Marathi?

3. I think I will buy that book.

4. What does समोर mean?

5. These days, most American students learn classical music.

---

End Game

1. Names of Indian men and women are very unfamiliar and sometimes very difficult to pronounce as well. One has to make a special effect to pronounce the name in the right way and then to remember it.

Let us play a game that will help us do this.

Sit in a circle. Let one person say an Indian name, say, e.g., मीरा. The person to his right repeats that name and adds one more, e.g., मीरा, अभय. The next person repeats these two names in the same sequence and adds another name to the list, saying मीरा, अभय आणि संपदा.

Go on until you say all the names you know.

2. Write ten words each, beginning with आ, क and प. Remember, you have only two minutes for each letter.

3. In three minutes, how many words can you say which have a nasal in them?

Unit Four

Getting to Know the House

---

17. Please Come In!

ऍ?न आणि मीरा लीना कडे येतात. लीना मीराची मैत्रीण आहे.

Ann and Meera come to Leena's house. Leena is Meera's friend.

लीना :या, या. ये. ऍ?न. बस ना मीरा.Please come in. Come in, Ann. Please, sit Meera. लीनाची आई :नमस्कार. तू ऍ?न ना? ये ना.Namaskar. You are Ann, aren't you? Do come in. ऍ?न :नमस्कार. हॅलो, लीना.Namaskar. Hello, Leena.मीरा :मावशी, अभिजित कुठे आहे?Where is Abhijit, Auntie? लीना :अभिजित कॉलेजला गेलाय आणि बाबा गेलेत कामाला.Abhijit has gone to the college. And father has gone to work. ऍ?न :अभिजित म्हणजे.... तुझा भाऊ का?Abhijit is ... your brother? लीना :हो, माझा मोठा भाऊ. मी लहान आहे.Yes. My older brother. I am the younger one. आई :जा, लीना. ऍ?नला आपलं घर दाखव.Leena, go and show Ann our house.

Variations

1. :	नमस्कार. येऊ का, काका?	Namaskar. May I come in, Uncle?
:	कोण? मीरा? ये ये. बस.	Who is it? Meera? Do come in. Please sit down.
2. :	दाराची घंटा वाजते.	The door-bell rings.
:	कोण आहे?	Who is it?
:	मी लीना.	It's me - Leena.
:	आले हं. एक मिनिट, लीना.	Just a moment, coming, Leena.
3. :	काकू, ही माझी नवी मैत्रीण ऍ?न.	Kaku, meet Ann, my new friend.
:	अरे वा! या ना आतमध्ये.	Oh, good. Do come in.
4. :	ए मीरा, इकडे ये ग.	Hey, Meena, come here.
:	आले हं, आई.	I'll be right there, Mother.
5. :	अहो काका, दार उघडता का जरा?	Oh uncle, will you please open the door?
:	हो हो, आलोच.	Yes, I'll be right there.

VOCABULARY

Nouns

मावशी, मावश्या f. auntie, mother's sister

काकू, काकू f. aunt, father's brother's wife

काका, काका m. uncle, father's brother

घंटा, घंटा f. (e) bell

Verbs

दाखव- v.t. to show

वाज- v.t. to ring

Adjectives

आपलं adj. our (inclusive)

नवं adj. new

मोठं adj. big, older

लहान adj. inv. little, younger

Adverbs

आतमधे adv. inside, in

इकडे adv. over here (with verbs of motion)

Names

अभिजित m. Abhijit, a given name

लीना f. Leena, a given name

मीरा f. Meera, a given name

Vocatives

ए "Hey" (familiar for either gender)

अहो respectful for either gender

WORD STUDY

1. मावशी is mother's sister. However this word is used very often to address a senior woman to show both respect and affection. Often मावशी is added to the woman's first name. Thus, a friend of one's mother will be addressed as मावशी or उषामावशी.

Similarly, काका is father's brother. However, this word is used to address a senior man; e.g., Mr. Joshi who is not actually a relative and is a neighbour will almost always be called जोशीकाका.

2. आले / आलो हं. This expression is used as a response when one is called. It literally means 'I have come', but has the sense conveyed in English by I'll be right there'.

Note that to address a person informally one uses ए as the vocative; e.g., ए मीरा, ए महेश, etc. To address a person in the respectful, one uses अहो as the vocative; e.g., अहो बाबा, अहो हेमाताई, etc.

3. एक मिनिट literally meaning 'one minute', is used a lot in day to day conversation to express such things as 'One moment please' or 'Please wait for a while', etc.

- मीरा, जरा ते पुस्तक दे ग.	Meera, please give me that book.
- देते हं, एक मिनिट.	I'll given it in a moment, OK?

4. अहो Many Indian woman do not ever call their husbands by their name. Whenever they want to call the husband, they simply use the respectful vocative अहो, e.g., अहो, चहा घेणार का?

When the husband is not around, these woman refer woman refer to him by third person plural pronoun हे to show respect; e.g., 'हे' घरी नाहीत or 'ह्यां' ना चहा नको.

---

अभ्यास

a. Break into groups and practice the conversation. Take turns playing each role.

b. Whenever you go to someone's house, note how the host welcomes you. Try to use these different ways when guests come to you.

---

18. The Living Room

लीना :हा आमचा हॉल.This is our living room. ऍ?न :चांगली मोठी आहे ही खोली.This room is nice and big. लीनाची आई :काही लोक हॉलला 'बाहेरची खोली' म्हणतात.Some people call the living room 'the outer room'. मीरा :अगदी योग्य शब्द आहे हा.That is a very appropriate word. ऍ?न :हे पडदेही छान आहेत.These curtains are nice too. लीना :खिडकी मोठी आहे, म्हणून दोन पडदे आहेत.The window's is big; so there are two curtains. ऍ?न :हा टीव्ही रंगीत आहे का?Is this a color T. V.? लीना :हो. मागच्या वर्षी दिवाळीत आणला.Yes, we got it last year, at Diwali. मीरा :लीना, गुलाबाची फुलं किती सुंदर आहेत!Leena, how beautiful these roses are! ऍ?न :आणि निशिगंधही छान आहे.And the tube-roses are beautiful too. लीना :चला, आता आत जाऊ या.Come on, let us go inside.

VOCABULARY

Nouns

हॉल, हॉल m. living room

पडदा, पडदे m. curtain

दिवाळी f. Diwali, the festival of lights

गुलाब m. rose

फूल, फुलं n. flower

निशिगंध m. tube-rose

Adjectives and Adverbs

बाहेरचं adj. of the outer

योग्य adj. inv. appropriate, right

रंगीत adj. inv. colored, colorful

मागचं adj. of the last

मागच्या वर्षी last year

सुंदर adj. inv. beautiful

छान adj. inv. good, nice

चांगलं adv. quite; "nice and ......."

Verbs

आण- v.t. to bring, to get, to buy.

Conjunctions

म्हणून conj. so, therefore

WORD STUDY

The verb आणला is the perfect of आण-. As it is transitive it agrees with the understood object टीव्ही from the previous sentence. Note that the "subject" आम्ही is also understood.

---

अभ्यास

a. Name all the things in the picture.

b. Describe the living room of your house. Make an inventory of all the furnishings.

c. Find out the meaning of the word तोरण and उंबरठा.

---

19. The Dining Room

आई :	ही आमची जेवायची खोली.	This is our dining room.
ऍ?न :	तुम्ही टेबल-खुर्ची वापरता?	You use table and chairs.
लीना :	म्हणजे? मला नाही समजलं!	What do you mean? I don't understand.
ऍ?न :	मला वाटलं तुम्ही खाली जमिनीवर बसून जेवता.	I thought you sat on the floor and ate.

मीरा :पूर्वी तसं होतं. पण आजकाल बहुतेक सगळ्यांकडे डायनिंग टेबल असतं.It used to be like that. But these days almost everyone has a dining table. आई :अजूनही लीनाची आजी कधीकधी खाली पाटावर बसून जेवते.Even now, Leena's grandmother does sometimes sit down on a pat and eat. ऍ?न :तुम्ही जेवायला टेबल वापरता. म्हणजे तुम्ही काटा-चमचाही वापरता का?You use a table for dining. Does that mean you also use forks and spoons? आई :नाही, आम्ही हातानी जेवतो.No, we eat with our hand. लीना :ऍ?न, चहा घेणार, की कॉफी? Ann, what will you take-tea or coffee? ऍ?न :कॉफी. पण साखर नको हं.Coffee, but no sugar, please. आई :या, आपण स्वयंपाकघरातच जाऊ या.Come, let's go to the kitchen. VOCABULARY

Nouns

जमीन, जमिनी f.(i) floor

पाट, पाट m. a low wooden seat

स्वयंपाकघर, स्वयंपाकघरं m. kitchen

काटा, काटे m. fork

चमचा, चमचे m. spoon

हात, हात n. hand हातानी by hand

Adverbs

खाली adv. down, below

पूर्वी adv. previously

आजकाल adv. these days, nowadays

अजूनही adv. even now, even as yet

कधीकधी adv. sometimes

Adjectives

जेवायचं adj. related to dining

तसं adj. like that

Verbs

वापर- v.t. to use

---

अभ्यास

Real the questions aloud and answer them orally.

1. तुमच्या घरी जेवायला टेबल वापरतात की पाट?

2. तुम्ही हातानी भात खाता का?

3. तुम्ही काटा-चमचा वापरता का?

4. याला मराठीत काय म्हणतात?

1.
2.
3.
4.
5

---

20. The Kitchen

आई :ये ऍ?न. हे स्वयंपाकघर. जरा छोटं आहे.Come in Ann. This is the Kitchen. It's a bit small मीरा :पण मावशी, किती व्यवस्थित ठेवलंय सगळंBut mavshi, how beautifully you've arranged everything. लीना :आज मी करते कॉफी.Today I will make the coffee. ऍ?न :मी मदत करू का?May I help? लीना :आज तू पहिल्यांदा घरी आलीयस. तू काम करू नकोस.Today you have come home for the first time. Please don't do any work आई :मीरा, त्या कपबश्या काढ गं.Meera, take out those cups and saucers. लीना :हं. ही घ्या कॉफीWell, here's your coffee. ऍ?न :वा! मस्त झालीय कॉफी.Great! Coffee is very good.

आई :	हल्ली लीना अधनंमधनं स्वयंपाकही करते. ये एकदा जेवायला.	Nowadays, Leena cooks too once in a while. Do come sometime (once) for dinner.
ऍ?न :	थँक्यू, खरच येईन.	Thank you. I will definitely come.

Some of the Utensils Found in a Maharashtrian Kitchen.

ताट
वाटी
तांब्या
डाव
डावल
किसणी
चिमटा
झाकणी
कढाई
झारा
उलथनं
डबा

Most of the kitchen implements are made of stainless steel. The rolling - board and rolling pin for making chapatis or the churning staff is generally wooden. The griddle is made of cast-iron.

---

a. Using the list provided, make on inventory of the kitchen utensils in the home of the family where you live, Make sure to get the co-operation and help of your 'mother' in the family!

b. Make a list (in Marathi) of utensils and implements required

1. to make chappatis

2. to make and serve tea

c. What is the Marathi word for each of the following?

1. knife

2. churning staff

3. strainer

4. peeler

5. wok

d. What is the meaning of each of the following?

1. विळी

2. सट

3. किटली

4. पीप

5. डबी

---

VOCABULARY

Nouns

मदत f. help

कप, कप m. cup

बशी, बश्या f. saucer

स्वयंपाक, स्वयंपाक m. cooking, food

स्वयंपाकघर, स्वयंपाकघर n. kitchen

ताट, ताटं n. metal dinner plate

भांडं, भांडी n. metal water glass; a pot or pan in general

पातेलं, पातेली n. pot

उलथनं, उलथनी n. spatula

वाटी, वाट्या f. small metal curry bowl

किसणी, किसण्या f. grater

झाकणी, झाकण्या f. pot-lid, cover

कढई, कढया f. wok

तांब्या, तांबे m. metal water jug

डाव, डाव m. small serving spoon

डावल, डावल m. large serving spoon

चिमटा, चिमटे m. pair of tongs

झारा, झारे m. perforated spatula

डबा, डबे m. metal storage container

Adjectives

व्यवस्थित adj. inv. neat, proper

मस्त adj. inv. terrific, great

छोटं adj. small

Adverbs

पहिल्यांदा adv. for the first time

अधनंमधनं adv. once in a while

खरंच adv. var. really

एकदा adv. once

हल्ली adv. nowadays

GRAMMAR NOTE

This chapter has another example of a transitive verb in the perfect.

किती व्यवस्थित ठेवलं सगळं. How nicely you've arranged everything. The subject is understood as तुम्ही, but because it is transitive the verb agrees with the direct object - in this case also understood as a neuter 'everything'.

---

21. The Toilet and Bathroom

मीरा :	लीना, मला बाथरुमला जायचं आहे.	Leena, I want to go to the toilet.
ऍ?ना :	मलाही. कुठे आहे बाथरुम?	Me too. Where is the toilet?
लीना :	इकडे-मागे आहे. हा संडास आणि ही बाथरुम.	This way - at the back. This is the toilet and this is the bathroom.
लीनाची आई :	पण आमच्याकडे कमोड नाही आहे.	But we don't have a commode.
ऍ?न :	चालेल. आता मला सवय आहे.	That's OK. By now, I am used to that.

Common Bathroom Fixtures and objects.

1. नळ	water tap
2. बादली	bucket
3. तांब्या	water jug
4. अंघोळीचा साबण	bath soap
5. शॉवर	shower
6. शॅम्पू	shampoo
7. कपड्याचा साबण	laundry soap
8. कपड्याचा ब्रश	laundry brush
9. टॉवेल / नॅपकीन	towel

a. Starting with the object listed above make an inventory of the bathroom fixtures and utensils in the home of the family where you live.

b. Answer the following questions.

1. तुम्ही रोज गरम पाण्याची अंघोळ करता का?

2. तुम्ही अंघोळीसाठी कोणता साबण वापरता?

3. तुमचे कपडे कोण धुतं?

4. नहा- म्हणजे काय?

5. अंघोळीनंतर पंचा कशासाठी वापरतात?

VOCABULARY

Nouns

बाथरुम f. bathroom

संडास, संडास m. latrine, toilet

कमोड n. commode, western - style toilet

सवय, सवयी f.(i) habit

नळ, नळ m. water tap, faucet

तांब्या, तांबे m. metal water jug

शॉवर m. shower

साबण, साबण m. soap

शॅम्पू m. shampoo

कपड्याचा ब्रश m. laundry brush

टॉवेल, टॉवेल m. towel

नॅपकीन, नॅपकीन m. towel

अंघोळ, अंघोळी f. bath

बादली, बादल्या f. bucket

Adverbs

मागे adv. in the back, at the back

Verbs

बाथरुमला जा- v. i. to go to the toilet

22. The Bedroom

लीना :	हा जिना. वरती दोन बेडरुम्स आणि गच्ची आहे. जाऊ या का?	This is the staircase. There are two bedrooms and a terrace upstairs, Shall we go?
ऍ?न :	हो चला.	Yes. Let's go.
सगळ्या वर जातात.		Everybody goes upstairs.
लीनाची आई :	ही मुलांची खोली. हे त्यांचे पलंग.	This is the children's bedroom. These are their beds.
लीना :	ही मऊ गादी माझी. अशोकला कडक गादी आवडते.	This soft mattress is main. Ashok likes a hard mattrees.
मीरा :	मला गादी, उशी, पांघरूण- संगळं मऊच आवडतं	I like everything to be soft - the mattress, the pillow and also the cover.
लीना :	ती आमच्या आईबाबांची खोली. ती आमच्या खोलीपेक्षा मोठी आहे.	That's our parents' bedroom. It's bigger than our room.
ऍ?न :	छान आहे तुमचं घर. मला खूप आवडलं.	Your house is nice. I like it a lot.
मीरा :	मावशी, निघतो आता. आई आमची वाट बघत असेल.	Auntie, we should leave now. Mother is waiting (for us).
लीना :	या पुन्हा. अच्छा, ऍ?न.	Do come again, Goodbye, Ann.
ऍ?न :	अच्छा, आणि कॉफीसाठी थँक्स.	Goodbye. And thank you for the coffee.

VOCABULARY

Nouns

जिना, जिने m. staircase

बेडरूम f. bedroom

गच्ची, गच्च्या f. terrace

पलंग, पलंग m. cot, bed

गादी, गाद्या f. mattress

उशी, उश्या f. pillow, cushion

पांघरूण, पांघरुणं n. cover

वाट, वाटा f. (e) path, way

Adjective

मऊ adj. inv. soft

कडक adj. inv. hard (to the touch)

Adverbs

वरती adv. upstairs

पुन्हा adv. again

Postpositions

-पेक्षा post. than, compared to

Verbs

वाट बघ- v. t. to wait for (some body)

WORD STUDY

वाट बघ- is an idiom used in the sense of 'to wait for someone'.

आई आमची वाट बघते.	Mother is waiting for us.
आई मीराची वाट बघते.	Mother is waiting for Meera.
ऍ?न त्यांची वाट बघते.	Ann is waiting for them.

वाट बघ- is different from थांब - वाट बघ- is used when a person is late and more often than not a sense of worry is implied.

---

अभ्यास

1. Translate the following into Marathi.

1. Mahesh is waiting for a phone call.

2. Who are you waiting for?

3. She is waiting for Kaku.

4. Don't wait for me.

5. Is he waiting for his friend?

2. What is मच्छरदाणी? What is it used?

---

23. The Puja

रोज सकाळी अंघोळीनंतर मीराचे बाबा देवाची पूजा करतात. घरी एक छोटंसं देवघर आहे. त्यात चार मूर्ती आहेत. बाबा आधी देवांना अंघोळ घालतात, पुसतात आणि मग हळदकुंकू लावतात, फुलं वहातात आणि नमस्कार करतात. आई एका छोट्या वाटीत दूध साखर आणते. बाबा ती वाटी देवासमोर ठेवतात. त्याला नैवेद्या म्हणतात. देवासमोर समई आणि उदबत्तीही असते. सगळे जण तिथे येतात, डोळे मिटतात आणि हात जोडून प्रार्थना म्हणतात.

Every morning, after his bath, Meera's father does puja to the Gods. There is a small shrine in the house. There are four figurines in it. First, father gives a bath to the Gods, wipes them and then applies turmeric powder and kumkum, offers flowers, and does namaskar. Mother brings milk and sugar in a small bowl. Father puts that in front of the Gods. This is called naivedya. There is an oil-lamp and also an incense stick in front of the Gods. Everybody comes there, closes their eyes and folding their hands, says the prayer.

VOCABULARY

Nouns

पूजा, पूजा f. (e) worship

देवघर, देवघरं n. a small wooden case to house the family gods

मूर्ती, मूर्ती f. image, figurine

हळद f. (i) turmeric powder

कुंकू n. kumkum

नैवेद्य m. food offered to a deity

समई, समया f. oil-lamp with a wick

उदबत्ती, उदबत्त्या f. incense stick

प्रार्थना, प्रार्थना f. (e) prayer

डोळा, डोळे m. eye

टिकली, टिकल्या f. forehead sticker spot

Verbs

पुस- v. t. to wipe (dry)

लाव- v. t. to apply

वहा- v. t. to offer

मिट- v. t. to close

जोड- v. t. to fold, join

Adverbs

आधी adv. first of all

हळदकुंकू

हळद and कुंकू are two powders which play a very significant role in all Hindu rituals. हळद is turmeric powder and is yellow in color. कुंकू these days is prepared synthetically and is red in color. Every religious function begins with offering or applying हळद-कुंकू. It signifies an auspicious start.

Some men and all the women have कुंकू on their forehead, A married Maharashtrian woman must always have कुंकू on her forehead. These days, instead of this dry red powder, women use synthetically prepared stickers in various colors and forms, known as टिकली.

---

अभ्यास

1. Start with the देवघर of the family where you live, then visit at least five families in the neighbourhood. Ask to see देवघर. Talk to the families and find out the names of the Gods they worship and the implements of worship they use.

2. Find out the meanings of these words, which are associated with the daily worship:

निरांजन, अक्षता, गंध, प्रसाद, श्‌्लोक

3. Visit a temple in the area. Note the similarities between देवघर and a temple.

24. Grammer

A) ADJECTIVES

Up to this point we have already encountered about three dozen adjectives.

Adjectives give you more information about the noun you are talking about. In this unit we have come across many phrases with adjectives, for example:

मोठा भाऊ	big brother
छोटं घर	small house
मऊ उशी	soft pillow

In these examples, the words मोठा, छोटं and मऊare adjectives which give you some additional information about the nouns भाऊ, घर and उशी respectively. In other words, adjectives qualify nouns.

As we have seen, the adjectives in Marathi can be classified in two groups: variable and invariable.

B) VARIABLE ADJECIVES

Variable adjective are those which change according to the gender and number of the nouns they qualify; note how the adjective मोठं changes in the examples below.

मोठा भाऊ	big brother
मोठी बहीण	big sister
मोठं घर	big house

Here are of the vowel endings which the variable adjectives take:

gender	sing.	pl.
M	-आ	-ए
F	-ई	-या
N	-अ*	-ई

Let's take a concrete example and see how these ending are used.

gender	Number	Adjective	Noun
M M	sing. pl.	मोठा मोठे	भाऊ भाऊ
F F	sing. pl.	मोठी मोठ्या	बहीण बहिणी
N N	sing. pl.	मोठं मोठी	घर घरं

* We should note in passing that in more formal written contexts the neuter singular is rendered by the vowel ए.

Here are most of the variable adjectives you have encountered so far. They are listed with the neuter singular ending.

नवं new	सगळं all
मोठं big, elder	बरं OK, well
छोटं small, younger	साधं plain
उजवं right	दुसरं second
डावं left	पाचवं fifth
थोडं a little	मागचं last
फारसं (not) very much	पुढचं next, upcoming
खरं true	मोकळं unengaged, free
चांगलं nice, good	कमावतं working (`earning')
पिवळं yellow	निरनिराळं various
हिरवं green	एकटं alone
निळं blue	तसं like that
जांभळंpurple	असं like this
तांबडं red

Some of these adjectives form natural pairs of opposites, i.e., मोठं and छोटं or उजवं and डावं, that might make them easier to learn and remember. Here are a couple more of these sets to add to the list : the opposite of नवं 'new' is जुनं 'old' and the opposite of खरं 'true' is खोटं 'false'.

The variable adjectives are so named for one more reason. They must become oblique when the noun they qualify becomes oblique before a postposition. Fortunately, there is only one oblique form. All the variable adjectives change to Adj. + या when the noun they qualify takes a postposition.

मला मोठं घर आवडतं.	I like a big house.
मी मोठ्या घरात रहातो.	I live in a big house.

In sentence No. 1, the noun घर does not have any postposition added to it, hence the adjective मोठं does not change to its oblique form. But in sentence No. 2, the noun घर takes the postposition आत, and hence the adjective मोठं changes and takes या. Thus we have the form मोठं + या=मोठ्या.

Note the oblique forms of the variable adjectives in these sentences:

तुमच्या नव्या घराजवळ शाळा आहे का?	Is there a school near your new house?
त्या पिवळ्या साडीची किंमत काय?	What is the price of that yellow sari?
ताज्या हिरव्या भाजीत जीवनसत्त्वं असतात. (vitamins)	There are vitamins in fresh green vegetables.
पिवळ्या पिशव्यांत काय आहे?	What is in the yellow bags?

C. INVARIABLE ADJECTIVES

सुती सलवार-कमीज	cotton salwar-kameej
बहुतेक लोक	most people
गोड आंबे	sweet mangoes
महाग कुडता	expensive kurta
रंगीत टीव्ही	color T.V.
मस्त चहा	terrific tea

These are all examples of invariable adjectives. As their name suggests, they do not change, whatever the gender and number of the noun they qualify.

gender	Number	Adjective	Noun
M M	sing. pl.	महाग महाग	आंबा आंबे
F F	sing. pl.	महाग महाग	साडी साड्या
N N	sing. pl.	महाग महाग	पुस्तक पुस्तकं

As these adjectives do not change, it is simpler and easier to use them. Here are most of the invariable adjectives you have encountered so for.

पुष्कळ	many	मुख्य	principal, main	स्वस्त	cheap
अनेक	many	योग्य	appropriate	महाग	expensive
बहुतेक	most	विशेष	special	गोड	sweet
प्रत्येक	each	व्यवस्थित	proper, neat	आंबट	sour
वैयक्तिक	individual	शक्य	possible	गरम	hot
इतर	other	शास्त्रीय	classical	उंच	tall, high
छान	nice	तयार	ready; ripe	कडक	hard (to the touch)
मस्त	terrific	बरोबर	correct	रंगीत	colored
ठीक	OK	चूक	incorrect	लाल	red
सुंदर	beautiful, very fine	गरीब	poor	लहान	small, younger
हुशार	smart, clever	श्रीमंत	rich

The invariable adjectives almost always end in a consonant. But there are some that end in either ई or ऊ.

मऊ	soft
आणखी	more
काही	some
खाली	inoccupied, empty
सुती	made of cotton
रेशमी	made of silk

Once again in might be helpful to establish pairs of opposites, e.g., बरोबर / चूक, गरीब / श्रीमंत, स्वस्त / महाग, गोड / आंबट, कडक / मऊ. To this list you can add the opposite of गरम 'hot', either थंड 'cold' or गार 'cold'. The opposite of चांगलं or छान is वाईट 'bad'.

Note that the invariable adjectives do not change even if the nouns they qualify take postposition.

तो रोज गरम पाण्यानी अंघोळ करतो.	He bathes each day with hot water.
हुशार विद्यार्थ्यांना परीक्षा सोपी जाईल.	The exam will go easily for smart students.
माझ्या लाल सायकलची किल्ली कुठं आहे?	Where's the key to my red bike?
लहान रस्त्यावर गर्दी खूप होते.	There's always a lot of crowding on a small road.

D) ADJECTIVES IN THE COMPARATIVE DEGREE

सिंथेटिक साडीपेक्षा रेशमी साडी बरी आहे.	A silk sari is better than a synthetic sari.
आंबे याच्यापेक्षा स्वस्त मिळणार नाहीत.	You won't get mangoes cheaper than this.
आई बाबांची खोली आमच्या खोलीपेक्षा मोठी आहे.	Mother and Father's room is bigger than our room.
सुधा मीरापेक्षा उंच आहे.	Sudha is taller than Meera.
सफरचंदापेक्षा आंबे महाग असतात.	As a rule mangoes are more expensive than apples.
गंगा गोदावरीपेक्षा मोठी नदी आहे.	The Ganges is a bigger river than the Godavari.

It will be clear from these sentences that in Marathi adjectives do not have a separate comparative form. The same adjective is used. To show the comparison the postposition -पेक्षा (than) is added to the noun with which the comparison is made.

Compare these sentences carefully.

सुधा मीरापेक्षा उंच आहे.

Sudha is taller than Meera.

मीरा सुधापेक्षा उंच आहे.

Meera is taller than Sudha.

Sometimes, comparative degree of adjectives is shown by adding the word जास्त (more) before the adjective. The sentences above could also be spoken like this:

सुधा मीरापेक्षा जास्त उंच आहे

सफरचंदापेक्षा आंबे जास्त महाग असतात.

गंगा सतलजपेक्षा जास्त मोठी नदी आहे.

E) INTERROGATIVE ADJECTIVES

You have encountered numerous interrogatives (question words) up to this point.

Many of them are adjectives. Let's list them here with examples.

किती- how many, how much - is an invariable adjective.

वर्गात किती विद्यार्थी आहेत?

How many students are there in the classroom?

चहात किती साखर घालू?

How much sugar shall I put in the tea?

The other interrogative adjectives you know are all variable adjectives.

1. कोणाचं- whose

हा रुमाल कोणाचा आहे?

Whose handkerchief is this?

The form कोणाचा agrees with the masculine singular noun रुमाल. It will change according to the gender and number of the noun it modifies.

ही पिशवी कोणाची आहे?

या कोणाच्या चपला आहेत?

	sing.	pl.
M	कोणाचा	कोणाचे
F	कोणाची	कोणाच्या
N	कोणाचं	कोणाची

2. कोणतं- which

तुला कोणता कुडता हवा?

Which Kurta do you want?

The form कोणता agrees with the masculine singular noun कुडता here and will change according to the gender and number of the noun it modifies.

त्यांना कोणतं पुस्तकं हवंय?	Which book does he want?
मी कोणती भाजी आणू?	Which vegetable shall I bring?

	sing.	pl.
M	कोणता	कोणते
F	कोणती	कोणत्या
N	कोणतं	कोणती

3. कसं- how

जिम, तू कॉलेजला कसा येतोस?

Jim, how do you come to the college?

कसा agrees here with तू and is subject to change according to the gender and number of the noun it modifies.

सीमा, तू कशी येतेस?

प्रा. देशपांडे, तुम्ही कसे आहात?

	sing.	pl.
M	कसा	कसे
F	कशी	कशा
N	कसं	कशी

4. कसलं- of what type

तुम्हाला कसला कुडता हवाय - सुती की रेशमी?

What type of Kurta of you want - cotton or silk?

कसला agrees here with कुडता (m. sing.) and is subject to change according to the gender and number of the noun it modifies.

तुम्हाला कसलं चित्रं बघायचं आहे?	What kind of picture do you want to see?
त्यांना कसल्या बांगड्या दाखवू?	What kind of bangles shall I show them?

	sing.	pl.
M	कसला	कसले
F	कसली	कसल्या
N	कसलं	कसली

5. कुठलं- from where

तुम्ही कुठले / कुठल्या?	Where are you from?
ती मुलगी कुठली?	Where is that girl from?

	sing.	pl.
M	कुठला	कुठले
F	कुठली	कुठल्या
N	कुठलं	कुठली

The other interrogatives you know belong to other parts of speech, but let's list them also.

पोस्ट ऑफिस कुठे आहे?

1.	कोण- who हा कोण आहे?	Who is he?
2.	काय- what तुला काय हवंय?	What do you want?
3.	का- at the end of a question makes it a yes-no question.
	तुम्हाला मराठी आवडतं का?	Do you like Marathi?
	का which is not at the end of a question and is before the verb means 'why'.
	तुम्हाला मराठी का आवडतं?	Why do you like Marathi?
4.	कुठे- where	Where is the post-office?
5.	कधी / केव्हा- when तुम्ही कधी / केव्हा येणार?	When will you come back?
6.	कोणी- by whom (instrumental 'who')
	हे पुस्तक तुला कोणी दिलं?	Who gave this book to you?
7.	कोणाला- to whom हे पुस्तक कोणाला देऊ?	To whom shall I give this book?
8.	कोणासाठी- for whom तू कोणासाठी साडी आणलीस?	For whom did you bring the saree?

PATTERN PRACTICE

A. Complete the sentences using the appropriate form of the given adjective:

1. ही माझी (मोठं) बहीण.

2. ह्या माझ्या (मोठं) बहिणी.

3. प्रा. जोशींचं (नवं) पुस्तक वाचलंस का?

4. मराठी (जुनं) भाषा आहे.

5. आजी नेहमी (निळं) साड्या नेसते.

6. किती (चांगलं) मुलगा आहेस तू!

7. (पिवळं) केळी छान लागतात.

8. रमेशचे आजोबा (निरनिराळं) पुस्तकं वाचतात.

9. तुम्ही (फारसं) कॉफी पीत नाही का?

10. ह्या (पिवळं) साड्या कुणाच्या?

B. Identify the gender and number of the following adjectives and give suitable nouns.

e.g., नवं- n.sing., so नवं घर

साधी

चांगले

छोटी

निळा

जुने

जांभळा

थोडं

पिवळे

हिरवी

पुढच्या

C. Match the following and make sentences using the pair of words:

जुनी	हात
उजवा	डोळे
मोठी	गाड्या
चांगल्या	भाषा
निळे	मुलं

D. Fill in the blanks with a suitable invariable adjective.

1. लिंबू..... आहे.

?B2. मी मोठा, ही माझी ..... बहीण.

3. एका साडीला दोन हजार रुपये? बापरे! खूपच .....आहे.

4. रोज ते फ्रीजमधलं .... पाणी पितात.

5. तुला जुना कुडता हवा, की .....?

6. तो विद्यार्थी खूप .......... आहे.

7. सुधीरकडे खूप पैसे आहेत, तो.... आहे.

8. रेखा खूप ..... दिसते.

9. त्याला ......... चहा आवडत नाही.

10. हा आंबा जरा .......... आहे.

E. Give opposites for each of the following adjectives.

गरीब

गोड

मोठ्या

चूक

मऊ

खरं

गरम

स्वस्त

नवा

चांगलं

F. Translate into Marathi.

1. Ramesh is tall.

2. Ramesh is taller than Anand.

3. Anand is taller than Ram.

4. Marathi is easier (सोपं) than Sanskrit.

5. This tree is greener than that one.

6. Coffee is better than tea.

7. The Atlantic Ocean is smaller than the Pacific Ocean.

8. Bananas are cheaper than apples.

9. He is smarter than us.

10. The Himalay is a taller mountain range than the Rockies.

End Game

1. Here are some anagrams of Marathi words. Make meaningful words form them.

e.g., हेबार - बाहेर

सरदचंफ	दाचिकत
बाजोआ	मोरस
पुकस्त	तभार
रविरवा	पगतीण
राशिउ	ऊसपा
देरघव	कासळ
खतिट	रोबरब
रामठी

2. Fill in the blanks to make proper words.

e.g., -पा - = कपाट or दुपार

-हा-

आ-

-क्र - र

--शी

दु - न

सा - ण

-व घ-

-भ्या-

नं- -

ज - ळ

Unit Five

Telling What You Did

---

25. What All Did You Make?

आई, बाबा, मीरा, महेश आणि ऍ?न गप्पा मारतायत.

Mother, Father, Meera, Mahesh and Ann are chatting.

बाबा :मग काय, मीरा, कसा झाला तुमचा कार्यक्रम?So, Meera, how was your program? मीरा :खूप छान! खूप मजा केली आम्ही.Oh, very good. We had lots of fun. महेश :कार्यक्रम? म्हणजे गाणं-बिणं?Program? You mean music? ऍ?न :नाही रे. काल आम्ही स्वयंपाक केला.Oh, no. Yesterday, we cooked. महेश :अरे वा! काय काय केलंत तुम्ही?Great! What all did you make? मीरा :आम्ही सगळ्या शिल्पाकडे जमलो.All of us gathered at Shilpa's place. ऍ?न :आम्ही भाज्या घालून मसालेभात केला.We made spiced rice with vegetables added in. आई :आणि पोळ्या कुणी केल्या?And who made the chapattis? मीरा :पोळ्या नाही, पुऱ्या तळल्या आम्ही.No chappatis, we fried puris. ऍ?न :शिल्पानी टोमॅटो-काकडीचा कोशिंबीर केली आणि प्रियानी पुदिन्याची चटणी आणली.Shilpa made cucumber-tomato salad and Priya brought mint chutney.

महेश :	आणि गोड पदार्थ काय होता?	And what was the dessert ('sweet dish')
मीरा :	मी गुलाबजाम विकत आणले.	I bought some gulabjams.
ऍ?न :	जेवणानंतर आम्ही एक हिंदी सिनेमा बघितला!	After dinner, we saw a Hindi movie!
आई :	खरंच आवडला का तुला?	Oh, really? Did you like it?
ऍ?न :	थोडा थोडा.	A little.
आई :	मराठी सिनेमा कधी बघितलास का?	Did you ever see a Marathi movie?
ऍ?न :	नाही. पण एकदा बघायचा आहे.	No. But I want to see (one) once.
महेश :	मग माझ्या परीक्षेनंतर आपण सगळे एक मराठी सिनेमाला जाऊ या.	Then let's all go to a Marathi movie after my exams.
बाबा :	जरूर!	Certainly!

---

The Maharashtrian Meal

Many Maharashtrians are vegetarians - शाकाहारी. Here are some of the food items commonly seen in a Maharashtrian vegetarian meal:

भात	rice
भाजी	vegetable curry
उसळ	curried sprouts
आमटी	spiced lentil curry
वरण	plain lentil soup

पोळी	wheat-flour chappati
भाकरी	millet-flour chappati
पिठलं	thick chickpea-flour curry
पुरी	fried wheat puff
चटणी	chutney
कोशिंबीर	salad
लोणचं	pickles
दही	curds
ताक	buttermilk
पापड	roasted or deep fried crispies
मीठ	salt
तूप	ghee
लिंबू	lemon

This does not mean that one eats all these things everyday. It only indicates the repertoire from which certain chosen items are prepared. However, आमटी-भात- भाजी-पोळी is the standard menu.

Many Maharashtrians are non-vegetarians - मांसाहारी. Here are some non- vegetarian food-items:

मटण	mutton, meat in general
कोंबडी	chicken
मासा	fish
अंडं	egg
कोळंबं	shrimp
खेकडा	crab
खीमा	spicy ground mutton

On festival days special occasions, some dishes are prepared. Here are some names. Find out for yourself how they look and taste.

मसालेभात m.	पुरणपोळी f.
पुलाव m.	पराठा m.
श्रीखंड n.	वडा m.
जिलबी f.	सार n.
खीर f.	भजं, भजी n.

अभ्यास

a. Without reference to the Vocabulary, go through the items listed in the Maharashtrian Meal and try to establish their genders. This might be done best in small groups.

b. Using the pattern आम्ही N केलं / केला / केली, go through the शाकाहारी list of dishes and report having made each.

c. Now do the same using the pattern शिल्पानी N केलं / केला / केली.

d. Make a three-day inventory of what you eat during your dinners at your Pune home and see how close you come to the Maharashtrian Meal.

e. Answer the following questions:

1. रोज घरी स्वयंपाक कोण करतं?

2. काल रात्री तुम्ही कोणती भाजी खाल्ली?

3. तुम्हाला कोशिंबीर आवडते का?

4. 'उसळ' म्हणजे काय?

5. पाच गोड पदार्थांची नावे लिहा?

VOCABULARY

Nouns

गप्पा f. pl. chatting 0 मार- v.t. to chat

कार्यक्रम, कार्यक्रम m. program, planned event

मजा, मजा f. fun, enjoyment

गाणं, गाणी n. song, music

मसाला, मसाले m. spice

मसालेभात m. spiced rice

पुरी, पुऱ्या f. fried wheat puff

टोमॅटो, टोमॅटो m. tomato

काकडी, काकड्या f. cucumber

चटणी f. chutney, a spicy garnish

पुदिना m. mint

कोशिंबीर, कोशिंबिरी f. salad

पदार्थ, पदार्थ m. preparation, dish

गुलाबजाम m. round mava ball, deep fried and served with sugar-syrup

परीक्षा, परीक्षा f. examination

उसळ f. curried sprouts

आमटी f. spiced lentil curry

वरण n. plain lentil curry

पोळी, पोळ्या f. wheat-flour chapatti

भाकरी, भाकऱ्या f. millet-flour chapatti

पिठलं m. thick spicy chickpea flour soup

लोणचं, लोणची n. spicy pickles

दही n. yogurt / curd

ताक m. buttermilk

पापड, पापड m. deep fried crisps

मीठ n. salt

तूप n. ghee, clarified butter

लिंबू, लिंबू m. lemon

मटण n. mutton, meat generally

कोंबडी, कोंबड्या f. chicken

मासा, मासे m. fish

अंडं, अंडी n. egg

कोळंबं, कोळंबी n. shrimp

खेकडा, खेकडे m. crab

खीमा m. spicy, ground mutton

Verbs

जम- v.i. to gather, to come together

तळ- v.t. to deep fry

केली perfect participle of कर- v.t. to do, to make

बघितला perfect participle of बघ- v.t to see, to watch

विकत आण- v.t. (compound) to buy

Adverbs and Adjectives

जरूर adv. certainly, definitely

गोड adj. inv. sweet

खरंच adj. very true

एका adj. oblique one

शाकाहारी adj. inv. vegetarian

मांसाहारी adj. inv. non-vegetarian

WORD STUDY

1. गाणं-बीणं is an example of a very common feature of idiomatic speech in Marathi: a 'shadow-word' is used after a word to indicate something similar to that word. बिणं is the shadow-word in the pair गाणं-बीणं and the pair indicates music and allied things.

These shadow words are formed by substituting बि for the first syllable of the first word. In the example we saw (गाणं), गा is replaced by बि so we have गाणं- बिणं. Here are some more examples.

आई, माझ्यासाठी काही फोन-बिन होता का?	Mother, was there a phone call or anything for me?
त्यांना चहा-बिहा काही आवडत नाही.	They don't like tea or anything else.
महेश कुठे गेलाय-बिलाय की काय?	Has Mahesh gone somewhere or something?

2. खाल्लं is the highly irregular perfect participle of the transitive verb खा-. Unlike any other verb in Marathi, the verbal base is joined directly to the perfect marker ल to form a double ल्ल. Simply bear this irregularity in mind.

26. The Vegetables

रविवारी सकाळी आई आणि बाबा मंडईत गेले. त्यांनी खूप भाज्या आणि फळं आणली. बाबांसाठी पालेभाजी आणली. मुलांसाठी कोबी, गाजर, मटार आणि भेंडी आणली. आईला फळं खूप आवडतात, म्हणून त्यांनी द्राक्षं आणि सफरचंदंही घेतली. आईनी सगळी भाजी निवडली आणि फ्रीजमध्ये ठेवली. बाबांनीही आईला मदत केली. शिवाय, आई दमली म्हणून बाबांनी तिच्यासाठी थंडगार सरबत बनवलं आणि एक सफरचंदही कापून दिलं तिला.

Father and Mother went to the vegetable market on Sunday morning. They brought home lots of vegetables and fruit. They brought leafy vegetables for father and cabbage, carrots, greens peas and okra for the children. Mother likes fruit a lot so they got grapes and apples too. Mother cleaned all the vegetables and put them in the refrigerator. Father helped her too. Moreover, since Mother was tired, he prepared a nice cold sarbat for her and also cut up an apple and gave it to her.

Common vegetables and fruit

भाज्यांची नावं

कांदा	onion
बटाटा	potato
आलं	ginger
लसूण	garlic
मिरची	chili
कोथिंबीर	cilantro
कोबी	cabbage
फ्लॉवर	cauliflower
गाजर	carrot
मटार	green peas
सिमला / ढब्बू / भोपळी मिरची	green pepper
टोमॅटो	tomato
वांगं	egg plant
भोपळा	pumpkin
बीट	beet
शेंगा	pea pods
काकडी	cucumber
लिंबू	lemon

Indians eat a lot fresh green leafy vegetables especially with भाकरी. पाला means 'leaf so पालेभाजी means, 'leafy vegetable'.

पालेभाज्यांची नावं

मेथी	fenugreek greens
पालक	spinach
मुळा	radish greens
कांदापात	spring onion with leaves
पुदिना	mint

There are many other leafy vegetables like माठ, करडई, चाकवत अळू, etc. They do not have common English names. A visit to the vegetable market will make the identification of these leafy vegetables easier.

फळांची नावं

केळं	banana
आंबा	mango
सफरचंद	apple
द्राक्ष	grape
कलिंगड	watermelon
फणस	jackfruit
मोसंबं	orange ('sweet-lime' in India)
संत्रं	tangerine ('orange' in India)
अननस	pineapple
सीताफळ	custard apple
पोपई	papaya
पेरू	guava
डाळिंब	pomegranate
बोर	berry
चिक्कू	sapota

---

अभ्यास

a. Without referring to the VOCABULARY, try to establish the genders of the Common Vegetables and Fruit. Do this in discussion in small groups.

b. Using the pattern त्यांनी N आणलं / आणला / etc., report आई and बाबा brought each of the common vegetables and fruit home.

c. Do the same using the pattern आईनी N घेतलं / घेतला/ etc.

d. Go along when your host family goes shopping for fruit and vegetables and make an inventory.

e. Do some investigating before answering the following questions:

1. सुरण म्हणजे काय? ते फळ आहे की भाजी?

2. तुम्हाला कोणती पालेभाजी आवडते?

3. आमरस म्हणजे काय?

---

VOCABULARY

Nouns

मंडई f. vegetable market

फळ, फळं n. fruit

पालेभाजी, पालेभाज्या f. leafy vegetable

कोबी m. cabbage

गाजर n. carrot

मटार m. green pea

भेंडी, भेंड्या f. okra

द्राक्ष, द्राक्षं n. grape

सफरचंद, सफरचंदं n. apple

फ्रीज m. refrigerator

सरबत n. drink made with lemon, sugar and salt

मदत f. (i) help

कांदा, कांदे m. onion

बटाटा, बटाटे m. potato

आलं n. ginger

लसूण f. garlic

मिरची, मिरच्या f. chili pepper

कोथिंबीर f. (i) cilantro, coriander

फ्लॉवर m. cauliflower

सिमला / ढब्बू / भोपळी मिरची, मिरच्या f. green pepper

टोमॅटो, टोमॅटो m. tomato

वांगी, वांगी n. egg plant

भोपळा, भोपळे m. pumpkin

बीट n. beet

शेंगा f. pl. pea pods

काकडी, काकड्या f. cucumber

लिंबू, लिंबं n. lemon

मेथी f. fenugreek greens

पालक m. spinach

मुळा m. radish greens

कांदापात f. spring onion with greens

पुदिना m. mint

केळं, केळी n. banana

आंबा, आंबे m. mango

कलिंगड, कालिंगडं n. watermelon

फणस, फणस m. jackfruit

मोसंबं, मोसंबी n. orange ('sweet lime' in India)

संत्रं, संत्री n. tangerine

अननस, अननस m. pineapple

सीताफळ n. custard apple

पोपई, पोपया f. papaya

पेरू, पेरू m. guava

डाळिंब, डाळिंबं n. pomegranate

बोर, बोरं n. jujube berry

चिक्कू, चिक्कू m. sapota

Verbs

घेतली perfect participle of घे- v.t. (irreg.) to take, to get

निवड- v.t. to pick over, clean; also, to choose, to select

बनव- v.t. to prepare, to make

काप- v.t. to cut (fruit, vegetables, etc.)

दिलं perfect participle of दे- n. t. (irreg.) to give.

27. Ganapati Festival

Ann writers from Pune to her Marathi friend Susheela Bhave who lives in Rock Falls, Illinois.

पुणे

10 सप्टेंबर 98

प्रिय सुशीला,

स. न.

खूप दिवसांनी तुला पत्र लिहितेय. परवा तू फोन केलास. तेव्हा मी घरी नव्हते. इथे आता मला छान वाटतं. माझं कुटुंब खूप चांगलं आहे. मी त्यांचे खूप फोटो काढलेत.

मागच्या आठवड्यात आमच्या घरी गणपती उत्सव होता. जवळजवळ प्रत्येक घरी गणपती असतो. मीरा, महेश आणि मी बाबांबरोबर दुकानात गेलो. बाबांनी 'गणपती' विकत घेतला.

घरी आल्यानंतर बाबांनी पूजा केली. सगळ्यांनी आरती म्हटली. आईनी मोदक केले होते. मी चार मोदक खाल्ले.

गावातही सगळीकडे गणपती होते. लोकांनी आरासही केली होती. मी दोन - तीन गणपती पाहिले. पण खूपच गर्दी होती, म्हणून मग मी परत आले.

माझा अभ्यास ठीक चाललाय. खूप वेगळा अनुभव आहे हा. बरंच शिकायला मिळालं.

तू काय म्हणतेस? नवी नोकरी चालू आहे ना? आणि तुझी आई कशी आहे? तिला नमस्कार सांग.

पत्र लिही. आपल्या मित्र-मैत्रिणींनाही नमस्कार सांग.

तुझी,

ऍ?न

Pune

10^th Sept. 98

Dear Susheela,

I am writing to you after a long time ('after many days'). You called the other day. I wasn't home then.

Now I am feeling quite comfortable here. My family is very nice. I've taken a lot of pictures of them.

Last week we had the Ganapati Festival in our house. Nearly every house has a Ganapati. Meera, Mahesh and I went to the store with father. Father bought a Ganapati (figurine).

After coming home, Father did the puja. Everybody said the arti. Mother had prepared modak. I ate four modaks.

There were Ganapatis everywhere in town as well. People had also made decorations. I saw a couple of Ganapatis. But it was terribly crowded, so I came back.

My studies are going OK. This is a very different experience. I've gotten (the chance) to learn a lot.

How are you? It the new job going on OK? And how is your mom? Give my regards to her.

Do write, and say 'hi' to our friends.

Yours,

Ann

गणपती उत्सव

Ganapati is an important festival celebrated on a very grand scale in Maharashtra.

Ganapati is a god of intelligence. He has an extremely interesting form, with a large belly and the head of an elephant, complete with a trunk and two tusks.

The fourth day of the brighter half in the month of Bhadrapad, according to the Hindu calendar, is known as Ganesh-chaturthi. On this day people bring a figuring of Ganapati made of clay, install him in the house and worship him with great love and devotion. This festival lasts for ten days. On the last day the figuring is immersed in water either in a river or in the sea.

On the social level this festival is celebrated with great pomp. People living in the same area come together and form groups (मंडळ) to organize and celebrate Ganapati. A huge image of Ganapati is installed and it is lavishly decorated. At night there is bright lighting and thousands of people crowd to see that.

After ten days of festivities, on Ananta Chaturdashi, which is the fourteenth day of Bhadrapad, aarti is sung for the last time. There is a huge procession where all the public Ganapati images are taken to be immersed in the river. The procession is accompanied by loud music, dance and other merriment. It sometimes goes on for more than twenty-four hours. This procession, especially in Pune, has become a big attraction for the people in and around the city.

VOCABULARY

Nouns

पत्र, पत्रं n. letter

गणपती m. Ganapati, also called गणेश Ganesh

उत्सव. उत्सव m. festival

आरती, आरत्या f. devotional prayer, waving of lamps before a deity or person

मोदक, मोदक m. a sweet prepared with coconut stuffing specially during Ganapati festival

आरास f. decoration

अनुभव, अनुभव m. experience

Adjectives

प्रिय adj. inv. dear

वेगळं adj. different

चालू adj. inv. started, in process

Adverbs

जवळजवळ adv. nearly

सगळीकडे adv. everywhere

Verbs

पाहिले perfect participle of पाह-

पाह- v. t. to see, to look at

म्हटली perfect participle of म्हण-

म्हण- v. t. to say

SOCIOLINGUISTIC NOTE

प्रिय सुशीला

स. न.

This is the format for writing informal letters. प्रिय is a common way of address for friends and equals. For seniors, there is a respectful way of address तीर्थरूप which means venerable or respected. स. न. is a short form for सप्रेम नमस्कार, which means love and regards. While writing to seniors सा. न., i.e. साष्टांग नमस्कार is used, which means deepest regards.

So when writing to one's father, the address will be:

तीर्थरूप बाबांना

सा. न.

WORD STUDY

1. The phrase चालू आहे is used in the sense of 'is going on' or 'is under way'.

आत्ता आमचा मराठीचा वर्ग चालू आहे.	Our Marathi class is in progress night now.
काम चालू (आहे) रस्ता बंद (आहे).	Work under way, road closed.
आमचा रेडिओ सकाळी साडेआठपर्यंत चालू असतो.	Our radio is on every morning until 8.30.

The verb चाल- (lit., to walk) is used often in the sense of the continue, to keep going. Read these sentences:

नमस्ते. कसा आहेस? काय चाललंय सध्या?	Hello, How are you? What's going on at Present? (What's up?)
माझा सतार - वर्ग दोन तास चालेल.	My sitar class will go on for two hours.
गणपतीची मिरवणूक बावीस तास चालली.	The Ganapati procession went on for twenty-two hours.

2. In the sentence जवळ जवळ प्रत्येक घरी गणपती असतो, the verb used is the auxiliary in the Imperfect aspect. You may remember that this form of the auxiliary is used to indicate a state or condition that pertains as a rule or a norm - as opposed to a simple statement of present fact, for which the present tense is used.

---

अभ्यास

a. गणपतीची आरती ऐका, पाठ करा आणि म्हणायला शिका.

b. गणपती उत्सवाबद्दल तुमच्या मित्राला पत्र लिहा.

c. याला मराठीत काय म्हणतात?

1. procession	4. cymbals
2. to clap	5. sandle wood
3. match-stick	6. immersion

d. पुढील प्रश्नांची उत्तरे लिहा.

1. गणपतीची इतर दोन नावं कोणती?

2. तुमच्या घरी गणपती किती दिवस होता?

3. 'प्रसाद' म्हणजे काय?

4. तुम्ही गावात जाऊन गणपती बघितले का?

5. पाच मराठी सणांची नावं लिहा.

---

28. Grammar

A) PERFECT OF TRANSITIVE VERBS

काल आम्ही स्वयंपाक (m.) केला.

तुम्ही काय काय (n.) केलंत?

आम्ही भाज्या घालून मासालेभात (m.) केला.

आम्ही पुऱ्या (f. pl.) तळल्या.

मी गुलाबजाम (m. pl.) विकत आणले.

आम्ही एक हिंदी सिनेमा (m.) बघितला.

(तू) मराठी सिनेमा (m.) कधी बघिलास का?

The striking thing about transitive verbs in the perfect is that the verbs ending agrees with the direct object rather than with the subject. Observe the pattern in the following sentences.

मी चटणी केली.	I made chutney.
मी स्वयंपाक केला.	I did the cooking.
मी पुऱ्या केल्या.	I made puris.

In each sentence the subject मी is the same, but the verb endings change to agree with the direct object, which has changed in every sentence. In the first sentence, the verb ending is feminine singular ई to agree with the object चटणी which is feminine singular too. In the second sentence the verb ending is आ which is masculine singular and so is the object स्वयंपाक. In the third sentence, since the object पुऱ्या is feminine plural, the verb ending या is feminine plural too.

As the verb agrees with the direct object, only the third person forms are ever used.

Table 13. Perfect endings of transitive verbs

	M	F	N
Singular	आ	ई	अ*
Plural	ए	या	ई

Note that these are the regular adjective endings.

* Note that in more formal writing contexts the neuter singular अ ending is replaced by ए.

You will recall that a person cannot be a direct object, but must be made indirect. If the only object in the sentence is indirect, the verb ending is neuter singular by default.

आम्ही खूप लोकांना बोलावलं.

We invited many people.

Despite the fact that the verb ending agrees with the object rather than the subject, if the subject is in the second person singular, स is added to the verb ending. (This second person singular स is ubiquitous in the verbal system.)

तू घर बघितलंस का?	Did you see the house?
तू स्वयंपाक केलास का?	Did you cook?
तू मुलांना बोलावलंस का?	Did you invite the kids?

In the second person plural त is sometimes added. This usage tends to be slightly old-fashioned or formal.

तुम्ही घर बघितलंत का?

तुम्ही जेवण केलंस का?

तुम्ही मुलांना बोलवतं का?

Let's take the verb कर- as concrete example and see how the verb-endings are added to a transitive verb to agree wit the object. (The verb कर- changes to के- in its perfect stem before taking the verb endings.)

मी वडा केला.	m. sing.
मी वडे केले.	m. pl.
मी पोळी केली	f. sing.
मी पोळ्या केल्या.	f. pl.
मी काम केलं	n. sing.
मी कामं केली.	n. pl.

Here is a list of the transitive verbs you have encountered so far.

कर- to do	पहा- to see, to watch
खा- to eat	सांग- to tell
दे- to give	आण- to bring
घे- to take	ने- to take along
बघ- to watch, to see	ऐक- to hear, to listen

विचार- to ask (a question)	दाखव- to show
शोध- to search for	लिहि- to write
मिळव- to earn, to acquire	वाच- to read
बोलाव- to invite	घाल- to put in, to put on
थांबव- to put a stop to	ठेव- to put, to keep
बनव- to prepare, to make	काढ- to draw, to take off
तळ- to fry	मिट- to close (the eyes)
फसव- to cheat, to fool	जोड- to join together (hands)
वापर- to use	लाव- to apply, to turn on, to close
विकत घे- to buy	काप- to cut
निवड- to pick over and clean, to choose	वाढ- to serve food
धु- to wash	वहा- to make on offering
पुस- to wipe	संपव- to put an end to
चालव- to drive (a vehicle)	उकळ- to boil something
	मांड to layout, set forth, present

Irregular transitive verbs. A number of the most common transitive verbs have irregular perfect stems. The ones you are familiar with are listed below. The perfect participles are given in the neuter singular.

Base	Perfect stem	Perfect participle
कर-	के-	केलं
घे-	घेत-	घेतलं
बघ-	बघित-	बघितलं
घाल-	घात-	घातलं
दे-	दि-	दिलं
धु-	धुत-	धुतलं
सांग-	सांगित-	सांगितलं
पाह-	पाहि-	पाहिलं
खा-	खाल-	खाल्लं
म्हण-	म्हट-	म्हटलं

B) PERFECT OF TRANSITIVE VERBS AND THIRD PERSON SUBJECTS

शिल्पानी कोशिंबीर केली.	Shilpa made a salad.
प्रियानी चटणी आणली.	Priya brought a chutney.
त्यांनी खूप भाज्या आणि फळं आणली.	They brought a lot of vegetables and fruit.
त्यांनी द्राक्ष आणि सफरचंदंही घेतली.	They got grapes and apples too.
आईनी सगळी भाजी निवडली आणि फ्रिजमध्ये ठेवली.	Mother picked through all the vegetables and put them in the fridge.
बाबांनी 'गणपती' विकत घेतला.	Father bought a Ganapati (figurine).

The perfect of transitive verbs might seem less strange if we look at it as a kind of passive: 'A shirt was gotten by me,' 'A pair of chappals was gotten by me,' etc. In fact, the formula for the perfect of transitive verbs is N -नी V -ल E_perf. You will notice that the instrumental postposition नीis added to the subject. With first and second person pronouns the नी is theoretically there but it is not expressed. However नीis used for third person subjects.

माझ्या मैत्रिणींनी स्वयंपाक केला.	My friends cooked.
शीतलनी एक मराठी नाटक बघितलं.	Sheetal watched a Marathi play.
त्यानी पुस्तक वाचलं.	He read the book.

In all the sentences, the transitive verbs have perfect ending to agree with the object and the subjects a third person noun (मैत्रिणी) a pronoun (तो) and a proper noun. All the three subjects have the instrumental postposition नी 'by' added to them. These sentences might helpfully be read in the passive, e.g:

त्यानी (by him) पुस्तक (a book) वाचलं (was read).

Note that when a subject takes the postposition नी any variable adjective that modifies it must assume the oblique ending hence, माझ्या मैत्रिणींनी.

The instrumental suffix नी used in speech in written as ने in formal writing. Sometimes, it is also written and pronounced as नं. Thus, 'by him' could be written in three different ways : 1. तो+नं = त्यानं, 2. तो+नी = त्यानी and 3. तो+ने = त्याने.

The instrumental postposition for the third person plural is always नी.

Table 14. Third person subject pronouns with instrumental नी

	Singular	plural
M	तो → त्यानी	ते → त्यांनी
F	ती → तिनी	त्या → त्यांनी
N	ते → त्यानी	ती → त्यांनी

The interrogative pronoun कोण also takes नी. कोण + नी gives us कोणी.

हे पुस्तक कोणी वाचलं?	Who read this book?
तुला ही पिशवी कोणी दिली?	Who gave this bag to you?
आज कपडे कोणी धुतले?	Who washed the clothes today?

C) NEGATIVE OF TRANSITIVE VERBS IN THE PERFECT

The negative of transitive verbs in the perfect is formed just like the negative of intransitive verbs. The appropriate negative forms of the auxiliary verb are added to the affirmative sentence.

मी आंबा खाल्ला becomes मी आंबा खाल्ला नाही.

मी आंबे खाल्ले becomes मी आंबे खाल्ले नाहीत.

Note that the auxiliary verb in the negative also agrees with the object.

In the case of subject तू however the negative auxiliary will take a स- ending.

तू आंबा खाल्लास becomes तू आंबा खाल्ला नाहीस.

तू आंबे खाल्ले becomes तू आंबे खाल्ले नाहीस.

D) SPECIAL TRANSITIVE VERBS

There is a sub-class of transitive verbs which behave like intransitive verbs in the perfect. That is, the ending of the perfect participle agrees with the subject rather than the object. The special transitive verbs are listed below.

पि- to drink	विसर- to forget
बोल- to speak	शिक- to learn
खेळ- to play	भेट- to meet
नेस- to wear (a seamless garment)
मी टॉवेल विसरलो / विसरले.	I forgot a towel.
मी मराठी शिकलो / शिकले.	I learned Marathi.
आम्ही क्रिकेट खेळलो.	We played cricket.

The only special transitive verb with an irregular perfect stem is पि- which has the perfect stem प्याय-.

मी कॉफी प्यायलो / प्यायले.

Just as intransitive verbs, special transitive verbs form their negative by adding the appropriate form of the negative auxiliary (नाही) that agrees with the subject.

E) PERFECT WITH THE PAST TENSE AUXILIARY

मी आंबा खाल्ला होता.

त्यानी पुस्तक वाचलं होतं.

सुनंदानी फोन केला होता.

In such sentences, the auxiliary अस- in its past tense is added and like the perfect form of the main verb, agrees, with the object. This changes the meaning of the sentence.

Whereas,

मी आंबा खाल्ला.	means 'I ate a mango'.
मी आंबा खाल्ला होता.	means 'I had eaten a mango'.

Here is the paradigm of all the forms of the auxiliary verb अस- in the past with the perfect verb form for the verb दे-.

	singular	plural
M	मी आंबा दिला होता.	मी आंबे दिले होते.
F	मी वही दिली होती.	मी वह्या दिल्या होत्या.
N	मी पुस्तक दिलं होतं.	मी पुस्तकं दिली होती.

With the negative past tense auxiliary.

The negative counterpart of the past tens auxiliary can be used in exactly the same way.

मी आंबा खाल्ला नाही.	means' I didn't eat a mango'.
मी आंबा खाल्ला नव्हता.	means' I hadn't eaten a mango'.

Here is the paradigm of the verb दे- in the perfect with the negative past auxiliary.

	singular	plural
M	मी आंबा दिला नव्हता.	मी आंबे दिले नव्हते.
F	मी वही दिली नव्हती.	मी वह्या दिल्या नव्हत्या.
N	मी पुस्तक दिलं नव्हतं.	मी पुस्तकं दिली नव्हती.

When the subject is तू the end verb takes a स. Thus, we have:

तू आंबा दिला होतास / नव्हतास.	तू आंबे दिले होतेस / नव्हतेस.
तू वही दिली होतीस / नव्हतीस.	तू वह्या दिल्या होत्यास / नव्हत्यास.
तू पुस्तक दिलं होतंस / नव्हतंस.	तू पुस्तकं दिली होतीस / नव्हतीस.

---

PATTERN PRACTICE

A. Give the perfect form as indicated for the following verbs.

कर- m. sing.

बघ- n. pl.

दे- f. pl.

सांग- m. pl.

खा- m. sing.

काढ- n. pl.

आण- f. sing.

घे- f. pl.

ने- m. sing.

चालव- f. sing.

B. Write the following sentences with the correct perfect form of the verb. Then translate into English.

1. मी पुस्तक (वाच-)

2. तुम्ही सिनेमा (बघ-) का?

3. आम्ही गाणी (ऐक-)

4. मी चार साड्या (विकत घे-)

5. तुम्ही भात (खा-)

6. मी मंडईतून भाजी (आण-)

7. आम्ही गाडी (चालव-)

8. तुम्ही त्याला सायकल (दे-) का?

9. काल आम्ही एक मराठी नाटक (बघ-)

10. आम्ही स्वयंपाक (कर-)

C. Fill in direct objects that will complete these sentences.

1. मी .... खाल्ले.

2. आम्ही ... धुतली.

3. तुम्ही ... केलं का?

4. आम्ही ... आणल्या.

5. मी ... बघितला.

D. Match up the two columns, then make complete sentences of the matched sets.

अ	आ
खूप फोटो	खाल्ला
काकड्या	सांगितली
गोष्ट (story f.)	वाचलं
मसाला डोसा	काढले
पत्र	आणल्या

E. Give proper perfect verb form the suggested verbs with तू as the subject.

1. गरम पोळ्या (खा-)?

2. मला पैसे (दे-) का?

3. गाणं (ऐक-)?

4. ताजमहाल (बघ-) का?

5. चहात दूध (घाल-) का?

6. आईला तुझी नवी साडी (दाखव-)?

7. कपडे (धु-)?

8. बँकेतून किती पैसे (काढ-)?

9. चहा (पि-) की कॉफी?

10. रेडिओ (लाव-)?

F. Put the words in parentheses in their correct form.

1. (माझी आई) सगळे कपडे धुतले.

2. (तो) तबला वाजवला.

3. सुजातानी आम्हाला दोन गोष्टी (सांग-)

4. (विद्यार्थी) अभ्यास केला.

5. (तुझे बाबा) भाजी आणली का?

6. संपदानी तुम्हाला निरोप (दे-) का?

7. (त्यांचे मोठे काका) गाडी विकत घेतली.

8. (सुमंतचा मित्र) त्याला फोन केला.

9. अभिजितनी खूप फोटो (काढ-).

10. (मीराची आजी) देवपूजा केली.

G. Translate the following in English.

1. मेधानी गुलाबाची फुलं विकत घेतली.

2. आईनी सकाळी लवकर अंघोळ केली.

3. त्यानी फोन केला की नाही?

4. नंदिनीच्या मामानी गुलाबजाम आणले.

5. हे पुस्तक कोणी आणलं?

H. Translate in Marathi.

1. They wrote a letter.

2. Her younger brother watched T.V.

3. Ashok listened to the song.

4. My mother made a vegetable curry.

5. Who gave this red saree to you?

6. Did he show you the photographs?

7. Surekha played sitar.

8. Vineet and Mahesh read a magazine.

9. They finished all the bananas.

10. Who ate those sweet mangoes?

I. Make the following sentences negative.

1. आम्ही गाणं ऐकलं.

2. आम्ही गाणं ऐकलं होतं.

3. मीरानी दोन नवी पुस्तकं विकत घेतली.

4. तू आमटी-भात खाल्लास का?

5. काल आईनी गुलाबजाम केले होते.

6. बाबांनी बाजारातून फुलं आणली.

7. तुम्ही मित्राला पत्र लिहिलं का?

8. आजीनी मुलांना गोष्ट सांगितली.

9. तू बँकेतून पैसे काढले होतेस का?

10. त्यांनी त्यांचे सगळे कपडे धुतले.

J. Translate in English.

1. आम्ही मराठी नाटक बघितलं नाही.

2. आईनी भात केला नव्हता.

3. सुधीरनी फोटो काढले नाहीत का?

4. मीरानी गाडी चालवली नाही.

5. तू टी. व्ही. बघितला नव्हतास का?

K. Translate in Marathi.

1. The students had not come as yet yesterday.

2. Ann had not seen the movie.

3. You did not eat a banana.

4. Meera had not called me.

5. We did not read that book.

End Game

1. Read this sentence: माझ्या मोठ्या मामानी मला मारलं.

All the words in the sentence begin with म.

Now, write three such sentences where all the words will being in 1. क, 2. स, and 3. आ.

2. Sit in a circle. The first boy gives a Marathi word, say, पुस्तक. Now the next one has to give a Marathi word that the begins with क, say काम. The next one gives a word beginning with म; and so on. Not more than five seconds should be given to think of the next word.

---

TABLE 15. Subject pronouns and their transformations

Person	Singular					plural
	Pronoun	+ ला	+ नी	+ चा	Oblique	Pronoun	+ ला / ना	+ नी	+ चा	Oblique
I	मी	मला	मी	माझा	माझ्या-	आम्ही आपण	आम्हांला आपल्याला	आम्ही आपण	आमचा आपला	आमच्या- आपल्या-
II	तू	तुला	तू	तुझा	तुझ्या-	तुम्ही आपण	तुम्हांला आपल्याला	तुम्ही आपण	तुमचा आपला	तुमच्या- आपल्या
III	m. तोf. ती n. ते m. हा f.ही n. हे	त्याला तिला त्याला ह्याला / यालाहिला ह्याला / याला	त्यानी तिनी त्यानी ह्यानी / यानी हिनी ह्यानी / यानी	त्याचा तिचा त्याचा ह्याचा / याचा हिचा ह्याचा / याचा	त्याच्या- तिच्या- त्याच्या- ह्याच्या- / याच्या- हिच्या ह्याचा- / याच्या	ते त्या ती हे ह्या ही	त्यांना त्यांना त्यांना ह्यांना / यांना ह्यांना / यांना ह्यांना / यांना	त्यांनी त्यांनी त्यांनी ह्यांनी / यांनी ह्यांनी / यांनी ह्यांचा / यांचा	त्यांचा त्यांचा त्यांचा ह्यांचा / यांचा ह्यांचा / यांचा ह्यांच्या- / यांच्या	त्यांच्या- त्यांच्या- त्यांच्या- ह्यांच्या- / यांच्या- ह्यांच्या- / यांच्या- ह्यांच्या- / यांच्या
Interrogative	कोण	कोणाला / कुणाला	कोणी / कुणी	कोणाचा / कुणाचा	कोणाच्या / कुणाच्या

Unit Six

Common Courtesies

---

29. Asking permission

Meera asks her mother for permission to go to a movie.

मीरा :	आई, आत येऊ का?	Mother, may I come in?
आई :	हो. ये की. काय हवं आहे?	Yes, come in. What do you want?
मीरा :	मला पन्नास रुपये हवे आहेत.	I want fifty rupees.
आई :	पन्नास रुपये? ते कशाला?	Fifty rupees? What for?
मीरा :	आई, आज ऍ?न आणि मी सिनेमाला जाऊ?	Mother, can Ann and I go for a movie today?
आई :	बरं. जा. पण वेळेवर घरी या.	OK, you can go. But come home on time.
मीरा :	साडेसातपर्यंत येतो. निघू आता?	We will be back by 7:30. May we leave now?
आई :	हं. सावकाश जा.	Yes and take care ('go slowly').
मीरा :	बरंय. येते मी.	Goodbye. I will be back (soon).

VOCABULARY

Adverbs

वेळेवर adv. on time

Postpositions

-पर्यंत post. till, up to

Interrogative words

कशाला what for, why

Verbs

हवं आहे v.i. (N-la impers.) to want, to need.

GRAMMAR NOTES

1. हवं आहे is synonymous with पाहिजे आहे . Like पाहिजे the हवं- construction also has the subject +ला (sing.) ना (pl.) But, unlike पाहिजे (sing.) or पाहिजेत (pl.) हवं changes according to the gender as well as number of the noun it refers to using the now - familiar regular adjective endings.

सुधाला पाणी हवं आहे.

Sudha wants water.

Here, both पाणी and हवं are neuter singular.

तुला चहा हवा आहे का?

Do you want tea?

Here, both चहा and हवा are masculine singular.

आजीला भाज्या हव्या आहेत.

Grandma wants vegetables.

Here, both भाज्या and हव्या are feminine plural.

In speech, the auxiliary आहे in this construction (as in most contexts) is significantly shortened. The table gives the common contracted forms of this construction.

	sing.	pl.
m	हवाय	हवेत
f	हवीय	हव्यायत
n	हवंय	हवीयत

As this is only a very approximate guide to the pronunciation, listen carefully to your teacher and learn the contracted spoken forms accordingly. To avoid perplexity however, in the remainder of this text the non-contracted forms of this construction will be printed as in the following examples.

	sing.	pl.
m	मीराला आंबा हवा आहे	मीराला आंबे हवे आहेत
f	मीराला वही हवी आहे	मीराला वह्या हव्या आहेत
n	मीराला केळं हवं आहे	मीराला केळी हवी आहेत

Though it is easier to use पाहिजे / पाहिजेत forms, as they do not change according to the gender of the noun, in spoken language, it is the हवं form which is used more commonly and is a more refined way of speech as well.

The negative, i.e., 'do not want', counterpart of both the पाहिजे (आहे) and हवं आहे patterns is नको (आहे). Like पाहिजे, नको is invariable if used with the appropriate form of the auxiliary. But just as पाहिजे has a plural form पाहिजेत if used without the auxiliary, नको similarly has the plural form नकोत.

	sing.	pl.
m	मीराला आंबा नको आहे / नको.	मीराला आंबे नको आहेत / नकोत.
f	मीराला वही नको आहे / नको.	मीराला वह्या नको आहेत / नकोत.
n	मीराला केळं नको आहे / नको.	मीराला केळी नको आहेत / नकोत.

2. You are now quite familiar with how to ask permission.

मी आत येऊ का?	May I come in?
आम्ही सिनेमाला जाऊ का?	May we go to a movie?
निघू आता?	May I leave now?

When asking permission, questions are formed using V + ऊ.

मी (ये+ ऊ) येऊ का?

आम्ही सिनेमा (बघ+ ऊ) = बघू का?

---

अभ्यास

a. Use the proper forms of हवं आहे.

1. लीनाला चार पुस्तकं ....

2. तुला दूध गरम ... का?

3. त्यांना दहा रूपये .......

4. तिच्या भावाला नवी सायकल ........

5. तुम्हाला भाज्या ......... का?

6. आई, स्वयंपाकात मदत ..... का?

7. त्यांना फुलं .........

8. सुरेशला रुमाल ......

9. बाबांना आजचा पेपर ....

10. तुला चहा ..., कॉफी .... की दूध ....?

Repeat 1 - 9 above using the proper forms of नको आहे and नको / नकोत.

b. Ask permission using the suggested verbs. Each question must have at least five words. e.g.,

दे- हे पुस्तक त्या विद्यार्थ्याला देऊ का?

लिहि-	स्वयंपाक कर-
सांग-	साडी नेस-
प्रश्न विचार-	गाणं म्हण-
दे-	टी. व्ही. बघ-
खा-	फोन कर-

---

30. Making a Phone-call

Meera asks her mother for her uncle's phone number.

आई :	मीरा, कुमारमामाला फोन कर गं.	Meera, please call Kumarmama.
मीरा :	करते हं. पण मी नंबर विसरले. काय आहे ग त्याचा फोन नंबर?	Yes, I will. But I forgot the number. What's his phone-number?
आई :	तीन तीन दोन, एक शून्य, आठ सहा.	Three three two, one zero, eight six.
मीरा :	त्याऐवजी, तीनशेबत्तीस दहा शहाऐंशी असं सांग की!	Instead of this, say three hundred thirty-two, ten, eighty-six!
आई :	तेच ते. जा. फोन लाव आधी	It's the same thing. Go, call him first.

Meera tries calling her uncle.

मीरा	: हॅलो, कुमारमामा का?	Hello, is this Kumarmama?
	: सॉरी, हे पावरांचं घर आहे.	Sorry. This is Pawar's residence.
मीरा	: माफ कर हं, राँग नंबर.	Pardon me, wrong number.

Meera tries again.

मीरा :	हॅलो, तीनशेबत्तीस दहा शहाऐंशी?	Hello, is it three hundred thirty two, ten, eighty-six?
मामी :	हो हो. कोण, मीरा का? मी नंदामामी.	Yes. Is that you, Meera? It's me. Nandamami.
मीरा :	कशी आहेस? ठीक ना सगळं?	How are you? Is every thing OK?
मामी :	हो. आईबाबा काय म्हणतात?	Oh yes. And how are (your) parents?
मीरा :	मजेत! कुमारमामा आहे का ग?	They are fine. Is Kumarmama home?
मामी :	नाही. 'हे' बाहेर गेलेत. उशिरा येतील रात्री.	No. He is gone out. He will come back late tonight.
मीरा :	मग उद्या सकाळी त्याला फोन करायला सांगशील?	Will you please ask him to call us tomorrow morning?
मामी :	हो. नक्की.	Oh yes. Certainly.
मीरा :	ठेवू मग? अच्छा.	Shall I hang up? Good-bye.
मामी :	अच्छा.	Good-bye.

Variation

ऍ?न :	हॅलो, गोखल्यांचं घर का?	Hello, is this the Gokhale's residence?
गोखले :	हो. मी गोखले बोलतोय. आपण कोण बोलताय?	Yes, this is Mr. Gokhale speaking. Who is speaking please?
ऍ?न :	मी ऍ?न - क्रेगची मैत्रीण. जरा क्रेगला फोन देता का?	This is Ann, Craig's friend. Would you please give the phone to Craig?
गोखले :	क्रेग घरी नाही आहे. काही निरोप आहे का?	Craig is not home. Is there any message for him?
ऍ?न :	नाही, ठीक आहे. मी नंतर फोन करीन. थँक यू. अच्छा.	No, that's OK. I will call him later. Thank You. Good-bye.

VOCABULARY

Nouns

नंबर, नंबर m. number

निरोप, निरोप m. message

आईबाबा m. pl. parents

Adjectives and adverbs

माफ adj. inv. pardoned, forgiven o कर- to pardon, forgive

असं adv. var. like this

Postposition

ऐवजी post. instead of. त्याऐवजी instead of that

Leave-taking

अच्छा interj. good-bye

Proper names

कुमार (m.) Kumar, a given name

नंदा (f.) Nanda, a given name

गोखले Gokhale, a surname

---

a. Read and repeat these telephone conversations.

b. Listen to the people when make or receive phone calls. Note especially their responses.

c. Give your number in Marathi.

---

Phone Numbers

In Pune seven-digit phone numbers have recently been introduced. They can be given in a couple of ways. For example, the phone number : 3385714 can be given

1. digit-wise - तीन तीन आठ, पाच सात, एक चार.

2. In a combination of three-digit and two-digit sets- तीनशे अडतीस, सत्तावन, चौदा.

It is Indian Government's policy that Arabic figures should be used everywhere. However, though the figures are 'written' in Arabic, they are 'read' or 'spoken' in one's mother tongue. For example, the T.V. screen will flash the signal- 'उद्या दुपारी 4.30 वाजता', which will be 'read' as 'उद्या दुपारी साडेचार वाजता'.

Similarly, though the telephone instruments have Arabic numbers on them, people give their number in Marathi. So it is necessary to know the remaining numbers up to 100 and beyond. Here is a complete list.

0 शून्य
1. एक	11. अकरा	21. एकवीस
2. दोन	12. बारा	22. बावीस
3. तीन	13. तेरा	23. तेवीस
4. चार	14. चौदा	24. चोवीस
5. पाच	15. पंधरा	25. पंचवीस
6. सहा	16. सोळा	26. सव्वीस
7. सात	17. सतरा	27. सत्तावीस
8. आठ	18. अठरा	28. अठ्‌्ठावीस
9. नऊ	19. एकोणीस	29. एकोणतीस
10. दहा	20. वीस	30. तीस

31. एकतीस	41. एक्केचाळीस	51. एक्कावन
32. बत्तीस	42. बेचाळीस	52. बावन
33. तेहेतीस	43. त्रेचाळीस	53. त्रेपन
34. चौतीस	44. चव्वेचाळीस	54. चोपन
35. पस्तीस	45. पंचेचाळीस	55. पंचावन
36. छत्तीस	46. शेहेचाळीस	56. छप्पन
37. सदतीस	47. सत्तेचाळीस	57. सत्तावन
38. अडतीस	48. अठ्‌्ठेचाळीस	58. अठ्‌्ठावन
39. एकोणचाळीस	49. एकोणपन्नास	59. एकोणसाठ
40. चाळीस	50. पन्नास	60. साठ

61. एकसष्ट	71. एकाहत्तर	81. एक्क्याऐंशी
62. बासष्ट	72. बाहत्तर	82. ब्याऐंशी
63. त्रेसष्ट	73. त्र्याहत्तर	83. त्र्याऐंशी
64. चौसष्ट	74. चौऱ्याहत्तर	84. चौऱ्याऐंशी
65. पासष्ट	75. पंचाहत्तर	85. पंच्याऐंशी
66. सहासष्ट	76. शाहाहत्तर	86. शहाऐंशी
67. सदुसष्ट	77. सत्त्याहत्तर	87. सत्याऐंशी
68. अडुसष्ट	78. अठ्‌ठ्याहत्तर	88. अठ्ठ्याऐंशी
69. एकोणसत्तर	79. एकोणऐंशी	89. एकोणनव्वद
70. सत्तर	80. ऐंशी	90. नव्वद

91. एक्याण्णव	200 दोनशे
92. ब्याण्णव	300 तीनशे
93. त्र्याण्णव	400 चारशे
94. चौऱ्याण्णव	500 पाचशे
95. पंच्याण्णव	600 सहाशे
96. शाहाण्णव	700 सातशे
97. सत्याण्णव	800 आठशे
98. अठ्ठ्याण्णव	900 नऊशे
99. नव्याण्णव	1000 एक हजार
100. शंभर	10000 दहा हजार

Here are some numbers written as words.

342 तीनशे बोचाळीस

763 सातशे त्रेसष्ट

509 पाचशे नऊ

4236 चार हजार दोनशे छत्तीस

7019 सात हजार एकोणीस; etc.

---

अभ्यास

a. Write these number in words.

73	68
84	45
39	53
28	94
203	317
412	503
600	821
2701	4083
9000	175
6377	835

b. Tell these phone numbers in different ways.

3352298	3472774	3331386
5524422	5377066	5464699
5382822	3645673	3203218
3385932

c. Write as numerals.

अडतीस	पंचावन
त्रेपन	आठ
सत्तेचाळीस	एकोणनव्वद
दोनशे तेरा	चारशे नऊ
सातशे पस्तीस	तीन हजार
पाच हजार चारशे तीन	सहा हजार तीनशे

---

31. Going to the Table

महेश : आई, मला खूप भूक लागलीय. लवकर जेवायला वाढ.Mother, I am so hungry. Please serve the dinner fast. आई : आधी पानं घे, मग वाढते.First set the table (get the plates), then I will serve the food. महेश : आज जेवायला काय काय आहे?What's for dinner today? आई : पोळी, भाजी आणि भात.Chapatti, vegetable and rice. महेश : आई, मला दहीभात कालवून देशील?Mother, will you please mix yogurt and rice for me? आई : बघू आधी पानं घे आणि सगळ्यांना बोलाव जेवायला.We'll see about that. First get the plates and call everybody for dinner.

Variations

: ऍ?न, तुला पोळी वाढू का?	Ann, shall I serve chappati to you?
: नको, मी भात घेते थोडा.	No, I will have some rice.
: महेश, आणखी थोडं श्रीखंड घालू का?	Mahesh, shall I give (lit, put) some more shreekhand?
: नाही काकू, आग्रह करू नका. मी पोटभर खाल्लंय.	No, please don't insist, Kaku. I am full ('I've eaten a tummy-full').
: आई, जरा कोशिंबीर बघू ग.	Mother, please pass the salad ('let me see the salad'.)
: ही घे. संपवूनच टाक सगळी.	Here, please finish it up.

: क्रेग, पोळी घेणार का?	Will you have a chapatti, Craig?
: अंहं, माझं पोट भरलयं.	No, I have full ('My stomach is full').
: आई, काही तरी खायला करतेस का?	Mother, Will you make some snacks?
: काय करू? पोहे?	What shall I make? pohe?
:पोहे नको, उपमा कर.	No, not pohe, make upma.
:आज बाहेर जेवायला जायचं का?	Shall we eat out today?
:नको, आजीला बाहेरचं जेवण सोसत नाही.	No, grandmother cannot stand the restaurant food ('the outside food').

VOCABULARY

Nouns

पान, पानंn. plate, dish (lit. leaf)

भूकf. (e)hunger

आग्रहm. insistence, o कर- to insist

श्रीखंडn. a pudding made from yogurt and sugar

पोहेm. pl. rice flakes, spiced and cooked as a common snack

उपमा m. snack made from favina

Verbs

कालव-v. t. to mix

वाढ-v. t. to serve food

संपव-v. t. to finish. संपवून टाक - to finish off

टाक-v. t. to throw

भर-v. t. to get full

सोस-v. i. (N - la impers.) to bear, to stand

Adverbs

पोटभर-adv. one's fill ('tummy-full')

1. पानं घे- In olden days, before the metal dishes or porcelain plates where used, food was served on big leave- पानं - of a tree especially a banana tree. Even today, on many special occasions, food is served on a banana leaf. This custom is so deep-rooted in the culture and language of the Maharashtrians, that even when eating form a stainless steel or a porcelain dish, the expression पानं घे- or पानात वाढ- is used even today.

2. The verb जेव- is used only for 'to dine'. मी जेवतो would mean 'I am having lunch / dinner'. The verb खा- on the other hand, means 'to eat' in general and is used for all the other eating than the meals.

मी ब्रेड आणि अंडं खाऊ का?	May I eat bread and eggs?
महेश पोहे खातो.	Mahesh eats pohe.

Names of some Maharashtrian snacks:

पोहे m. (pl).

उपमा m.

शिरा m.

थालिपीठ n.

तिखटमिठाच्या पुऱ्या f. (pl).

साबुदाण्याची खिचडी f.

फोडणीचा भात m.

---

अभ्यास

a. प्रश्नांची उत्तरे द्या.

1. काल रात्री तुम्ही काय काय जेवलात?

2. तुमची आवडती भाजी कोण?ती?

3. पाच गोड पदार्थांची नावं लिहा

4. कोबी हे फूल आहे की भाजी?

5. तुम्ही रोज फळं खाता का? कोणती?

b. चूक की बरोबर ते सांगा.

1. आंबा आंबट असतो.

2. उपमा गोड असतो.

3. भारतीय लोक खूप पालेभाज्या खातात.

4. लसूण म्हणजे garlic.

5. कलिंगड ही एक भाजी आहे.

c. शब्द वापरून वाक्य तयार करा.

1. मदत कर-

2. स्वयंपाक कर-

3. मांसाहारी

4. पान घे-

5. पुदिना

6. मडई

7. पालेभाजी

8. निवड-

9. गाणं-बिणं

---

BOOK THREE

Foreword

The discussions on the need for a revision of Marathi course materials for the ACM India Studies Program resulted in production of these new materials entitled Marathi In Context 1, 2 and 3.

I enjoyed working on Book 3. This assignment, to play the role of an alien observer while dealing with cultural and linguistic aspects of Marathi, was promising. My experience and training in teaching in German as a Foreign Language has certainly helped structure this book for learning Marathi as a Foreign Language.

I thank the ACM for giving me this opportunity. My thanks are due to the committee members, Dr. Maxine Berntsen, Dr. Philip Engblom, Dr. Sucheta Paranjpe and Ms. Meena Chandavarkar, for their support. I thank Dr. Maxine Berntsen and Dr. Anne Feldhaus for helping me put grammar explanations in American idiom. My sincere thanks go to Mrs. Malati Mate for the painstaking job of proof reading. I also thank Ajit Joshi for his involvement in translating some of the songs.

Finally, I would like to extend my thanks to Mr. and Mrs. Mate of Aksharchhaya for their cooperative and helping attitude and to Rajashree Sadhu, with a special word of appreciation for her sincerity and skill in typesetting.

Neeti Badwe

Unit One

Seasons and Festivals

---

1. ऋतू आणि हवामान

भारतात तीन ऋतू आहेत. त्यांची नावे आहेत उन्हाळा, पावसाळा आणि हिवाळा. हिवाळ्यात हवा थंड असते. दिवस लहान असतात. उन्हाळ्यात दिवस मोठे असतात. उन्हाळ्यात हवा फार गरम असते. दिवस तापतो. मग येतो पावसाळा. पावसाळ्यात पाऊस पडतो. पावसामुळे हवा परत गार होते. म्हणून सगळ्यांना आनंद होतो.

भारत विषुववृत्ताजवळ आहे. म्हणून तिथे कधी खूप थंडी नसते. पण उत्तरेत हिमालयात आणि जवळच्या काही प्रांतात तपमान शून्याच्या खाली जाते. तिथे बर्फही पडते.

जगात बहुधा सगळीकडे दिवसा आकाशात सूर्य असतो, तर रात्री चंद्र असतो. सूर्य आणि चंद्र नेहमी पूर्वेकडे उगवतात, तर पश्चिमेकडे मावळतात.

सूर्य ऊन देतो. उन्हामुळे दिवसा नेहमी गरम असते. रात्री बहुधा थंड असते. दिवसा उजेड असतो, तर रात्री बहुधा अंधार असतो. अमावस्येला चंद्र दिसत नाही. अमावस्येच्या रात्री नेहमी अंधार असतो. पौर्णिमेचा चंद्र मोठा आणि गोल असतो. त्याचे चांदणे पडते. म्हणून भारतात सगळ्यांना पौर्णिमा फार आवडते.

In India there are three seasons. They are called summer, monsoon and winter. In Winter the weather is cold. The days are short ["small"]. In summer the days are long ["big"]. In summer the weather is very hot. Each day heats up. Then comes the monsoon. It rains during the monsoon. Because of the rain the weather becomes cool again. So everyone feels happy. India is near the equator. So it is never very cold there. But in the north, in the Himalayas and in the nearby states, the temperatures goes below zero [Centigrade]. It snows there too.

Almost everywhere in the world the sun is in the sky during daytime whereas the moon is at night. The sun and moon always rise in the east whereas they set in the west.

The sun produces sunshine and warmth. Because of the sunshine it is always warm during the day. At night it is mostly cool. During the day it is light ["there is light"] whereas at night it is mostly dark ['there is darkness']. At the new moon, the moon can't be seen. On the night of a new moon it is always dark ['there is darkness']. The moon during full moon is big and round. The moonlight is bright. So in India everyone likes the full moon very much.

---

Group activity. Ask each other questions regarding seasons and weather in India. Some possibilities are given below.

1. भारत कोणत्या वृत्ताजवळ आहे?

2. तिथे हवा कशी असते?

3. भारतात किती ऋतू आहेत? कोणते?

4. हिवाळ्यात हवा कशी असते? दिवस कसे असतात?

5. दिवसा आकाशात काय दिसतं?

6. रात्री आकाशात काय दिसतं?

7. पौर्णिमेला चंद्र कसा दिसतो? रात्र कशी असते?

---

संभाषण	Conversation
-अमेरिकेतही तीन ऋतू आहेत का?	Are there three seasons in America too?
*नाही. अमेरिकेत चार ऋतू आहेत.	No. There are four seasons in America.
-चार? ते कोणते?	Four? Which are they?
*वसंत, उन्हाळा, ऑटम - म्हणजे पानगळीचा ऋतू - आणि हिवाळा.	Spring, summer, autumn - that is, the leaf-fall season - and winter.
-हिवाळ्यात सगळीकडे बर्फ पडतं का?	During winter does it snow every-where?
*हो. अमेरिकेत खूप प्रांतांमध्ये बर्फ पडतं.	Yes. It snows in a lot of the states in America.
तू कोणत्या गावचा?	What town are you from?
*मी मिनियापोलीसचा.	I'm from Minneapolis.
-मिनिया पोलीसला हिवाळ्यात खूप थंडी असते का?	It is very cold in Minneapolis during winter?
*हो, तिथे बर्फ पडतं.	Yes, it snows there.
-हिवाळ्यात तिथे दिवस लहान असतात का?	During winter, are the days short there?
*हो. तिथे हिवाळ्यात चार - साडेचार वाजता अंधार पडतो.	Yes. During winter it gets dark ['darkness falls'] by four or four-thirty.

In pairs. Practice the conversation above discussing seasons and weather in your part of the country.

VOCABULARY

Nouns

ऋतू, ऋतू m. season

हवामान n. weather

हवा f.(e) weather, air

उन्हाळा, उन्हाळे m. summer

पावसाळा, पावसाळे m. monsoon

हिवाळा, हिवाळे m. winter

पाऊस m. rain 0 पड - to rain

आनंद m. happiness, joy. N -ला आनंद हो- to be happy

विषुववृत्त n. equator

थंडी f. cold

उत्तर f.(e) north

प्रांत, प्रांत m. state, region

तपमान, तपमानं n. temperature

शून्य, शून्यं n. zero

बर्फ n. snow

जग n. world

आकाश n. sky

सूर्य m. sun

चंद्र m. moon

पूर्व f. (e) east

पश्‌्चिम f. (e) west

ऊन, उन्हं n. sunlight, sun's warmth, sunbeam

उजेड m. brightness, sunlight

अंधार m. dark, darkness

अमावस्या f. new moon day

पौर्णिमा f. full moon day

चांदणं n. moonlight

संभाषण, संभाषणं n. conversation

वसंत m. spring

पानगळ f.(i) leaf-fall, autumn

Adjectives and Adverbs

थंड adj. inv. cold, cool

गरम adj. inv. hot, warm

जवळचं adj. nearby

गोल adj. inv. round

कधी... नसते adj. never

बहुधा adv. almost, mostly

सगळीकडे adv. everywhere

दिवसा adv. during daytime

नेहमी adv. always, as a rule

Postpositions

-मुळे past. because of

Verbs

ताप- v.i. to heat up, to get hot

उगव- v.i. to rise (as the sun)

मावळ- v.i. to set (as the sun)

Conjunctions

तर conj. whereas

WORD STUDY

1 ऊन indicate brightness and heat of the sun. It is generally treated as a mass noun and often used in singular. However the plural form is also occasionally used.

This word can also be used as an adjective with the meaning 'warm' or 'hot', e.g. ऊन पाणी (hot water), ऊन कपडे (warm clothes).

2. You may have noticed in the initial reading that all the neuter endings have been rendered with ए instead of the familiar अ. This is in keeping with the orthographic rules of more formal writing styles. Hence, instead of नावं, जातं, पडतं, असतं, त्याचं and चांदणं we have नावे, जाते, पडते, असते, त्याचे and चांदणे. In the following conversation however the spoken forms with अ are still used. This will be the common pattern adopted for the rest of this book: in most of the readings the formal ए will be used whereas in the conversations the informal अ will be used.

GRAMMAR

Verb अस-. In the text above you must have noticed that different words are used to express the meaning 'to be'.

भारत विषुववृत्ताजवळ आहे.	India is near the equator.
हिवाळ्यात हवा थंड असते.	The air is cold in winter.
हिवाळ्यात दिवस लहान असतात.	The days are short in winter.
आज हवा थंड आहे.	The air is cold today.
आज दिवस लहान आहे.	Today the day is short.

These are all forms of the verbal base अस. This verb is unique in Marathi, as it has two complete paradigms expressing present meaning: one is Present tense आहे / आहेत and the other Imperfect aspect (असतो / असतात). As both these paradigms are translated into English with the present tense of 'to be', it is difficult for the native speaker of English to distinguish between these two forms. However, as one gets more and more familiar with using Marathi, one develops a special feel, a sense for this distinction.

Though it is not possible to give hard and fast rules regarding this distinction, the following formulation may be helpful.

Imperfect examples :

ख्रिसमस 25 डिसेंबरला असतो.	Christmas is on December 25.
कावळे काळे असतात.	Crows are black.

In using the imperfect the speaker emphasizes (a) habitual, cyclic, recurrent, or (b) regular occurrence, which can be stated as 'a rule' or 'generally'.

Here is the full paradigm.

मी असतो m. / असते f.	आम्ही असतो
तू असतोस m. / असतेस f.	तुम्ही असता
तो असतो	ते असतात
ती असते	त्या असतात
ते असते / असतं*	ती असतात

* असते is the formal written form. However असतं is more frequently used in speech.

Present Tense examples:

आत्ता आकाशात ढग आहेत.	There are clouds in the sky right now.
तिचे केस काळे आहेत.	Her hair is black.
पृथ्वी गोल आहे.	The earth is round.

The Present tense can be used (a) to express a particular state at a given moment or in a given case; (b) to express a universal truth or an absolute fact. Let's review the paradigm.

मी आहे	आम्ही आहोत
तू आहेस	तुम्ही आहात
तो आहे	ते आहेत
ती आहे	त्या आहेत
ते आहे	ती आहेत

Some adverbs can function as indicators for correct use of Present tense and Imperfect aspect of the verb अस. 'Generally,' usually' or 'as a rule' are indicators of habitual, recurrent, regular state to be associated with the Imperfect aspect. If this state is restricted by 'at the given moment' or 'as a given particular thing' then the Present tense of the verb अस may be used.

नेहमी आकाश निळं असतं. आत्ता ते काळं आहे.	The sky is blue as a rule. Right now it is black.
नेहमी हत्तीला दोन दात असतात. या हत्तीला फक्त एक दात आहे.	An elephant has two tusks as a rule. This elephant has just one tusk.
तो नेहमी मुंबईत असतो. आज तो पुण्यात आहे.	He is in Mumbai as a rule. Today he is in Pune.
दर सोमवारी दुकानं बंद असतात. या सोमवारी दिवाळीमुळे दुकानं उघडी आहेत.	Every Monday the stores are closed. Because of Diwali this Monday the stores are open.

Verb नस- is the corresponding negative form of अस and likewise has two complete paradigms, one of the Imperfect aspect and the other of the Present tense.

Imperfect		Present
मी नसतो m. / नसते f.	आम्ही नसतो	मी नाही	आम्ही नाही
तू नसतोस m. / नसतेस f.	तुम्ही नसता	तू नाहीस	तुम्ही नाही
तो नसतो	ते नसतात	तो नाही	ते नाहीत
ती नसते	त्या नसतात	ती नाही	त्या नाहीत
ते नसते / नसतं	ती नसतात	ते नाही	ती नाहीत

---

अभ्यास

A. Complete the following sentences with forms of the verbs अस and नस:

रोज टीव्हीवर साडेसात वाजता मराठी बातम्या (news f. pl.) ...........

तिचे केस लांब (long). ............

सुहासचा भाऊ इंजिनिअर ...........

हया रस्त्याला नेहमी अंधार ...........

पावसाळ्यात इथे खूप पाऊस ...........

दर सोमवारी दुपारी आम्हाला मराठी क्लास .............

आकाशाचा रंग निळा ..............

रविवारी कोणती तारीख................?

रमेश फार हुशार................

पुण्यात तपमान कधीच शून्याच्या खाली..............

रेशमी साड्या महाग.........

भारतात रस्त्यामधे गर्दी.........

तिच्याकडे नेहमी पाहुणे..........

सतीश त्याच्या नव्या गाडीवर खूष (pleased).............

B. Form sentences.

	नेहमी	पुण्यात
	आज	उंच (tall)	असतो.
अनिल m.		खूष (pleased)
	खूप	कामात	असते.
	सध्या	मुंबईत
सरोज f.	आत्ता	शाळेत	आहे.
	रोज	काकांकडे
	रविवारी	आजारी (ill)
		घरी
		आनंदी

---

ये रे ये रे पावसा	Come on, come on, oh Mr. Rain!
तुला देतो पैसा	Here's a penny for you.
पैसा झाला खोटा	The penny was just a counterfeit
पाऊस आला मोठा!	So the rain came down hard!
पाऊस पडला झिम् झिम्	The rain come down as just a drizzle
अंगण झालं ओलं चिंब	But the countryard got all wet!
पाऊस पडतो मुसळधार	The rain comes down a mighty flood
रान होईल हिरवंगार	And the countryside turns all green!

महिने - ऋतू

2. देवा तुझे किती

देवा तुझे किती । सुंदर आकाश सुंदर प्रकाश । सूर्य देतो ।। सुंदर चांदण्या । चंद्र हा सुंदर चांदणे सुंदर । पडे त्याचे ।। सुंदर ही झाडे । सुंदर पाखरे किती गोड बरे । गाती गाणी ।। सुंदर वेलींची । सुंदर ही फुले तशी आम्ही मुले । देवा तुझी ।। इतुके सुंदर । जग तुझे जर किती तू सुंदर । असशील ।।

O God, how lovely is the sky And lovely the light the sun sends us! Lovely the stars, lovely the moon, And the moonlight so lovely that it sheds. Lovely these trees, lovely these birds, And O, how sweetly they sing their songs! These lovely flowers on their lovely vines- Just so are we, your children, O God! So lovely if this world of yours, Then how lovely you must be!

ग. ह. पाटील

VOCABULARY

Nouns

देव, देव m. God

प्रकाश m. light

चांदणी, चांदण्या f. star

चांदणं n. moonlight

पाखरू, पाखरं n. bird (in poetic usage)

वेल, वेली f.(i) vine, crepe

Adverbs

इतुके poetic usage for इतकं adv. var. this much, so much

गोड adv. sweetly

Verbs

पडे poetic usage for पडतं falls

गा- v. t. to sing. गाती poetic usage for

गातात they sing

WORD STUDY

You may have noticed that in this poem also all the neuter endings have been rendered as ए instead of अ in keeping with the orthographic rules of more formal writing styles. Hence instead of चांदणं, पाखरं, झाडं, फुलं, मुलं, इतुकं, and तुझं we have चांदणे, पाखरे, झाडे, फुले, मुले, इतुके, and तुझे.

GRAMMAR

Exclamatory Expressions. In Marathi as in English forms are used in the beginning of the sentence to form exclamatory expressions. कसं (v.) and किती are the most frequently used interrogative forms in such constructions.

किती तू वेडी!	How crazy you are!
किती ही सुंदर!	How lovely she is!
कसं हे सुंदर आकाश!	What a lovely sky!
कशी ही सुंदर फुलं!	What lovely flowers!

However, these interrogative forms can be arbitrarily replaced by काय in spoken Marathi.

काय हे सुंदर आकाश!

काय ही सुंदर फुलं!

---

अभ्?यास

a. Form some exclamatory expressions by using the adjectives you know, like सुंदर, गोड, मोठं, छोटं, आंबट, चांगलं, and स्वस्त.

b. Can you guess what are they saying?

3. दिवाळी

भारतात दिवाळी हा एक मोठा आणि महत्वाचा सण आहे. दिवाळी अश्‌्विन आणि कार्तिक या दोन मराठी महिन्यात असते. अश्‌्विन महिन्याचे शेवटचे दोन दिवस आणि कार्तिक महिन्याचे पहिले दोन दिवस मिळून चार दिवस दिवाळीचा सण असतो. यावेळी शेतात धान्य तयार होते. म्हणून लोक आनंदात असतात.

परंपरेप्रमाणे दिवाळीचा पहिला दिवस म्हणजे नर्कचतुर्दशी. दुसरा दिवस लक्ष्मीपूजनाचा. तिसरा दिवस असतो पाडव्याचा. चौथ्या दिवशी भाऊबीज असते.

1994 मधे दिवाळी नोव्हेंबर या इंग्रजी महिन्यात होती. पण दिवाळी नेहमी नोव्हेंबर महिन्यात नसते. ती कधी कधी ऑक्टोबर महिन्यात असते. दिवाळी कोजागिरी पौर्णिमेनंतर साजरी करतात. तेव्हा हवा नेहमी स्वच्छ आणि थंड असते.

नर्कचतुर्दशीला लोक लवकर उठतात. सुगंधी तेल-उटणे लावून अंघोळ करतात. फटाके उडवतात. मग फराळ करतात. चकली, चिवडा, शेव असे तिखट आणि करंजी, लाडू, शंकरपाळे असे गोड पदार्थ खातात.

दुसऱ्या दिवशी लक्ष्मीची पूजा करतात. व्यापारी दुकानासमोर फटाक्याच्या मोठ्या माळा लावतात. तिसऱ्या दिवशी म्हणजे पाडव्याला बायको नवऱ्याला ओवाळते आणि भाऊबीजेला बहीण भावाला ओवाळते.

दिवाळी म्हणजे दिव्यांचा सण. दिवाळीला आकाशकंदील लावतात. दिवे लावतात. दिवाळी म्हणजे नवे कपडे, गोड जेवण, भेटवस्तू, पाहुणे, किल्ले, रांगोळ्या, उदबत्या, फुलबाज्या, फटाके, उटणी, सुगंधी तेले. दिवाळी सगळे लोक उत्साहाने आणि आनंदाने साजरी करतात.

In India Diwali is a large and important festival. Diwali is [always] in the two Marathi months of Ashvin and Kartik. The last two days of the month of Ashvin and the first two days of the month of Kartik together constitute the four days of the Diwali festival. At this time grain ripens in the field. So people are full of joy ['in joy].

According to tradition the first day of Diwali is Narkachturdashi. The second day is Laxmipujan. The third day is Padva. Bhaubeej is on the fourth day.

In 1994 Diwali was in the English month of November. But Diwali isn't always in November. It is sometimes in October. Diwali is celebrated ['they celebrate'] after the Kojagiri full moon [in Ashvin]. The air then is clear and cool.

On Narkacaturdashi people get up early. They apply fragrant oils and powders when they bathe. They set off firecrackers. Then they make holiday snacks. They eat spicy preparations such as cakli, civada and shev and sweet preparations such as karanji, ladoo, and shankarpalas.

The next day they worship Laxmi. Merchants set off large chains of firecrackers in front of their stores. On the third day i.e., on Padva - a wife will wave a tray of lamps before her husband. And on Bhaubeej a sister will wave a tray of lamps before her brother.

Diwali is a festival of lamps. On Diwali they light 'sky lanterns'. They light lamps. Diwali means new clothes, sweet food, presents, guests, [play] forts, rangolis, incense sticks, sparklers, firecrackers, fragrant powders and oils. Everybody celebrates Diwali with enthusiasm and joy.

VOCABULARY

Nouns

दिवाळी f. festival of lamps

महत्व n. importance. महत्वाचं of importance, important

सण, सण m. festival.

अश्?्विन m. seventh month of the Hindu calendar

कार्तिक m. eighth month of the Hindu calendar

धान्य n. grain, crop

आनंद m. happiness, joy

परंपरा, परंपरा f. tradition

तेल, तेलं n. oil

उटणं, उटणी n. powder

फटाका, फटाके m. firecracker

फराळ m. snack

चकली, चकल्या f. spicy snack shaped as a spiral

चिवडा m. spicy mixtures of fried things served as a snack

शेव f. spicy fried gram flour pasta often served with चिवडा

करंजी, करंज्या f. spicy fried pastry stuffed with coconut, raisins, and spices

लाडू, लाडू m. ball shaped sweet made of gram flour, sugar, and spices

शंकरपाळा, शंकरपाळे m. small diamond shaped fried snack made from sweetened dough

पदार्थ, पदार्थ m. culinary dish, preparation

व्यापारी, व्यापारी m. merchant

माळ, माळा f. (e) chain, row

आकाशकंदील, आकाशकंदील m. Diwali 'sky lantern'

भेटवस्तू, भेटवस्तू f. gift, present

पाहुणा, पाहुणे m. guest

किल्ला, किल्ले m. fort

रांगोळी, रांगोळ्या f. decorative powder designs

उदबत्ती, उदबत्या f. incense stick

फुलबाजी, फुलबाज्या f. sparkler

उत्साह m. enthusiasm

Adjective and Adverbs

शेवटचं adj. last, final

पहिलं adj. first

तयार adj. inv. ripe, ready

दुसरं adj. second

तिसरं adj. third

चौथं adj. fourth

स्वच्छ adj. inv. clean, clear

सुगंधी adj, inv. fragrant

तिखट adj, inv. spicy hot

नवं adj. new

साजरं adj. celebrated 0 कर- to celebrate

मिळून adv. together

यावेळी loc. at this time

दिवशी loc. on the day

Postposition

-प्रमाणे post. according to

Verbs

उठ- v.i. to get up, rise

उडव- v.t. to set off (firecrackers)

ओवाळ- v.t. to wave a tray of lamps in front of a deity or a person

लाव- v.t. to light

Phrases

परंपरेप्रमाणे according to tradition

उत्साहानी with enthusiasm

WORD STUDY

नर्कचतुर्दशी : नर्क is name of a demon. He was killed by Krishna on चतुर्दशी (चतुर्दशी is the 14th or 29th day of a month. Lunar months have two cycles of fifteen days according to the waxing and waning moon).

लक्ष्मीपूजन : पूजन is पूजा, which means worship. Worship of लक्ष्मी, the goddess of wealth.

पा॰वा : is the first day of चैत्र or of कार्तिक. The first day of चैत्र is the beginning of new year. The first day of कार्तिक is the third day of दिवाळी.

भाऊबीज : बीज is the second day of the month with the waxing moon. The second of the month कार्तिक is the day of brothers and sisters, celebrated as the last day of Diwali.

कोजागिरी पौर्णिमा : is the full moon day in अश्‌्विन. This is the first full moon after monsoon. The skies are supposed to be clear and bright on this day.

फराळ : special snacks and sweets prepared for holidays like Diwali.

किल्ला : It has been tradition in Maharashtra since the beginning of the 20th century to build small forts at the time of Diwali as decoration in memory of Shivaji, the great king and founder of Maharashtra.

रांगोळी : decorative designs made with white and colour powder in front of the house door and courtyards.

लाव : v. t. a very frequent and complicated verb in Marathi with several meanings in different contexts. One of the meanings is 'to ignite' as in गॅस लाव, सिगरेट लाव, दिवा लाव. फटाके लाव means 'to set off firecrackers'.

GRAMMAR

1. Constructions without a Subject

In Marathi general statements are frequently made without a subject, using the plural form of the verb in the third person.

दिवाळी कोजागिरी पौर्णिमेनंतर साजरी करतात.	Diwali is celebrated after the Kojagiri full moon.
दुसऱ्या दिवशी लक्ष्मीची पूजा करतात.	The next day they worship Laxmi.

The equivalent constructions in English either are in the passive voice or they have a third-person subject in the singular on plural, e.g., 'one says' or 'they say'.

Note that there are also some constructions without a subject in Marathi where the third person singular neuter form of the verb is used.

उन्हामुळे दिवसा नेहमी गरम असतं.	Because of the sunshine it is always warm during the day.
रात्री बहुधा थंड असतं.	At night it is mostly cool.

In the equivalent English construction, the subject 'it' cannot be omitted.

2. Ordinal and Cardinal Number

Ordinal number are variable adjectives derived from the cardinal.

एक पहिलं	पाच पाचवं	नऊ नववं
दोन दुसरं	सहा सहावं	दहा दहावं
तीन तिसरं	सात सातवं
चार चौथं	आठ आठवं

Note that after पाच all the numbers take the suffix -वं, नऊ changes to नववं and शंभर to शंभरावं. Consonant ending number often change a + suffix like वीस to विसावं.

Note that the interrogative pronoun कितवं 'how manieth' is also variable. There is no English equivalent for this useful Marathi interrogative.

---

---

अभ्?यास

A. In the reading text on Diwali there are many sentences without a subject where the verbs is in the third person plural.

Identify these sentences and insert an appropriate subject (the 'understood' subject).

B. Complete the following sentences. :

तिचा आज (40) .......... वाढदिवस आहे.

इथून (3) .... मुलगा फार हुशार आहे.

ती (20) .......... वर्षी बी. ए. झाली.

ते नेहमी (1) .......... वर्गानं प्रवास करतात.

'बीज' म्हणजे महिन्याचा (2) ........ दिवस.

या पुस्तकात (18) .......... पानावर एक छान चित्र आहे.

तो (11) ............ दिवशी दवाखान्यातून घरी परत आला.

ही गाडी (4) ....... गिअरमधे चालत नाही.

ते (8) .......... मजल्यावर (मजला m. floor) रहातात.

ऑपरेशननंतर (15) .......... दिवशी ती घरी परत आली.

---

4. दिवाळीची तयारी

- संदीप तू काय करतोस?Sandeep, what are you doing? * मी हा कागदाचा आकाशकंदील तयार करतोय.I'm getting this paper 'sky lantern' ready. - तो कशासाठी?What's it for? * आता दिवाळी जवळ आली ना! दिवाळी म्हणजे 'दिव्यांची माळ'. दिवाळी म्हणजे दिव्यांचा सण. मी दर वर्षी दिवाळीला एक आकाशकंदील तयार करतो. शिवाय आई सगळीकडे खूप पणत्या म्हणजे तेलाचे दिवे लावते.It's nearly Diwali now, you know! Diwali means 'a row of lamps'. Diwali is a festival of lamps. Each year I prepare a sky lantern at Diwali. And mother sets out lots of little clay oil lamps everywhere. - तुम्ही दिवाळीसाठी आणखी काय तयारी करता?What more do you do as preparation for Diwali? * आई दिवाळीसाठी फराळाचे गोड आणि तिखट पदार्थ करते. करंज्या, शंकरपाळे, शेव, चिवडा, चकल्या असे खूप पदार्थ. ती सगळं घर साफ करते. नवीन पणत्या आणते. शिवाय अंघोळीसाठी सुगंधी तेल, उटणी आणते. नवीन कपडे शिवते. शिवाय छान छान रांगोळ्या काढते.Mother makes sweet and spicy preparations as snacks for Diwali. Lots of things like karanjis, shankarpalas, shev, chivda, and chakli. She cleans the whole house. She gets new clay lamps. Also scented oil and powder for bathing. She sews new cloths. And she also draws very nice rangolis.

- आणि तू काय काय करतोस?	And what all do you do?
* मी आईला मदत करतो. शिवाय आकाशकंदील करतो. मग मी किल्लासुद्धा करतो. मी यंदा खूप मोठा किल्ला करणार आहे. मिच, तू पण येशील का किल्ला करायला?	I help mother. And I make the sky lantern. Then I also make a fort. This year I'm going to make a really big fort. Mitch, will you come too to make the fort?
- हो येईन की! पण किल्ला म्हणजे काय?	Yes, of course I'll come. But what do you mean by 'fort'?
* किल्ला म्हणजे शिवाजीचे किल्ले आहेत तसा, सिंहगडसारखा किल्ला.	By 'fort' I mean like Shivaji's forts, like the fort at Sinhagad.
- पण तो कुठे आणि कसा करणार?	But where are you going to make it- and how?
* आपल्या घराच्या दाराजवळ. मी माती आणि दगड घेऊन येतो. त्याचा आपण एक डोंगर करू. शेजारी एक तळं * करू. झाडं* लावू. तुळशीबागेतून मातीचे शिपाई आणू, बंदुका आणू. मग छान किल्ला तयार होईल	Near the door of our house. I'll get mud and rocks. We'll make a hill out of that. We'll make a pond next to it. We'll plant some trees. We'll get some clay soldiers from Tulsibag - and guns. Then we'll build a nice fort.
- मी पण येईन तुझ्याबरोबर तुळशीबागेत. मग आपण किल्ला करू.	I'll also come with you to Tulsibag. Then we'll make the fort.
* हो चालेल. मजा येईल.	Yes, good. We'll have fun.

VOCABULARY

Nouns

पणती, पणत्या f. little oil lamps made of clay

तयारी f. preparation

माती f. clay, mud, earth

दगड, दगड m. stone

तळं, तळी n. pond, lake

तुळशीबाग f. (e) Tulsibag, a shopping area for traditional housewares in Pune

शिपाई, शिपाई m. soldier

बंदुक, बंदुका f.(e) gun, rifle

Adjective and Adverbs

दर adv. every, each

यंदा adv. this year

साफ adv. inv. clean

आपलं pos. adj. var. our (inclusive)

Postpositions

-सुद्धा post. also, too, even

-सारखं post. like, in the manner of

Verbs

शिव- v.t. to sew

घेऊन ये- v.i. (compound) to bring

Phrases

कशासाठी for what

दर वर्षी each year

सिंहगडासारखा किल्ला fort like Sinhagad

तुळशीबागेतून from ['out of] Tulsibag

* तळं (n. sg.) and झाडं (n. pl.) are used in spoken Marathi. The corresponding literary forms are तळे, झाडे. This is also applicable to the verb forms.

---

अभ्यास

A. In pairs. Practice the above conversation.

B. One at a time around the class in a chain.

Sit in a circle and take a count of the class using cardinal numbers. Then ask each other तू कितवा / कितवी आहेस? and answer this question with ordinal number.

C. Identify sentence with the Auxiliary verb from the text दिवाळी (chap. 3) and make them negative.

D. Talk about seasons and festivals in America by using the forms of the Auxiliary.

E. Are these dishes sweet (गोड) or (खारट) salty?

करंज्या, शेव, लाडू, श्रीखंड, गुलाबजाम, चिवडा, चकल्या, शंकरपाळे, चिरोटे

F. Group activity.

दिवाळी कुठे साजरी करतात?

दिवाळी केव्हा येते?

दिवाळी किती दिवस साजरी करतात? त्या दिवसांची नावं काय?

दिवाळीत हवा कशी असते?

नर्कचतुर्दशीला लोक काय करतात?

दिवाळी कशी साजरी करतात?

Do you know what they are doing?

Unit Two

Travelling

---

5. दक्षिण भारताची सहल

नोव्हेंबर 1992 मध्ये माझी एक जर्मन मैत्रीण भारतात आली होती. तिच्याबरोबर मी दक्षिण भारताचा प्रवास केला. आम्ही एक मोटार भाड्याने घेतली. त्या मोटारीने आम्ही एकूण दहा दिवस फिरलो.

आम्ही बेळगाववरून विजापूरला गेलो. तिथे प्रसिद्ध गोलघुमट बघितला. विजापूरला रात्री राहून दुसऱ्या दिवशी बदामीला गेलो. तिथल्या गुहा पाहून पुढे हम्पीला गेलो. नंतर हळेबीड, बेल्लूरची प्रसिद्ध देवळे बघितली. तिथून जोग फॉल्सचा धबधबा बघून कारवार, गोकर्ण, गुहागर अशी समुद्रकिनाऱ्यावरची गावे पाहून पुण्याला परत आलो.

कर्नाटकात आम्हाला खूप मोठी ज्वारीची आणि सूर्यफुलाची शेते दिसली. कर्नाटक प्रांत फार सुंदर आहे.

In November 1992 my one German friend came ['had come'] to India. I made a trip to southern India with her. We rented a car. We went around for ten days altogether with that car.

We went via Belgaum to Bijapur. There we saw the famous Golgumbaz mausoleum. We stayed overnight at Bijapur and went to Badami the next day. We saw the caves there and went on to Hampi. Later we saw the famous temples at Halebid and Belur. From there we visited ['saw'] the water fall at Jog Falls, saw such towns on the seacoast as Karwar, Gokarna, and Guhagar and returned to Pune.

We saw very large fields of sorghum and sunflowers in Karnataka. The state of Karnataka is very beautiful.

Group activity:

Discuss 'the journey of South' taking the following points into consideration.

दक्षिण भारतात कोणते प्रांत आहेत?

तिथे कोणत्या भाषा बोलतात?

दक्षिण भारतात राजधान्यांची गावं कोणती?

दक्षिण भारतात कोणत्या गावांमध्ये प्रसिद्ध आणि सुंदर देवळे आहेत?

दक्षिण भारतात कोणती गावं तुम्ही बघितली आहेत?

कोणतं गाव तुम्हाला आवडतं? का?

तिथे तुम्ही काय काय बघितलंत?

---

संभाषण

- जॉन, तू सुट्‌्टीत काय केलंस?	Jon, what did you do during ['in'] your vacation?
* मी गावाला गेलो होतो.	I went ['had gone'] out of town.
- कोणत्या गावाला?	Where did you go?
* मी दिल्ली आणि मसुरीला गेलो होतो.	I went to Delhi and Mussoorie.
- तू तेथे किती दिवस राहिलास?	How long did you stay there?
* एकूण दहा दिवस.	Ten days altogether.
- तू दिल्लीला कसा गेलास?	How did you go to Delhi?
* मी विमानानं गेलो.	I went by plane.
- तू एकटाच गेलास का?	Did you go alone?
* नाही, कॅथी माझ्याबरोबर होती.	No. Kathy was with me.
- कॅथी, तुम्ही दिल्लीत काय केलंत?	Kathy, what did you [two] do in Delhi?
* खूप हिंडलो - फिरलो. लोकांना भेटलो.	We wandered around a lot. We met people.
- आणखी काय केलंत?	What else did you do?
* खूप खरेदी केली. खूप मजा केली. पंजाबी पदार्थ खाल्ले.	We bought a lot [of stuff]. We had a lot of fun. We ate Panjabi dishes.

- तुम्ही तिथे काय काय बघितलंत?	What all did you see there?
* आम्ही लाल किल्ला बघितला, त्रिमूर्तीभवन बघितलं, जामा मशीद बघितली, खूप म्यूझियम्‌स आणि प्रदर्शनं बघितली.	We saw the Red Fort, the Teen Murti Bhavan, the Jama Masjid, and a lot of museums and exhibitions.
- आणखी काय केलंत?	What else did you do?
* चांदनी चौकामध्ये चपला घेतल्या, कपडे घेतले. दिल्लीत खूप मजा आली.	We got chappals and clothes in Chandni Chowk. We had a lot of fun in Delhi.

---

Group activity:

Describe your own travels in India following the pattern of the questions in the dialog.

---

VOCABULARY

Nouns

सहल, सहली f. (i) trip, tour, outing

प्रवास, प्रवास m. journey, travel कर- 0 to travel

मोटार, मोटारी f. (i) car

भाडं, भाडी n. rent. भाड्यानी on rent

घुमट, घुमट m. dome

गुहा, गुहा f. cave

धबधबा, धबधबे m. waterfall

समुद्रकिनारा, समुद्रकिनारे m. seacoast

ज्वारी f. sorghum

शेत, शेतं n. field

सुर्यफूल, सुर्यफुलं n. sunflower

प्रांत, प्रांत m. state

सुट्‌्टी, सुट्या f. holiday, vacation

खरेदी f. purchasing, shopping

मशीद, मशिदी f.(i) mosque

प्रदर्शन, प्रदर्शनं n. exhibitions, exhibits

Adjectives and Adverbs

एकूण adv. altogether

पूढे adv. ahead, further on

तिथून adv. from there

तिथलं adv. from / of there

प्रसिद्ध adv. inv. famous

Postpositions

-वरचं post. var. from on

-वरुन post. via

Phrases

दुसऱ्या दिवशी the next day

समुद्रकिनाऱ्यावरची गावं towns along ['from on'] the seacoast

WORD STUDY

You may have noticed that in the first reading the instrumental postposition, which you have consistently learned as -नी up to this point, is rendered as -ने, as in भाड्याने and मोटारीने; whereas in the conversation you still find विमानानी. -ने is the form used in more formal writing styles while -नी is the form commonly used in speech.

---

GRAMMAR

Reviewing the Perfect Aspect.

-ल is the Perfect aspect marker for all Marathi verbs. To it are added vowel endings that indicate person, number and gender.

Let's compare the Imperfect and Perfect paradigms of the verb जा- said by side.

Imperfect		Perfect
मी जातो / जाते	आम्ही जातो	मी गेलो / गेले	आम्ही गेलो
तू जातोस / जातेस	तुम्ही जाता	तू गेलास / गेलीस	तुम्ही गेला (त)
तो जातो	ते जातात	तो गेला	ते गेले
ती जाते	त्या जातात	ती गेली	त्या गेल्या
ते जाते / जातं	ती जातात	ते गेले / गेलं	ती गेली

Note especially unlike the Imperfect, the third person plural ending in the Perfect are differentiated in terms of gender.

For the third person singular in the Perfect the masculine ending is -आ and the feminine ending is -ई as against -ओ and -ए in the Imperfect. The third person singular and plural endings in the Perfect thus correspond to the variable adjective endings.

Singular	Plural
मोठा मुलगा (m)	मोठे मुलगे (m)
मोठा मुलगा गेला	मोठे मुलगे गेले
मोठी मुलगी (f)	मोठ्या मुली (f)
मोठी मुलगी गेली	मोठ्या मुली गेल्या
मोठं घर (n)	मोठी घरं (n)
मोठं घर गेल	मोठी घरं गेली

1. Note that the third - person forms of intransitive and transitive verbs in the Perfect are the same, but their sentence structure is different.

While forming the Perfect, the subject of a transitive verb takes the postposition -ने / -नी / नं (instrumental). The verb then agrees with the object of the sentence. In the sentence नीला काम करते, नीला is the subject of the transitive verb करते. In the Perfect नीला will take -ने*. The perfect from of कर is केलं, which will agree in gender and number with the object काम (n. sg.). Therefore the sentence in the Perfect will be नीलाने काम केलं.

Imperfect	Perfect
नीला काम करते	नीलाने काम (n.sg.) केलं.
नीला अभ्यास करते	नीलाने अभ्यास (m.sg.) केला.
नीला अंघोळ करते	नीलाने अंघोळ (f.sg.)केली.

2. Remember that the postposition -ने is added only to nouns in the third person. The pronouns in the first person मी, आम्ही and in the second person तू, तुम्ही do not take -ने in the Perfect.

Imperfect	Perfect
नीला काम करते	नीलाने काम केलं
मी काम करतो	मी काम केलं
आम्ही काम करतो	आम्ही काम केलं
तू काम करतोस	तू काम केलंस
तुम्ही काम करता	तुम्ही काम केलं (त)

In all the sentences in the Perfect above the verb is governed by the noun which functions here as a grammatical subject. The 'agent' doing the action नीलाने, मी, आम्ही, तू, तुम्ही is not the grammatical subject.

* -ने is the form used in the following examples here. The alternative endings -नं and -नी are more frequently used in spoken Marathi.

3. Note that there are some 'special verbs' among the transitive verbs, e.g., पी, शिक, विसर, बोल, नेस.

In forming the Perfect with these verbs the subject remains the grammatical subject even in the Perfect and thus governs the verb form.

नीला पाणी पिते.	नीला पाणी प्याली.
नीला जर्मन शिकते.	नीला जर्मन शिकली.
नीला पत्ता विसरते.	नीला पत्ता विसरली.

It might be helpful to list the verbs, transitive and intransitive, in their various categories in the Perfect - using the masculine singular ending throughout.

1. Regular intransitive verbs in the Perfect.

थांब-	थांबला	रड-	रडला
पोच-	पोचला	फिर-	फिरला
संप-	संपला	वाज-	वाजला
दम-	दमला	सुट-	सुटला
उठ-	उठला	बिघ॰-	बिघ॰ला
बस-	बसला	दुख-	दुखला
चढ-	चढला	झोप-	झोपला
चाल-	चालला	भेट	भेटला
पड-	पडला

2. Intransitives verbs with irregular bases in the Perfect.

जा-	गेला	रहा-	राहिला
हो-	झाला	निघ-	निघाला
ये-	आला

3. Regular transitive verbs in the Perfect with the agentive तिने (ती + instrumental ने) given as an example.

आण-	(तिने) आणला	वाच-	(तिने) वाचला
उकळ-	(तिने) उकळला	धु-	(तिने) धुतला
खा-	(तिने) खाल्ला	विचार-	(तिने) विचारला
कर-	(तिने) केला	टाक-	(तिने) टाकला
ने-	(तिने) नेला	काढ-	(तिने) काढला
दे-	(तिने) दिला	वापर-	(तिने) वापरला
लाव-	(तिने) लावला	शोध-	(तिने) शोधला
ऐक-	(तिने) ऐकला	ठेव-	(तिने) ठेवला
लिहि-	(तिने) लिहिला	शिव-	(तिने) शिवला

4. Transitive verbs with irregular bases in the perfect.

सांग-	(तिने) सांगितला	घे-	(तिने) घेतला
बघ-	(तिने) बघितला	पहा-	(तिने) पाहिला

5. Special transitive verbs that conjugate like intransitive verbs.

बोल-	बोलला	खेळ-	खेळला
नेस-	नेसला	विसर-	विसरला
शिक-	शिकला	पि-	प्याला

---

अभ्यास

A. Group activity.

Talk about a recent trip you have taken using the questions below:

तुम्ही सुट्‌्टीत कुठे गेलात?

तुम्ही तिथे कसे गेलात?

रिझर्वेशन केलं होतं का?

प्रवास कसा झाला?

तुम्ही कुठे राहिलात?

तुम्ही कुणाकडे राहिलात?

तुमचे मित्र तिथे आहेत का?

गाडीत खूप गर्दी होती का?

गा॰ी वेळेवर पोचली का?

तुम्हाला ते गाव आवडलं का?

B. Describe yesterday's routine of Mr. Patil, as given below.

C. In pairs. Discuss and compare your routine of yesterday with your friend by completing the table below.

दिनचर्या (f. daily routine)	मि. पाटील	तू	तुझा मित्र
उठ-	5.00
चहा घे-	5.10
अंघोळ कर-	5.30
व्यायाम कर-(m. exercise)	6.00
घरून निघ-	10.00
क्लासला जा-	--
पत्र लिही-	--
इतर कामं कर-	4.00
खरेदीला जा-	--
घरी परत ये-	5.30
जेव-	8.30
मित्राकडे जा-	9.00
टी.व्ही. बघ-	10.00
फिरायला जा-	--
झोप-	10.30

D. One by one around the class in a chain.

Talk about arranging a room, following the pattern of conversation given below.

हे टेबल कुठे ठेऊ?

ठेव तिथे मधे.

टेबल मधे ठेवलं. ही लँपशेड कुठे ठेऊ?

ठेव त्या कोपऱ्यात (कोपरा m. corner).

लँपशेड कोपऱ्यात ठेवली. हे कोच कुठे ठेऊ?

ठेव त्या भिंतीशी.

पलंग m 1

कॅलेंडर n 1

कोच m 1

टेबल n 1

कपाट n 1

रेडिओ m

कुंडी f 2

शेल्फ n 1

सतरंजी f 2

चित्र n 1

उशी f 2

[कोच : भिंतीशी. पलंग : भिंतीशी. शेल्फ : दाराच्या आणि खिडकीच्या मध्ये. टीव्ही : शेल्फात. सतरंजी : जमिनीवर. चित्र : भिंतीवर (लाव). कपाट : दाराच्या उजवीकडे. कुंडी : कोचांच्या मध्ये. रेडिओ : टेबलावर. उशी : पंलगावर. कॅलेंडर : भिंतीवर (लाव).]

E. Group activity.

Ask the question तू काल काय केलंस? Some possible answers to this question are given below.

पत्र लिही-

फोटो काढ-

आईला मदत कर-

आराम (m. comfort, relaxation) कर-

गणपती बघ-

पुष्कळ लोकांच्या मुलाखती घे-

F. From sentences in the Perfect using the words of groups 3, 4 and 5 from the list on the preceding page.

G. Construct sentences by combining appropriate words from each column:

ती	खूप	तिकिटं	केला.
मुलांनी	छान	मजा	काढलं.
सतीश	सिनेमाची	मुंबईला	चढला.
मीरा	मराठी	प्रवास	शिकली.
अभिजित	काल	झाडावर	गेली
	लवकर	पटकन	काढली.
त्यानी	बागेत	चित्र	केली.

---

6. प्रेक्षणीय स्थळे

Neeti and Rebecca are discussing places to visit in Maharashtra.

- रिबेका, महाराष्ट्रात तू कोणती गावं आणि प्रेक्षणीय स्थळं बघितली आहेस?	Rebecca, which towns and places worth seeing in Maharashtra have you seen?
* फार थोडी. फलटण, औरंगाबाद, महाबळेश्वर.	Very few. Phaltan, Aurangabad, Mahabaleshwar.
- तू बत्तिस शिरळा बघितलं आहेस का?	Have you seen Battis Shirala?
* नाही. ते काय आहे?	No. What is that?
- बत्तिस शिरळा एक गाव आहे. नागपंचमीला तिथे खूप लोक जातात.	Battis Shirala is a certain town. On Nagpanchami lots of people go there.
* नागपंचमी म्हणजे नागाचा सण का?	Nagapanchami - does that mean a cobra festival?
- हो. नागपंचमीला नागाची पूजा करतात. मी एकदा नागपंचमीला बत्तिस शिरळा गावात होते. तिथे त्या दिवशी खूप माणसं साप आणि नाग पकडतात. मी एका नागाला हात लावला.	Yes, On Nagpanchami they worship cobras. I was in the town of Battis Shirala once on Nagpanchami. On that day lots of people there catch snakes and cobras. I once touched a cobra with my hand.
* बापरे! नाग विषारी असतो ना? तुला भीती नाही वाटली?	My gosh! The cobra is venomous, isn't it? Didn't you get scared?
- वाटली ना! पण तिथे खूप माणसांनी आणि मुलांनी हातात नाग धरले होते. गळ्यात घातले होते.	Sure I did! But a lot of people and children there held cobras in their hands. They hung them about their necks.
* हो? खरंच?	Really!
- हो ना? म्हणून तर हजारो पर्यटक तिकडे जातात. शिवाय तिथे एक छान जुनं शिवमंदिर आहे. आम्ही ते मंदिरही बघितलं. आम्हाला तिथे खूप मोर दिसले.	Yes, indeed. Which is why thousand of tourists go there. There is also one very nice old Shiva temple there. We saw a lot

जुनी चिंचेची झाडं दिसली.	of peacocks there and old tamarind trees.
* तिथे मजा आली का? आणखी कोणती छान ठिकाणं महाराष्ट्रात आहेत?	Did you have fun there? What are some more nice places in Maharashtra?
- सह्याद्रीच्या डोंगरांमधे काही थंड हवेची ठिकाणं आहेत. महाबळेश्वरसारखी.	There are some hill stations in the Sahyadhri mountains. Like Mahabaleshwar.
* तू कुठे गेली आहेस?	Where have you gone?
- मी माथेरान बघितलं आहे. अंबोलीला गेले आहे.	I've seen Matheran and I've been to Amboli.
* अंबोली कुठे आहे?	Where is Amboli?
- ते रत्नागिरी जिल्ह्यात आहे. तिथे जवळच हिरण्यकेशी नदीचा उगम आहे. या उगमावर एक विष्णूचं मंदिर आहे. तिथे आम्ही पायी गेलो. हे एक फार सुंदर ठिकाण आहे.	It is in Ratnagiri District. The source of the Hiranyakeshi River is very close by there. There is a Vishnu temple at the source. We went there by foot. It is a very beautiful place.
* अंबोली तुला फार आवडलं का?	You really did like Amboli then?
- हो अंबोली छान आहे. शिवाय महाराष्ट्राच्या समुद्रकिनाऱ्यावर म्हणजे कोकणात छान गावं आहेत.	Yes, Amboli is very nice. What's more, there are nice towns in the Konkan - that is, along the seacoast of Maharashtra.
* ती कोणती?	And they are?
- गुहागर गाव आणि तिथला समुद्रकिनारा फार छान आहे. गणपती पुळे या ठिकाणी छान समुद्रकिनारा आणि 'बीचेस' आहेत.	The town of Guhagar and the seacoast there are very nice. And the seacoast and beaches at the place called Ganapati Pule are nice.
* मी सुट्‌्टीत ख्रिसबरोबर तिकडे जाईन.	During vacation I'll go there with Chris.

---

a. Using the conversation as a model, find out what places in Maharashtra each one in your class has visited - and at least four facts about the place and the things they saw there.

b. Interview at least two members of your host family and find out what place in Maharashtra they recommend for a visit, how to get there, and what to see. Report what you learn back to the class.

संभाषण

- ख्रिस, आपण सुट्‌्टीत कुठे जाऊ या?	Chris, where shall we go during the vacation break?
* थंड हवेच्या ठिकाणी जाऊ या का?	Shall we go to a hill station?
- हो. चालेल. माथेरानला जाऊ या.	Yes. OK. Let's go to Matheran.
* रिबेका, हे माथेरान कुठे आहे?	Rebecca, where is this Matheran?
- पुणे - मुबंई रस्त्यावर आहे. नेरळजवळ.	It's on the Pune - Mumbai road. Near Neral.
* मग आपण कसं जाऊ या?	So how shall we go?
- आपण सकाळी 6 ची डेक्कन एक्सप्रेस घेऊ या आणि नेरळला उतरू या.	Let's take the 6 am Deccan Express and get off at Neral.
* आणि तिथून पुढे?	And from there?
- नेरळहून एक लहान आगगाडी माथेरानला वरपर्यंत जाते. तिनी प्रवास करू या. मजा येईल.	From Neral a small train goes all the way up to Matheran. Let's travel on it. We 'll have fun.
* आणि वर 'कॉटेज' मधे राहू या. तिथे घोड्यावर आणि पायी फिरू या.	And Let's stay in a cottage up there. And wander about by horse and on foot.
- हो. खूप मजा येईल. मग ठरलं. तू रिझर्वेशन करशील का?	Yes. We'll have a lot of fun. So it's decided. Will you make the reservations?
* हो. करीन की.	Yes, sure I will.

---

A. Group activity.

Plan a trip to Amboli. Practice a conversation on the pattern above with your classmates. (Nearest airport : Belgaum, 64 k.m. Nearest railway station : Belgaum. Bombay - Miraj - Belgaum 568 k.m. Road: Bombay - Mahad - Chiplun - Amboli 549 k.m.)

B. In pairs.

Which other places do you know in Maharashtra? Which ones would you like to see? Why? When and How?

VOCABULARY

Nouns

स्थळ, स्थळं n. place

नागपंचमी f. a festival of snakes celebrated on the fifth day of श्रावण

नाग, नाग m. cobra

साप, साप m. snake

भीती f. fear 0 वाट- to be afraid

गळा, गळे m. throat. गळ्यात around the neck

पर्यटक, पर्यटक m. tourist

मोर, मोर m. peacock

चिंच f. (e) tamarind

ठिकाण, ठिकाणं n. place, spot, location

ठिकाणी loc. at the place

डोंगर, डोंगर m. hill, mountain

जिल्हा, जिल्हे m. District

उगम, उगम m. source

आगगाडी, आगगाड्या f. train

रिझर्वेशन n. reservation

कोकण Konkan, the coastal strip of Maharashtra

Adjective and Adverbs

प्रेक्षणीय adj. inv. worth seeing

विषारी adj. inv. venomous

हजारो adj. inv. thousands of

तिथलं adj. from / belonging to there

जुनं adj. old

एकदा adv. once

तिकडे adv. there (with verbs of motion)

पायी adv. by foot, on foot

Conjunction

म्हणून तर conj. which is why

Verbs

पकड- v.t. to catch

हात लाव- v.t. to touch (by hand)

धर- v.t. to hold

उतर- v.i. to disembark, get off

ठर- v.i. to be decided

Phrases

त्या दिवशी loc. on that day

थंड हवेची ठिकाणं hill stations ['places of cool air']

या ठिकाणी loc. at this place / location

वर पर्यंत all the way up, up to the top

---

WORD STUDY

माणसं meaning persons, people has irregular forms. माणूस in the singular is a masculine noun, but the plural form is ती माणसं as in neuter. माणूस, माणसाला are m. sg. But माणसं, माणसांना are n. pl. forms. Note that the personal pronoun तो in sg. changes to ती in pl. with this noun and not to ते as otherwise.

---

Grammar

Using आपण V+ ऊ या

This is a peculiar construction in Marathi that is possible only with the personal pronoun आपण.

आपण बरोबर जाऊ या.

आपण नंतर ठरवू या.

As can be seen in these examples, an English equivalent will be the construction with 'Let's'. This construction is often used in Marathi for planning to do something.

---

अभ्यास

a. Complete the following sentences.

आपण रोज मिळून अभ्यास (कर)

आपण मराठी (शिक)

आपण पुढच्या आठवड्यात दिल्लीला (जा)

आपण लवकर परत (भेट)

आपण भारतीय पद्धतीनं तिचा वाढदिवस (साजरा कर)

आपण रोज मराठी गाणी (म्हण)

आपण मिस्टर मिराशींना आपल्या घरी (बोलव)

आपण एक नवी गाडी (घे)

b. With help of the table given on the following page compare the distances.

दिल्ली - सिमला / सोलापूर;	दिल्ली - उदयपूर / सूरत;
अमृतसर - म्हैसूर / पणजी;	मुंबई - सिमला / श्रीनगर;
मुंबई - उदयपूर / बडोदा;	हैदराबाद - उदयपूर / बडोदा, etc.

Use the postposition - पेक्षा (than) and adverbs जवळ (near), लांब / दूर, (far), etc. You can use the pattern given on the next page:

- दिल्लीहून वाराणसी किती दूर आहे?	How far is Varanasi from Delhi?
765 कि. मी.	765 kilometers.
- दिल्लीहून त्रिवेंद्रम किती दूर आहे?	How far is Trivandrum from Delhi?
2780 कि. मी.	2780 kilometers.
- म्हणजे दिल्लीहून त्रिवेंद्रमपेक्षा वाराणसी जवळ आहे.	So Varanasi is closer to Delhi than Trivandrum.

---

त्रेसष्ट 63

c. Ask each other questions with help of the chart given on the previous page. Some possibilities are given below:

मुंबईहून उदयपूर किती दूर आहे?

तिथे कसं जाल?

मुंबईहून बडोदा किती दूर आहे?

तिथे जायला किती वेळ लागतो?

मुंबईहून पणजी किती दूर आहे?

मुंबईहून पणजीला जायला किती वेळ लागतो?

मंगलोरहून बंगलोर किती दूर आहे?

आग्य्राहून मद्रास किती दूर आहे?

पुण्याहून महाबळेश्वर किती दूर आहे?

तिथे कसे जाल?

तिथे जायला किती वेळ लागतो?

d. One by one around the class in a chain. Construct sentences following the given patterns:

1. Comparative

A. आपण उद्या पुरंदरला जाऊ या का?

B. नको. सिंहगडला जाऊ या. सिंहगड पुरंदरपेक्षा जवळ आहे.

हम्पी / बंगळूर, कँप / लक्ष्मीरोड, त्रिवेंद्रम / गोवा, कॉफी हाऊस / वैशाली, etc.

2. Superlative

A. रमेश उंच आहे.

B. अनिल त्याच्यापेक्षा उंच आहे.

C. किशोर सर्वात / सगळ्यात उंच आहे.

मोठी: मुळा, नर्मदा, गंगा; सुंदर : मोहिनी, रागिणी, रोहिणी; हुशार: पीटर, जिम, जॉर्ज; महाग : सफरचंद, द्राक्ष, आंबे; महाग : लाकूड, चांदी, सोनं

---

7. झुकूझुकू झुकूझुकू अगीनगाडी

झुकूझुकू झुकूझुकू अगीनगाडी धुरांच्या रेषा हवेत काढी पळती झाडे पाहू या मामाच्या गावाला जाऊ या ।।

मामाचा गाव मोठा सोन्याचांदीच्या पेठा शोभा पाहून घेऊ या ।। 1 ।।

मामा तुझी बायको सुग्रण रोज रोज पोळी शिकरण गुलाबजामही खाऊ या ।। 2 ।।

मामा मोठा तालेवार रेशिम घेईल हजार वार कोट - विजारी लेऊ या ।। 3 ।।

मामाची बायको गोरटी म्हणेल कुठली पोरटी भाच्यांची नावे सांगू या ।। 4 ।।

The choo-choo train that chugs along Leaves a trail of smoke behind. Let's watch the backward - running trees, Let's go and see my uncle's town!

My uncle's town is very large With lots of gold and silver marts. Let's see what all the show's about!

Uncle, your wife is quite the cook! Let's eat chapatis every day And bananas in milk and gulabjam!

My Uncle's such a big shot that He'll buy a thousand yards of silk, So let's all don new coats and pants!

My uncle's wife, who looks so fair, Will ask, "whose spoiled brats are these? Let's see who these nieces and nephew are!"

Unit Three

Feeling and Liking

---

भावना आणि आवड

8. पत्र

Kathy is writing to her Marathi friend, Sudhir Waghmare, who lives near her home in Washington, D.C.

Date

Pune 411004

Dear Sudhir,

Yesterday I got your letter and came to know the good news. I am very happy because you are going to come here. I immediately called Julie and told her.

I can speak a little Marathi now. But I don't understand everything properly. Jim knows Marathi well. We have a lot of studying [to do] here. I also have a dance class in the evening. So I don't get bored here.

I like the food here. You get a lot of vegetables and fruit here. I like my host sister Meenal. She usually has time on Sunday. Then she gives me a lot of help. She knows a lot of shops. You get inexpensive ready- made clothes there.

It's summer here now. During the day it gets really hot. It feels nice only in the morning. Sometimes it rains. Then the air is nice and cool.

Julie hasn't been [isn't] well since yesterday. She has a fever. She's got a cough too. She thinks of ['remembers'] her boyfriend a lot. She doesn't enjoy it here and is feeling bored.

I have a class now. So I have to go. Write a letter soon and let me know when you'll come.

Say hello to everyone back home.

Yours,

Kathy

VOCABULARY

Nouns

बातमी, बातम्या f. item of news

नाच, नाच m. dance

कंटाळा m. boredom, ennui

ताप m. fever

आठवण, आठवणी f. (i). memory, remembrance

Adverbs and Adjectives

लगेच adv. immediately

नीट adv. properly, thoroughly

दिवसा adv. during the day

इथलं adj. from / of here

तयार adj. inv. ready-made

Post position

-पासून post. since, as of

Verbs

आनंद हो- v.i. (N-la impers.) to be happy

कंटाळा ये- v.i. (N-la impers.) to be bored

उकड- v.i. to get hot and uncomfortable

आठवण हो- v.i. (N-la impers.) to remember, to think of

करम- v.i. (N-la impers.) to feel at home, to enjoy oneself

जायला हवं- v.i (N-la impers.) have to go

कळव- v.t. to inform

WORD STUDY

1. प्रिय is the form of address used in a letter written to a friend or a close relative. However for people requiring respect one uses the form ती. (an abbreviation of तीर्थरुप = highly respected) like ती. आजोबा, ती. आईबाबा, ती. सर, ती. बाई (the teacher), etc., with नमस्कार. So the form of address in such cases ती. आजोबांना नमस्कार, etc.

2. इथलं 'from / of / belonging to here' is a variable adjective that is the proximate counterpart of the already familiar interrogative adjective कुठलं. You have also encountered the distant counterpart तिथलं 'from / of / belonging to there'.

3. जायला हवं (आहे) 'have to go' should be intuitively clear. The sense of obligation is somewhat greater than in जायचं आहे.

---

अभ्यास

a. Write a letter in Marathi to a Marathi friend, describing your experiences and routine in Pune.

b. Replace the first personal pronoun forms in the given text with कॅथी, कॅथीने, कॅथीला, etc., and replace ज्युली in the first and third to-last paragraphs with मी, मला, i.e., with first person pronoun forms.

---

GRAMMAR

Impersonal Constructions.

One of the features of Marathi most striking to native speakers of English is the impersonal nature of many constructions. While English emphasizes the personal agent of an action, Marathi emphasizes the thing done.

There are some sentences both in English and Marathi, where a personal agent is totally absent (e.g., पाणी तापलंय 'The water is heating', चहा उकळतोय 'The tea is boiling', भाजी शिजतेय 'The vegetable is cooking'). There are other Marathi constructions where the expected personal agent is present as the receiver of the action rather than the agent.

त्याला रोज रु. 50 / - मिळतात.	He earns Rs. 50 / - every day.
त्याला इथे कंटाळा येतो.	He gets bored here.

In the above constructions the expected agent of the action takes the postposition -ला or -ना (pl). The other noun, which is often an inanimate noun, governs the verb form.

राम पडतो.	Ram falls down. (personal construction)
रामला स्वप्न पडतं.	Ram has a dream. (impersonal construction)

The verb ये- has a variety of impersonal usages in Marathi.

1.	जॉन येतो.	John comes. (personal construction)
	जॉन पोहायला येतो.	John comes ['in order'] to swim. (personal construction)
2.	जॉनला कंटाळा येतो.	John is bored. (impersonal construction : Boredom comes to John.)
	जॉनला मजा येते.	John has fun. (impersonal construction : Fun comes to John.)
3.	जॉनला पोहायला येतं.	John can swim. (impersonal use : To swim comes to John.)
	जॉनला मराठी बोलता येतं.	John can speak Marathi. (impersonal use : Speaking Marathi comes to John.)

The frequently used impersonal verbs are:

समज-	to understand	रामला हे समजतं.
कळ-	to understand, to get to know	रामला हे कळतं.
मिळ-	to get, receive	रामला हे मिळतं.
दिस-	to appear, to look	रामला हे दिसतं.
आठव-	to remember	रामला हे आठवतं.
वाट-	to feel	रामला हे वाटतं.
सापड-	to find	रामला हे सापडतं.
ये-	to be able, to feel, etc.	रामला हे येतं.
आवड-	to like, to be pleased	रामला हे आवडतं.
करम-	to enjoy, feel at home	रामला करमतं.

Note that all these verbs are intransitive.

---

अभ्यास

a. One by one around the class in a chain. Answer the following questions using the vocabulary given in the brackets.

तुला इथे कसं वाटतं?

(छान, ठीक, करमतं, कंटाळा ये-, मजा ये-, उकड-, थंडी वाज-)

तो अमेरिकेला गेला, म्हणून तुला काय वाटतं?

(छान, वाईट, बरं, आनंद हो-,)

जिमला आता कसं वाटतंय?

(बरं वाट - (नाही), आता छान वाट -, अजून ताप ये -, अजून खोकला ये -, फ्ल्यू हो-, डायरिया हो-

तुला काय माहीत आहे?

(त्याचं नाव, पत्ता, टेलिफोन, दुकान, घर, शाळा)

तुला तिथे काय दिसतं?

(मुलगी, पक्षी, घर, रस्ता, झाड, थिएटर, फूल)

b. Small groups. Find logical and grammatical connections to complete the following sentences by joining parts from A and B:

A	B
तुझं पत्र	नेहमी बिघडतं.
मला बातमी	माहीत आहे.
तुझं पत्र वाचून	आवडलं का?
तिला तिथे फुलं	पडतात.
तुला हे गाव	लगेच सापडला.
मला तिथलं पुस्तकाचं दुकान	समजलं का?
मला सोनालीचा पत्ता	मला आनंद झाला.
तुला तिचा फोन नंबर	चांगलं समजलं.
त्याचं पोट	मिळालं.
तुम्हाला त्याचं नाव	कळली.
मला कालचं मराठी नाटक	आठवतोय का?
तिला नेहमी स्वप्नं	स्वस्त मिळाली.

c. Group activity.

Identify in each of the above sentences the grammatical subject that governs the verb form.

d. Complete the following sentences.

तिला काल .......... मिळालं.

तिला .......... छान दिसतेय.

तुला .......... दिसतोय का?

त्या रस्त्यावर .......... दिसतेय.

त्यांना .......... सापडला का?

मला .......... सापडलं.

त्याला रस्त्यात .......... सापडले.

ही .......... रस्त्यात सापडली.

तिला .......... आवडलं.

त्याला .......... आवडतं.

त्यांना ...... आवडला.

त्यांना त्याचं ..... वाटलं.

मला त्याचं .......... आठवत नाही.

त्याला .......... छान बोलता येतं.

तिला .......... छान समजतं.

e. One by one around the class in chain.

Ask each other questions following the pattern given below. Some illustrations are given on the next page.

टेनिस खेळ-	सायकल चालव-
फुटबॉल खेळ-	मोटारसायकल चालव-
व्हॉयलीन वाजव-	जर्मन बोल-
बासरी वाजव-	Bon Jour! फ्रेंच लिही-
मोटार चालव-	जपानी लिही-

9. रामची गोष्ट

एक होता मुलगा. त्याचं नाव होतं राम. एके दिवशी तो फिरत फिरत खूप लांब चालत गेला. तिथे त्याला एक हत्ती दिसला. हत्ती पाहून त्याला गंमत वाटली. हत्ती खूप मोठा आणि उंच होता. तो एका झाडाखाली उभा होता. राम भरकन त्या झाडावर चढला आणि फांदीवरून त्या हत्तीच्या पाठीवर बसला. हत्ती हळूहळू चालायला लागला. रामला खूप मजा वाटली. हत्ती दाट जंगलात आला. तिथे रामला माकडं, हरणं, ससे, मोर दिसले. हत्तीवर बसून झाडावरची उंच फळं रामनी सहज तोडली. एवढ्यात त्यानी वाघाची डरकाळी ऐकली. रामला भीती वाटली. तो घाबरून हत्तीच्या पाठीवरून खाली पडला आणि ओरडला, "आई ग!".

त्याची आई धावत आली. "काय झालं रे?" रामला हसू आलं. तो म्हणाला, "आई, मी स्वप्नात हत्तीवरून पडलो". मग आई पण हसली.

Once there was a boy. His name was Ram. One day as he was wandering about he went walking a very long way. There he saw an elephant. He thought it was fun when he saw the elephant. The elephant was very big and tall. He was standing beneath a tree. Ram rapidly climbed the tree and from off a branch sat down on the elephant's back. The elephant started to walk slowly. Ram thought it was great fun. The elephant entered a dense jungle. There Ram saw monkeys, deer, rabbits and peacocks. Seated on the elephant, Ram easily plucked fruit from high off of a tree. Just then he heard the roar of a tiger. Ram felt afraid ['fear']. He was [so] scared he fell down from off the elephant's back. And he yelled, "O, Mommy!"

His mother came running. "What happened, Ram?" Ram laughed. He said, "Mommy, in my dream I fell off of an elephant." So his mother laughed too.

VOCABULARY

Nouns

गोष्ट, गोष्टी f. (i). story

हत्ती, हत्ती m. elephant

गंमत f. fun

फांदी, फांद्या f. branch

जंगल, जंगलं n. jungle

माकड, माकडं n. monkey

हरीण, हरणं n. deer

ससा, ससे m. rabbit

मोर, मोर m. peacock

वाघ, वाघ m. tiger

डरकाळी, डरकाळ्या f. roar

हसू n. smile, laughter

स्वप्न, स्वप्नं n. dream

Adverbs and Adjectives

लाबं adv. far

भरकन adv. rapidly, quickly

हळूहळू adv. slowly

एवढ्यात adv. just then

एके adj. inv. (num. oblique) one

उभं adj. standing

दाट adj. inv. dense

Postpositions

-वरचं post. var. from on, from off

-वरून post. from off of

Verbs

गंमत वाट- v.i. (N-la impers.) to be amused, to have fun

चालायला लाग- v.i. to start to walk

मजा वाट- v.i (N-la impers.) to have fun

तोड- v.t. to pluck, to break off

घाबर- v.i. to get scared

ओरड- v.i. to shout

धाव- v.i. to run

हसू ये- v.i. to (N-la impers.) to smile, to laugh

हस- v.i. to smile, to laugh

WORD STUDY

चालायला लाग- 'to start to walk' illustrates the Marathi structure 'to start to V.' It uses the familiar V -आयला from with the also now familiar verb लाग-. Hence you could say अभ्यास करायला लाग- 'start to study', बोलायला लाग- 'start to speak.' etc

GRAMMAR

1. The Imperfect participle V + त

You have already come across this verb from in other contexts, e.g., the Imperfect negative (तो सायकल चालवत नाही 'He doesn't ride a bike') and the Past Imperfect (ती स्कूटर चालवत होती 'she was driving a scooter' and ती स्कूटर चालवत नव्हती 'she wasn't driving a scooter'). V + त works as a participle (wandering, walking, running) and has an adverbial function in the following sentences.

तो चालत गेला.	He went walking.
त्याची आई धावत गेली.	His mother came running.
तो फिरत फिरत खूप लांब गेला.	Wandering and wandering he went a very long way.

V + त is an imperfect participle form corresponding more or less to the English V - ing. The repetition of the participle emphasizes the continuation of the action.

2. Expression of feeling

In Marathi talking about feelings, perception or understanding generally requires a sentence construction that seems alien to native speakers of English. In English the person is the subject of the sentence, e.g., 'He feels happy'. In the corresponding Marathi sentence however the noun referring to the person take - ला and the noun referring to the feeling become the grammatical subject and thus governs the verb form.

रामला भीती f. वाटली.	Ram was afraid.
रामला गंमत f. वाटली	Ram was amused.
रामला हसू n. आलं.	Ram smiled.
रामला रडू n. आलं.	Ram cried.

The verb most frequently used in reference to emotions is वाट 'to feel'. The noun referring to the feeling can be modified by another word with the variable postposition -चं.

रामला वाघाची भीती वाटली.	Ram was afraid of the tiger.
रामला स्वप्नाचं हसू आलं.	Ram laughed at his dream.
आम्हाला विजयाचा (m. victory) आनंद वाटला.	We felt joy at our victory.
आम्हाला त्याच्या निधनाचं (n. death) दुःख वाटलं.	We felt sorrow at his death.

With - वाट - :

-चं प्रेम (n. affection)	-चं कौतुक (n. admiration)
-चा आनंद (m. happiness)	-चा त्रास (m. trouble)
-ची भीती (f. fear)	-चं छान (adj. inv. nice)
-चं दुःख (n. sorrow)	-चं समाधान (n. satisfaction)
-चा अभिमान (m. sg. pride)	-चं बरं (adj. nice, happy)
-चं आश्‌्चर्य

Similarly we find many constructions of this pattern with the verb ये-.

-चं रडू (n. weeping)	-चं हसू (n. smile)
-चा राग (m. anger)	-चा कंटाळा (m. boredom)
-ची मजा (f. fun)	-चा अनुभव (m. experience)

The noun + चं can be replaced by the variable interrogative कशाचं.

रामला कशाची भीती वाटली?	What was Ram afraid of?
रामला कशाचं हसू आलं?	What did Ram smile / laugh about?

The verb हो- is also used with some abstract nouns of feeling such as आनंद, दुःख, समाधान, and त्रास.

त्याला आनंद झाला.	He was happy.
तिला दुःख झालं.	She was sorrowful.
त्याला त्रास झाला.	He was in difficulty.
त्याला समाधान झालं.	He was satisfied.

---

अभ्यास

a. Small groups.

Reconstruct 'रामची गोष्ट' in three competing groups, without reference to the text. Then find out which group comes closest to the original story.

b. Use participle forms V + त to complete the following sentences. Where number 2 is give, use the doubled form of the participle. Then translate the sentences into English.

तो (वाच²) जेवत होता.

ती (हस²) आईला म्हणाली.

ती लहान मुलं रोज (चाल²) शाळेला जातात.

तो जोरात (loudly) (गा) अंघोळ करत होता.

ते बाळ (रड²) आईकडे गेलं.

आम्ही सहज (फिर²) शीलाकडे गेलो.

नीला नेहमी रेडिओ (ऐक) अभ्यास करते.

स्टेशनवर रेखाला बघून तो (धाव²) तिच्याकडे गेला.

c. Small groups.

Construct sentences using वाट- or ये- with the abstract nouns of feeling given above.

d. Fill in the blanks in the following sentences with वाट- ये- or हो-.

गर्दीचा त्यांना फार त्रास .............

मुलगा अमेरिकेला जाणार म्हणून त्यांना खूप आनंद .............

पार्टी छान झाली म्हणून त्यांना समाधान .............

तिला परीक्षेची नेहमी भीती .............

पुण्यात ऍ?नाला फार बरं .............

मराठीच्या अभ्यासाचा अगदी कंटाळा .............

हिंदी सिनेमा बघू या का? मजा .............

त्यांना मोठ्या घराचा फार अभिमान .............

त्याच्या स्वप्नाचं तिला हसू .............

तिथल्या गर्दीची तिला भीती .............

ते पत्र वाचून तिला रडू ............

मीनाची मुलगी छान गाते. तिचं कौतुक........

---

10. गंमत

एकदा काय झाले
एकदा काय झाले,
पक्षी उडून गेले,
म्हणून झाड उडून गेले!

एकदा काय झाले
एकदा काय झाले
गणपतीचा मुकुट घालून
उंदीरमामा आले!

एकदा काय झाले
एकदा काय झाले
नातवाने धरला विंचू
म्हणून आजोबाच भ्याले!

वि. दा. करंदीकर

What happened once,
What happened once,
The birds went flying away
So then the tree flew off!

What happened once,
What happened once,
Uncle Mouse happened along
With Ganpati's crown on his head!

What happened once,
What happened once,
His grandson picked up a scorpion
So grandpa got scared to death!

VOCABULARY

Nouns

मुकुट, मुकुट m. crown

उंदीर, उंदीर m. mouse

नातू, नातू m. grandson नातवा- oblique

विंचू, विंचू m. scorpion

Verbs

उड- v. i. to fly. उडून जा- to fly away

धर- v. t. to catch, to hold

भि- v. i. (irreg.) to get scared

भ्याले perfect of भि-

---

One by one around the class in a chain. Answer the question काय झालं? Start your answer with either रमेशला or तेव्हा:

उशीर, अपघात (m. accident), आठवण, आनंद, त्रास, दुःख, समाधान, सर्दी (f. cold), मुलगी, वेळ (m. duration / delay), एक गंमत, एक चूक (f. mistake) गाडी लेट, कार्यक्रम रद्द (cancel), काही नाही

---

GRAMMAR

1. V+ ऊन V.

Marathi frequently uses two predicates in one construction. One predicate is the V + ऊन form and the other is conjugated.

पक्षी उडून गेले.	The birds flew off.
गणपती मुकुट घालून आले.	Ganapati put on the crown and came.
आजोबा विंचू बघून भ्याले.	Grandpa saw the scorpion and got scared.

In type (a) the conjugated verb loses its independent meaning and functions almost like an adverb 'away' or 'off'.

In type (b) the conjugated verb retains its verbal meaning. V + ऊन has a meaning of 'having done this' or 'while doing this'. In such a case the V + ऊन form can be replaced by a conjugated form to make a complete sentence. These two sentences can then be joined by आणि or मग.

गणपतीने मुकुट घातला मग / आणि तो आला.

Ganapati put on the crown, and then he came.

Some verbs like जा, ये, बघ, सांग are used especially often with the V + ऊन form.

2. Derived Adverbs.

Adverbial phrases of time sometimes prove confusing to native speakers of English.

एके दिवशी राम जंगलात गेला.	One day Ram went to the jungle.
त्या दिवशी त्याला एक हत्ती दिसला.	On that day he saw an elephant.
तू रविवारी ये.	Come on Sunday.
दर वर्षी ती भारतात येते.	She comes to India each year.

The forms like दिवशी, रविवारी, वर्षी ending in ई are an old locative case form. Note that the adjective modifying them like त्या, एके must be in the oblique.

In the following examples adverbial phrases of time are formed either with the ई ending or with the postpositions, आत / त or ला.

एक दिवस	→	एके दिवशी
तो दिवस	→	त्या दिवशी
रविवार	→	रविवारी
सोमवार	→	सोमवारी
ती तारीख	→	त्या तारखेला
पाच तारीख	→	पाच तारखेला
ती वेळ	→	त्या वेळेला / त्या वेळी
तो महिना	→	त्या महिन्यात
ते वर्ष	→	त्या वर्षी
तो आठवडा	→	त्या आठवड्यात

One common adverbial expression of frequency starts with the adverb दर 'each / every'.

दर दिवशी, दर आठवड्यात, दर महिन्यात, दर वर्षी

Other adverbial expressions of frequency are formed with the number + दा.

एकदा once	दहादा ten times	खूपदा many times
दोनदा twice	शंभरदा a hundred times

---

अभ्यास

a. One by one around the class in a chain. Form sentences following the pattern.

1.	ये- औषधे घे-

पत्र टाक, अभ्यास कर, रेडिओ बंद कर, ते पुस्तक वाच, मित्राला भेट, वडलांना विचार, शेजाऱ्यांना वर्तमानपत्र दे

2.	जा- बाळाला घे-

डबा घे, घरी जेव, काम संपव, नवी साडी नेस, आधी फोन कर, मिठाई विकत घे, आईला सांग, रमेशवर रागव, सिनेमा बघ

3.	बघ- फोन कर-

त्याला भेट, स्वतः तिकडे जा, त्याला घरी बोलाव, एकदा निरोप दे, सगळं नीट परत एकदा वाच, माझे एकदा ऐक, प्रो. काळ्यांना एकदा विचार, ही टूथपेस्ट वापर, रोज दोन तास अभ्यास कर

b. Complete the following sentences :

............... (एक) ............... (दिवस) रामला स्वप्न पडलं.

दर ............... (वर्ष) जून ............... (महिना) अमेरिकन विद्यार्थी पुण्याला येतात.

आपण ............... (रविवार) नाटकाला जाऊ या.

............... (पुढ) ............... (आठवडा) तो अमेरिकेला जाणार.

मी प्रो. सानेंना ......... (एक) भेटले होते.

परीक्षा किती ......... (तारीख) आहे?

दिवाळी ......... (कोणता महिना) आहे?

.............. (तो दिवस) खूप पाऊस पडला.

ऍ?नने ते गाणं ......... (खूप) ऐकलं.

तिला ऍ?क्सिडेंट झाला ............. (ती वेळ) ती तिथे नव्हता.

---

11. उठा उठा चिऊताई

उठा उठा चिऊताई
सारीकडे उजाडले
डोळे तरी मिटलेले
अजूनही!

सोनेरी हे दूत आले
घरट्याच्या दारापाशी
डोळ्यांवर झोप कशी
अजूनही!

लगबग पाखरे ही
गात गात गोड गाणे
टिपतात बघा दाणे
चोहीकडे!

झोपलेल्या अशा तुम्ही
आणायचे मग कोणी
बाळासाठी चारा पाणी
चिमुकल्या!

बाळाचे नी घेता नाव
जागी झाली चिऊताई
उठोनिया दूर जाई
भूर भूर.

कुसुमाग्रज

Time to get up, big sister sparrow!
All around it's getting bright
And still you got your eyes closed tight!

These golden messengers arrive
At the doorway of your nest
How can you still have sleep-filled eyes?

These other birds are out and about
Singing their sweet songs unceasing
And every where, see, they're pecking grain!

And here, while you are sleeping still,
Who's to fetch the food and water
To feed this tiny baby of yours?

And the moment her baby's name is said
Big sister sparrow is wide awake
And flying off with a whirr of wings!

Unit Four

Stories

---

12. लाकुडतोड्याची गोष्ट

एक होता लाकुडतोड्या. त्याचे नाव होते किसन. किसनचे काम होते लाकूड तोडण्याचे. तो रोज जंगलात जाऊन झाडे तोडीत असे. डोक्यावर लाकू॰ घेऊन गावात परत येत असे. तिथे लाकूड विकून पैसे मिळवीत असे. तो खूप काम करी, पण त्याला फार पैसे मिळत नसत. किसन गरीब होता, पण कष्टाळू आणि प्रामाणिक होता.

एकदा तो तळ्याच्या काठावर लाकूडतोडत होता. तेव्हा त्याची कुऱ्हाड खाली तळ्यात पडली. लाकुडतोड्या किसनला फार वाईट वाटले. त्याने देवीची प्रार्थना केली. थोड्या वेळाने देवी पाण्यातून वर आली. तिच्या हातात सोन्याची कुऱ्हाड होती. देवीने विचारले, 'ही तुझी कुऱ्हाड आहे का?' तो म्हणाला, 'ही माझी कुऱ्हाड नाही'. मग देवी पाण्यात जाऊन परत वर आली. तिच्या हातात आता चांदीची कुऱ्हाड होती. ती म्हणाली 'ही तुझी कुऱ्हाड आहे का?' तो म्हणाला, 'ही पण कुऱ्हा॰ माझी नाही'. मग देवीने पाण्यातून लोखंडाची कुऱ्हाड वर काढली. ती म्हणाली, 'ही तुझी कुऱ्हाड आहे का?' तो म्हणाला, 'हो, हीच माझी कुऱ्हाड'. हे बघून देवीला फार आनंद झाला. ती म्हणाली, 'तू कष्टाळू आहेस. तू खूप काम करतोस. तू प्रामाणिक आहेस. तू खोटे बोलत नाहीस. म्हणून मी तुला ही सोन्याची आणि ही चांदीची कुऱ्हाड बक्षीस देते.'

लाकुडतोड्यालाही खूप आनंद झाला. तो सगळ्या कुऱ्हाडी घेऊन घरी परत गेला.

Once there was a woodcutter. His name was Kisan. Kisan's work was to cut wood. Everyday he would go to the jungle and cut wood. He would take the wood on his head and return to town. There he would sell the wood and earn money. He would work a lot, but he wouldn't get much money. Kisan was poor but hard-working and honest.

Once he was cutting wood on the shore of a lake - when his ax fell into the lake. Wood- cutter Kisan felt very bad. He prayed to the Goddess. In a little while the Goddess came up from the water. In her hand was a golden ax. The Goddess asked, 'It this yours?' He replied, "It isn't mine". Then the Goddess went back into the water and came back up again. In her hand this time was a silver ax. She said, 'Is this your ax?' He replied, 'This ax is also not mine'. Then the Goddess drew up an iron ax from the water. She said, 'It this ax yours?' He said, 'Yes, that is my ax'. Seeing this Goddess was very happy. She said, 'You're hard-working. You do a lot of work. You're honest. You don't tell lies ('speak falsely'). So I'll you this golden ax and this silver ax as a reward'.

The wood cutter was also very happy. He took all the axes and returned home.

VOCABULARY

Nouns

लाकुडतोड्या, लाकुडतोडे m. woodcutter

लाकुड, लाकडं n. wood, piece of wood

तोडणं n. cutting

तळं, तळी n. lake, pond

काठ, काठ m. bank, shore

कुऱ्हाड, कुऱ्हाडी f. (i) ax

देवी, देवी f. Goddess

प्रार्थना, प्रार्थना f. (e) prayer

सोनं n. gold

चांदी f. sliver

लोखंड n. iron

बक्षीस, बक्षिसं n. award, reward, present

Adjectives and Adverbs

कष्टाळू adj. inv. hard-working

प्रामाणिक adj. inv. honest

वाईट adj. inv. bad

खोटं adj. false

Verbs

तोड- v.t. to cut (wood); to break

विक- v.t. to sell

मिळव- v.t. to earn; to obtain

वाईट वाट- v.i. (N-la impers.) to feel bad, to feel sad

काढ- v.t. to draw up

Phrase

थोड्या वेळानी In a little while

GRAMMAR

Past habitual.

The Past habitual in Marathi is used for habitual action in the past. Past habitual action can be expressed with three different verb forms in Marathi.

Paradigm 1:

This is the common written and literary form for expressing habitual action in the past. It uses the Past habitual forms of the verb अस- with the participle V+ त.

Verb जा + त with अस-

मी जात असे	आम्ही जात असू
तू जात असस	तुम्ही जात असा
तो जात असे	ते जात असत
ती जात असे	त्या जात असत
ते जात असे	ती जात असत

Paradigm 2:

There is yet another kind of largely literary Past habitual. However only two forms of this paradigm are in use : (1) first and third person singular and (2) third person plural. The rest of the forms of this paradigm (second person singular and the first and second person plural) are borrowed from either Paradigm 1 or Paradigm 3.

Verb जा- and Verb बस-

मी जाई / बसे
तो जाई / बसे	ते जात / बसत
ती जाई / बसे	त्या जात / बसत
ते जाई / बसे	ती जात / बसत

In this paradigm the rule for the -ई / -ए option are like those for forming the future. The consonant-ending verbs like अस-बस- take -ए. However the present trend is towards using -ई oftener than -ए. For example the future form of कर- in use is करीन rather than करेन.

Paradigm 3:

The Past habitual most frequently used in spoken Marathi is formed with the formative -आयचं. To this formative, vowel endings are added according to the person, number and gender. These endings for the Past habitual are the same as for the Perfect. Let's take the example of the verb जा-.

Perfect	Past habitual
गे + लं + endings	जा + आयचं + endings
मी गेलो (m.) / गेले (f.)	मी जायचो (m.) / जायचे (f.) *
आम्ही गेलो	आम्ही जायचो
तू गेलास (m.) / गेलीस (f.)	तू जायचास (m.) / जायचीस (f.)
तुम्ही गेला (त)	तुम्ही जायचा (त)
तो गेला	तो जायचा
ती गेली	ती जायची
ते गेले / लं	ते जायचे / चं
ते गेले	ते जायचे
त्या गेल्या	त्या जायच्या
ती गेली	ती जायची

---

अभ्यास

A. Group activity.

A. Reconstruct the story taking the following questions into consideration.

किसन कोण होता?

त्याचं काम काय होतं?

तो कसा होता?

एकदा तो कुठे लाकूड तोडत होता?

तेव्हा काय झालं?

मग किसननी काय केलं?

देवीला का आनंद झाला?

ती काय म्हणाली?

किसनला काय बक्षीस मिळालं?

B. In the text above the neuter singular is given with the formal ए ending, as in त्याचे नाव किसन होते. Change such forms to such spoken forms as त्याचं, होतं, etc.

* मी जायची (f.) is also in use.

C. Group Activity.

Compare the use of the Past habitual in the first paragraph of the story with the use of the past tense following the adverb of time एकदा in the beginning of the second paragraph.

D. Use paradigm 3 and whenever possible put the sentences from the story above in this pattern.

E. One by one around the class in a chain. Ask each other questions about your routine schedule before coming to India.

(अंघोळ, ब्रेकफस्ट, क्लास, अभ्यास, खेळ, व्यायाम, टीव्ही, झोप, etc.)

F. State what you used to do as a child. Use Paradigm 3 forms starting with "लहानपणी मी / मला.............."

---

13. टोपीवाला आणि माकडे

एक होता टोपीवाला. त्याचे नाव होते सखाराम. सखारामकडे खूप टोप्या होत्या. त्या टोप्या तो एका पेटीत ठेवायचा. ती पेटी डोक्यावर घ्यायचा आणि गावागावातून फिरायचा. तिथे तो टोप्या विकायचा आणि पैसे मिळवून आपले पोट भरायचा.

एकदा तो एका गावात टोप्या विकून दुसऱ्या गावात जात होता. दुसरे गाव खूप दूर होते. वाटेत त्याला जंगल लागले. त्याची पेटी खूप जड होती. सखाराम खूप दमला होता. म्हणून त्याने पेटी एका झाडाखाली ठेवली. तो पण झाडाखाली बसला. थोड्या वेळात त्याला झोप लागली. त्या झाडावर खूप माकडे होती. एका माकडाने खाली उडी मारली. त्याने सखारामची पेटी उघडली आणि एक टोपी आपल्या डोक्यावर घातली. अगदी सखारामने घातली होती तशीच.

हे बघून सगळी माकडे झाडावरून खाली आली. हळूहळू पेटीजवळ जाऊन प्रत्येकाने एक एक टोपी डोक्यावर घातली. मग ती झाडावर चढून 'हुप' 'हुप' असा आवाज करायला लागली. सखाराम जागा झाला. त्याच्या पेटीत थोड्याच टोप्या शिल्लक होत्या. त्याने वर बघितले. सगळ्या माकडांच्या डोक्यावर टोप्या होत्या.

सखारामने रागावून काठी हातात घेतली. माकडांनी झाडाच्या फांद्या हातात घेतल्या. सखारामने त्यांना दगड मारला. त्यांनी सखारामकडे फळे तोडून फेकली. शेवटी सखारामने वैतागून आपल्या डोक्यावरची टोपी पेटीत फेकली. तेव्हा माकडांनी टोप्या काढून खाली फेकल्या !

सखारामने टोप्या गोळा करून पेटीत ठेवल्या. पेटी परत आपल्या डोक्यावर घेऊन तो आनंदाने पुढच्या गावात गेला.

Once there was a cap vendor. His name was Sakharam. Sakharam had a lot of caps. He would keep those caps in a trunk. He would take the trunk on his head and would wander about from town to town. There he would sell the caps and would earn money and make a living ('fill his stomach').

Once, after selling caps in one town, he was on his way to another town. The other town was very far. Along the way he came upon a jungle. His trunk was very heavy. Sakharam had gotten very tired. So he put the trunk under a tree. He too sat town under the tree. In a short while he fell asleep.

There were a lot of monkeys in that tree. One of the monkeys jumped down. He opened Sakharam's trunk and put a cap on his (own) head. Just the way Sakharam had put his on.

Seeing this, all the monkeys came down from the tree. Stealthily they went up to the trunk and each one put a cap on his head. Then they climbed up in the tree and started to make a whooping noise.

Sakharam woke up. There were very few caps left in his trunk. He looked up. All the monkeys had caps on their heads! Sakharam got mad and took a stick in his hand. The monkeys took branches of the tree in their hands. Sakharam threw a stone at them. They plucked fruit and threw them at Sakharam. Finally, tired and annoyed, Sakharam threw the cap from off his head in the trunk. Then the monkeys also doffed their caps and threw them down!

Sakharam gathered the caps together and put them in the trunk. He took the trunk on his head again and happily went on to the next town.

VOCABULARY

Nouns

टोपी, टोप्या f. cap, hat

टोपीवाला, टोपीवाले m. cap vendor

पेटी, पेट्या f. trunk, box

उडी, उड्या f. leap, jump 0 मार- to jump

आवाज, आवाज m. noise, sound

काठी, काठ्या f. stick

फांदी, फांद्या f. branch

दगड, दगड m. stone 0 मार- to throw a stone

Adjectives and Adverbs

आपलं adj. poss. own (self-reflexive)

जड adj. inv. heavy

जागं adj. a wake 0 हो- to wake up

शिल्लक adj. inv. remaining

दूर adv. distant, far

तशीच f. sing. of तसंच adv. var. just like that

हळूहळू adv. slowly, stealthily

Verbs :

भर- v.t. to fill. पोट भर- to earn a living

झोप लाग- v.i. (N-la impers.) to fall asleep

उघड- v.t. to open

करायला लाग- start to do

घातली perfect of घाल-

रागव- v.i. to get angry

फेक- v.t. to throw

वैताग- v.i. to become annoyed, vexed

गोळा कर- v.i. to gather together

Phrases

गावागावातून from town to town

थोड्या वेळात in a little while

WORD STUDY

1. लाग- : We have already discussed some of the semantic aspects of the verb लाग- in Marathi.

In the text above we have come across this verb with yet other aspects. 1. We read: वाटेत जंगल लागलं. Here लाग- is used with the meaning 'come upon, reach, arrive'. This construction in Marathi is quite counter intuitive to an English speaker and can only be rendered in English by 'you come upon the jungle'. Some more examples are given below:

मुंबईला जाताना वाटेत लोणावळा लागतं.	While going to Mumbai you come upon Lonavla along the way.
शाळेला जाताना वाटेत एक देऊळं लागतं.	Going to school you come upon a temple along the way.
इथे डावीकडे वळून मीनाचं घर लागतं.	Turn left here and you'll come upon Meena's house.
इथून पाच मिनिटांवर एक वडाचं (Banyan) झाड लागतं.	Five minutes from here you come upon a banyan tree.

2. At another juncture we read त्याला झोप लागली 'He fell asleep'. Some parallel constructions are :

तिला भूक लागली.	She was hungry.
त्याला तहान लागली.	He was thirsty.

लाग- and लाव- are closely related verbs. लाग- is an intransitive verb, whereas in the parallel context लाव- is often used as a transitive verb, as in : मीना दिवा लावते. दिवा लागतो.

---

GRAMMAR

The reflexive adjectives आपलं / स्वतःचं.

In the text we read, in the sentence त्याने आपल्या डोक्यावर टोपी घातली, आपल्या meaning' on his own (head)' is used to give emphasis. आपलं is a frequently used reflexive adjective in Marathi, especially in a spoken or narrative context.

This adjective can be used with all nouns and personal pronouns in the singular and in the plural.

सरिताने आपल्या मुलाला सांगितलं.	Sarita told her own son.
मी आपल्या डोळ्यांनी पाहिलं.	I saw it with my own eyes.
त्याने आपल्या हातानी दिलं.	He gave it with his own hands.

Note that in the above context आपलं is synonymous with स्वतःचं.

The same examples can be repeated replacing आपलं by स्वतःचं.

सरिताने स्वतःच्या मुलाला सांगितलं.

मी स्वतःच्या डोळ्यांनी पाहिलं.

त्यांनी स्वत:च्या हातांनी दिलं.

Note that आपलं is also a possessive adjective form of the pronoun आपण meaning 'our' as in आपलं घर, आपला देश, आपली आई.

आपलं is the only possessive adjective form ending with लं. The possessive adjective आपलं is variable like all other possessive adjective forms with झं / चं endings, like माझं, तुझं, आमचं, तिचं, त्याचं, etc.

---

अभ्यास

a. Use the forms of the past habitual from paradigm 2 in the beginning of the story above.

b. Group activity. Tell in Marathi how Cinderella used to suffer, cry, and work hard every day.

c. One by one around the class in a chain.

Answer the following questions adding आपल्या हातांनी as illustrated in the example below:

त्यांनी पैसे बँकेत ठेवले का?

रमेशनी गीताला सोन्याची साखळी (f. chain) दिली का?

त्यांनी पैसे मोजून घेतले का?

सेरा साडी नेसली का?

तिनी तुला हे बक्षिस दिलं का?

त्यांनी पत्र फाडलं (to tear) का?

त्यानं पत्र फोडलं (to open) का?

अशोकनं किल्ली (f. key) उचलली (to lift, to take) का?

यतीननी चिठ्‌्ठी (f. note, message) लिहिली का?

d. Replace आपल्या by स्वतच्या in the sentences above.

---

14. हट्‌्टी वासरू

एक खंडू नावाचा मुलगा होता. त्याच्याकडे एक छोटं वासरू होतं. त्याला घेऊन खंडू रोज रानात जायचा. वासराला चरायला सोडायचा. ते वासरू तिथे खूष असायचं. खूप खायचं, खेळायचं, धावायचं, उड्या मारायचं. ते दिसायला गोजिरवाणं होतं, पण भारी हट्‌्टी होतं.

एकदा सगळी गुरं घरी परत गेली. संध्याकाळ झाली, पण खंडूचं वासरू घरी परत यायला तयार नव्हतं. खंडूला शेवटी रडू आलं. एवढ्यात एक ससा तिथे आला. त्यानं विचारलं, "खंडू, का रडतोस?" "हे हट्‌्टी वासरू घरी येत नाही, म्हणून".

सशाने प्रयत्न केला, पण वासराने सशाचंही ऐकलं नाही. मग ससाही रडू लागला. तिकडून एक हरीण आलं. त्यानं सशाला विचारलं, "ए सशा, का रडतोस?" "हे वासरू घरी येत नाही, म्हणून." त्या वासरानं हरणाचंही ऐकलं नाही. मग हरीणही रडू लागलं.

मग एक गांधीलमाशी आली. तिनं विचारलं, "हरणा, हरणा, का रडतोस?" हरीण म्हणाले, "हे हट्‌्टी वासरू घरी जात नाही, म्हणून."

मग गांधीलमाशीनं एक युक्ती केली. ती त्या वासराकडे गेली आणि त्याच्या कानाला कडकडून चावली. त्याबरोबर ते वासरू उड्या मारत घराकडे पळालं. ते पाहून खंडूला आनंद झाला. तो हसू लागला. मग ससा आणि हरीणही हसू लागले आणि गांधीलमाशी गूं, गूं आवाज करत निघून गेली.

Once, there was a boy named Khandu. There was a small calf where he lived ('at his place'). Khandu would take it and go out to the forest every day. He would let the calf go and graze. The calf would be quite happy there. It would eat a lot, play, run and jump about. It was very cute looking but it was mighty stubborn.

Once all the cattle returned home. Evening came, but Khandu's calf wasn't ready to return home. Khandu finally stared to cry. Just then a rabbit came there. He asked, "Khandu, why do you cry?" "Because this stubborn calf won't come home".

The rabbit tried ('made an effort'), but the calf didn't listen to the rabbit either. Then the rabbit began to cry. A deer came by. He asked the rabbit, "Hey, rabbit, why do you cry?" "Because this calf won't come home". The calf didn't listen to the deer either. So then the deer also began to cry.

Then along came a wasp. She asked, "Deer, O deer, why do you cry?" The deer said, "Because this stubborn calf won't go home".

Then the wasp played a trick. She went up to the calf and stung ('bit') its ear hard. At which the calf ran jumping and bounding home. When he saw that Khandu was happy. He began to smile. Then the rabbit and the deer also began to smile. And the wasp went away making a buzzing noise.

VOCABULARY

Nouns

वासरू, वासरं n. calf

रान, रानं n. wilds

गुरं n. pl. cattle

रडू n. crying, weeping, 0 ये- to cry

ससा, ससे m. rabbit

प्रयत्न, प्रयत्न m. effort 0 कर- to try, make an effort

हरीण, हरणं n. deer

गांधीलमाशी, गांधीलमाश्या f. wasp

युक्ती, युक्त्या f. trick, ruse

Adjective and Adverbs

हट्‌्टी adj. inv. stubborn

खूष adj. inv. happy, pleased

गोजिरवाणं adj. adorable, cute

भारी adv. very

एवढ्यात adv. just then

तिकडून adv. from there

कडकडून adv. hard (used with चाव- 'to bite')

Verbs

चर- v.i. to graze

सोड- v.t. to let go, release

रड- v.i. to cry. रडू लाग- begin to cry

चाव- v.t. (s.p.) to bite

पळ- v.i. (irreg.) to run

पळालं perfect of पळ-

हस- v.i. to smile. हसू लाग- laugh, to begin to smile, laugh

निघ- v.i. to leave. निघून जा- to go away

GRAMMAR

1. V- आयला तयार.

तयार is an invariable adjective. This word is also used as an adverb. In this construction V- आयला तयार meaning 'ready to do' is often used with the verbs हो- or अस-.

खंडूचं वासरू घरी परत यायला तयार नव्हतं.

But Khandu's calf wasn't ready to come home.

2. N-चं ऐक-.

You already know the verb ऐक meaning to hear. In the construction -चं ऐक- it means to listen to, to follow, to obey.

तू माझं ऐक.	Listen to me ('mine').
तो बाबांचं ऐकतो.	He listens to his daddy ('daddy's).

---

---

अभ्यास

a. Repeat the following sentences. Imagine the situational contexts in which one would use them.

शेवटी तो सांगायला तयार झाला.

तो मुंबईला जायला तयार होता.

ती नाटकाला यायला तयार नव्हती.

आजी स्कूटरवर बसायला तयार नव्हत्या.

रमेश माझं ऐकायला तयार नव्हता.

आश्?्विनी सुजितला पत्र लिहायला तयार नव्हती.

स्वाती त्याच्याबरोबर जायला तयार होती.

b. Form some more sentences with V आयला तयार like 'He was ready to cook today' or 'She wasn't ready (didn't want) to go to school'.

c. Form a few sentences with -चं ऐक like 'He doesn't listen to his teacher' or 'She always listens to her uncle'.

d. Group activity.

Reconstruct the story 'हट्‌्टी वासरू' without reference to the text. Everyone should contribute at least one detail of the story.

e. Repeat some sentences from this story using the formal ending ए for the third person singular forms.

---

15. माळपदक विठ्‌्ठल

माळपदक विठ्‌्ठल विसरला भक्ता घरी आला आळ जनीवरी केली पदकाची चोरी ।।

चंद्रभागेच्या तीराला सूळ तयांनी रोविला दंडा काढण्या लाविल्या जनी जाते सुळावरी ।।1।।

जनी म्हणे पांडुरंगा वृथा आळ माझ्यावरी नाही आम्ही कधी केली तुझ्या पदकाची चोरी ।।2।।

तोचि धावला संकटी पांडुरंग जगजेठी झाले पाणी सुळाचे ग धन्य जनी धन्य हरी ।।3।।

Vitthal himself left behind his necklace at the devotee Jani's place. But then Jani was accused of theft.

On the banks of the Chandrabhga river a stake was installed to execute Jani. Cuffs were put on her arms. She was take to the stake.

Jani pleaded to Pandurang, "It's a false suspicion, because I haven't stolen your necklace".

On this appeal Pandurang hurried to help and rescued her. The stake melted to water. Such were the great achievements of Jani. So gracious was Vitthal.

Unit Five

Social Aspects

---

16. निवारा

एक संवाद

- नमस्कार, मी अमेरिकन विद्यार्थिनी सूझन बोलतेय. मिस्टर माटे आहेत का?

* हो. मी माटे बोलतोय.

- मला तुमच्या कामाविषयी माहिती हवी आहे.

* म्हणजे 'निवारा' या संस्थेविषयी का?

- हो. बरोबर. तुम्ही मला माहिती द्याल का?

* हो. जरूर देईन. तुम्ही एकदा 'निवारा'मध्ये या ना.

- हो. येईन की. कधी येऊ?

* शुक्रवारी सकाळी याल 10 च्या सुमारास?

- हो, ठीक आहे. शुक्रवारी येते. थँक्यू, अच्छा.

* अच्छा.

A Dialog

- Hello. This is Susan the American student speaking. Is Mr. Mate there?

* Yes, this is Mate speaking.

- I need some information about your work.

* You mean about the institution called "The Shelter"?

- Yes. Correct. Will you give me information?

* Yes. Certainly I will. Please come once and visit "The Shelter".

- Yes. I will. When shall I come?

* Will you come Friday morning around ten?

- Yes. That's fine. I'll come on Friday. Thank you. Good-bye.

* Good-bye.

VOCABULARY

Nouns

संवाद, संवाद m. dialog

निवारा m. shelter

माहिती f. information

संस्था, संस्था f. (e) institution

Postpositions

-विषयी post. about

-च्या समोर post. around (a certain time)

वृद्धाश्रम

- नमस्कार. तुम्ही मिस्टर माटे का?

* हो, तुम्ही सूझन ना? पत्ता सापडायला त्रास झाला का?

- नाही. रिक्षानी बरोबर इथे आले. हे आवार फार छान आहे.

* हो. आम्ही तसे प्रयत्न केलेत. गेली वीस वर्ष मी इथे काम करतोय.

- 'निवारा' मध्ये लोक रहातात ना?

* हो. 'निवारा' हा एक वृद्धाश्रम आहे. इथे सध्या पंचाऐंशी म्हातारे लोक रहातायत. फक्त चार लोक पगारावर काम करतात.

- इतके थोडे?

* इथले लोकही रोजच्या कामात मदत करतात. शिवाय काही स्वयंसेवक इथे काम करतात. ते पैसे घेत नाहीत.

- संस्थेला पैसे कसे मिळतात?

* आता आम्ही संस्था स्वावलंबी केलीय. इथे खूप झाडं लावलीयत. आम्ही फळं, भाज्या, झाडांची रोपं विकतोय. त्याचे पैसे मिळतायत.

- म्हणून हे आवार इतकं हिरवं आणि छान दिसतंय.

* खरं आहे. शिवाय आम्ही एक मोठा हॉल बांधलाय. त्याचे पैसे मिळतायत. या हॉलमध्ये मुलं रोज टेबल टेनिस खेळतात.

- इथे रोज मुलं येतात. हे फारच छान आहे.

* बरोबर. हाही आमचा हेतू आहे. शिवाय लोक संस्थेला देणग्याही देतात.

- तुमच्या संस्थेचे विशेष काय?

* इथे सर्व धर्माचे आणि जातीचे लोक रहातायत. या लोकांकडे पैसे नाहीत. त्यांना जवळचे नातेवाईक नाहीत. ते गरजू आहेत. म्हणून ते इथे रहातायत. आम्ही त्यांच्याकडून पैसे घेत नाही. ते इथे विनामूल्य रहातायत.

- वा ! ही संस्था फारच चांगलं काम करतेय.

* इथे म्हातारे लोक राहतात. पण इथे बाहेरून मुलं, स्वयंसेवक, देणगीदार आणि इतर लोकही येतात. म्हणून इथल्या लोकांचा जगाशी संबंध राहातो. हे महत्वाचं आहे.

- खरं आहे. हे फार महत्वाचं आहे.

* चला आपण हिंडून आश्रम बघू.

- Hello, are you Mr. Mate?

* Yes, and you're Susan? Did you have trouble finding the address?

- No. I got here just fine by rickshaw. These premises are very nice.

* Yes. We've made efforts that way. I've been (I'm) working here the past twenty years.

- People live here in "The Shelter", don't they?

* Yes. "The Shelter" is a retirement home. At present there are eighty-five elderly people living here. Only four people work on salary.

- So few?

* The people here also help in the daily work. Moreover, some volunteers work here. They don't take money.

- How does the institution get money?

* We have made this institution self-supporting now. We've planted a lot of trees here. We're selling fruit, vegetables and saplings. We're earning money from that.

- That's why these premises are looking so green and nice.

* That's right. We've also built a large hall. We're earning money from that. Kids play table tennis in this hall everyday.

- It's really very nice that kids come here everyday.

* Right. This too is our purpose. People also make donations to the institution.

- What are the distinguishing features of your institution?

* People of every religion and caste are living here. These people have no money. They have no close relatives. They are needy. That's why they are living here. We do not take any money from them. They are living here for free.

- Wow! This institution is doing some really good work.

* Elderly people live here. But children, volunteers, donors and other people too come here from outside. That's why the people here keep a connection with the world. This is important.

- That's true. This is very important.

* Come along, let's wander about and see the ashram.

- Yes, let's see it.

VOCABULARY

Nouns

आश्रम, आश्रय m. ashram, place of retreat

वृद्धाश्रम, वृद्धाश्रम m. retirement home

आवार, आवारं n. premises, grounds, campus.

प्रयत्न, प्रयत्न m. effort 0 कर- to try

पगार, पगार m. salary

स्वयंसेवक, स्वयंसेवक m. volunteer

रोप, रोपं n. sapling, seedling

हॉल, हॉल m. hall

हेतू, हेतू m. purpose

देणगी, देणग्या f. donation

विशेष, विशेष m. distinguishing features

धर्म, धर्म m. religion

जात, जाती f. caste

नातेवाईक, नातेवाईक m. relative

देणगीदार, देणगीदार m. donor

जग n. world

संबंध, संबंध m. tie, relation, contact

Adjective and Adverbs

गेलं adj. past ('gone')

म्हातारं adj. aged, elderly

स्वावलंबी adj. inv. self-sufficient

जवळचं adj. close

गरजू adj. inv. needy

महत्वाचं adj. important ('of importance')

इतकं adv. var. so much

विनामूल्य adv. free of charge

बाहेरून adv. from outside

Verbs

सापड- v.i. (N-la impers) to find

बांध v.t. to build

WORD STUDY

मि. माटे आहेत का? means 'Is Mr. Mate there?' A Marathi equivalent for Mr. is श्रीयुत (abbreviated श्री ). The corresponding feminine form is श्रीमती. However the use of these forms is for the most part restricted to formal address as in an invitation or letter. In speech one uses the name of a person adding the honorific forms साहेब or बाई, e.g. माटेसाहेब आहेत का? or माटेबाई आहेत का? Today many middle class people will say मिस्टर / मिसेस rather than साहेब / बाई.

A corresponding traditional feminine form to श्रीयुत is also सौभाग्यवती, abbreviated सौ., which is restricted to a married woman living with her husband. This form is still in use.

GRAMMAR

Contracted forms of verbs, in review.

In spoken Marathi as we have seen, the verb constructions that use the auxiliary अस- are almost always, contracted. This is especially the case with the Imperfect B and the "Present Perfect".

The Imperfect form of the verb जा- with present tense auxiliary is तो जातो + आहे, which is contracted तो जातोय. Similarly the Perfect form with present tense auxiliary is तो गेला + आहे, which is contracted to तो गेलाय.

Verb जा : Imperfect with auxiliary.

The underlying forms of these contractions are the Imperfect paradigm + auxiliary. It should be remembered in this case however that the underlying forms are theoretical only and not used in speech or in writing.

Sg.	Pl.
मी जातो + आहे → मी जातोय	आम्ही जातो + आहोत → आम्ही जातोय
मी जाते + आहे → मी जातेय
तू जातो + आहेस → तू जातोयस	तुम्ही जाता + आहा → तुम्ही जाताय
तू जाते + आहेस → तू जातेयस
तो जातो + आहे → तो जातोय	ते जातात + आहेत → ते जातायत
ती जाते + आहे → ती जातेय	त्या जातात + आहेत → त्या जातायत
ते जातं + आहे → ते जातंय	ती जातात + आहेत → ती जातायत

Verb जा : Perfect with auxiliary.

In this case the underlying forms are in fact used in more formal styles of speaking and in writing.

Sg.	Pl.
मी गेलो आहे → मी गेलोय	आम्ही गेलो आहोत → आम्ही गेलोय
मी गेले आहे → मी गेलीय
तू गेला आहेस → तू गेलायस	तुम्ही गेला आहात → तुम्ही गेलायत
तू गेली आहेस → तू गेलीयस
तो गेला आहे → तो गेलाय	ते गेले आहेत → ते गेलेत
ती गेली आहे → ती गेलीय	तो गेल्या आहेत → त्या गेल्यायत
ते गेलं आहे → ते गेलंय	ती गेली आहेत → ती गेलीयत

As for transitive verbs, in the Imperfect they work exactly the same way as intransitive verbs, e.g. मी काम करतोय, तू काम करतेयस, त्या काम करतायत. In the Perfect, transitive verbs also share the same pattern as intransitive verbs except that they are limited to the third person forms - for the reason that they agree with the direct object while the 'expected' subject becomes agentive. Using the verb कर- again as our example and मी as the agentized subject we get this paradigm.

Sg.
मी किल्ला केला आहे → मी किल्ला केलाय	I've made a fort.
मी पोळी केली आहे → मी पोळी केलीय	I've made a chapatti.
मी भजं केलं आहे → मी भजं केलंय	I've made a pakora.

Pl.
मी किल्ले केले आहेत → मी किल्ले केलेत	I've made forts.
मी पोळ्या केल्या आहेत → मी पोळ्या केल्यायत	I've made chapattis.
मी भजी केली आहेत → मी भजी केलीयत	I've made pakoras.

However, तू is once again the exceptional case, with the principal verb (here कर-) agreeing with the direct object but the auxiliary agreeing with तू.

Sg.
तू किल्ला केला आहेस → तू किल्ला केलायस
तू पोळी केली आहेस → तू पोळी केलीयस
तू भजं केलं आहेस → तू भजं केलंयस

Pl.
तू किल्ले केले आहेस → तू किल्ले केलेयस
तू पोळ्या केल्या आहेस → तू पोळ्या केल्यायस
तू भजी केली आहेस → तू भजी केलीयस

Unexpected anomalies like this should prove to you (if you still need the proof) that Marathi is a language spoken by real humans, not robots.

---

अभ्यास

a. In pairs.

In practicing 'एक संवाद' fix an appointment on telephone with a social worker or social activist.

b. Group activity.

Discuss the old peoples' home described above. Everyone should contribute at least one sentence.

c Discuss old peoples' homes in America.

d. One by one around the class in a chain.

Fill in the verbs where necessary and carry out a short conversation using contracted forms.

तू कुठे जातोयस?

फोनवर कोण बोलतंय?

तो माणूस काय ओरडतोय?

तुला इथे थंडी.....का?

तिला केव्हापासून ताप येतोय?

तुझं डोकं फार....का?

तू काय लिहितेयस?

आई काय वाचतेय?

तुला खिडकीतून काय....?

संदीप कोणता कोर्स करतोय?

तुमच्या मुली काय शिकतायत?

तो का हसतोय?

तुझ्या बाबांना आता बरं.....का?

तुला टिव्हीचा त्रास ......... का?

बाळ का रडतंय?

तुमच्या घराला रंग (m. paint) लावतायत का?

e. One by one around the class in a chain.

Answer the following questions by using contracted forms :

तुमच्या झाडाला यंदा (this year) आंबे लागलेत का?

नीलाचा भाऊ अमेरिकेला गेलाय का?

तुम्ही इथे कसली झाडं लावलीयत?

रेडिओवर कोणतं गाणं लागलंय?

स्वयंपाक कसा झालाय?

तू नाटकाची तिकिटं काढलीयस का?

आत्ता किती वाजलेत?

त्याचं लग्न झालंय का?

कोणी हे पुस्तक इथे ठेवलंय?

आई आज फार दमलीय का?

तुला आज काय झालंय?

सुहास तिथे कोणासाठी थांबलाय?

कोणती साडी तुला सगळ्यात जास्त (most) आवडलीय?

त्यांची सून सध्या अमेरिकेत गेलीय का?

त्याचे बाबा का इतके दमलेत?

भात चांगला शिजलाय ना?

तू कधी (ever) पर्वतीला गेलीयस का?

तुम्ही रजनीश आश्रम पाहिलाय का?

'राहुल' ला सध्या कोणता सिनेमा लागलाय?

शीला खरंच खूप जाड (fat) झालीय का?

तो खरंच हिमालयात जाऊन राहलाय का?

तू माझं काम केलंयस का?

तू आजचा पेपर वाचलायस का?

तू तिकीट बरोबर घेतलंयस ना?

तुम्ही त्यांना तसं कळवलंय ना?

---

17. नाती

भोसल्यांचा अमेरिकन मुलगा	The Bhosle's American Son
- भोसल्यांकडे अमेरिकन मुलगा आलाय का?	Has an American boy come to the Bhosle's?
* हो. तो जॉन, एक महिना झाला तो भोसल्यांच्या कुटुंबात रहातोय.	Yes. That's John. It's been one month he's been living in the Bhosle family.
- अस्सं, तो इथे काय करतोय?	I see. What's he doing here?
* मराठी शिकतोय. भोसल्यांच्या संदीपएवढा आहे. एकटाच आलाय आणि छान रहातोय त्यांच्या कुटुंबात.	He's learning Marathi. He's the same age as the Bhosle's own Sandeep. He's come all alone. And he's living so nicely in their family.
- भोसल्यांना दोन मुलं आहेत ना?	The Bholses have two kids, don't they?
* हो. संदीप मोठा बी. एस्सी. करतोय. त्याची धाकटी बहीण सोनाली. ती आता बारावीला बसलीय.	Yes. Sandeep is the older. He's doing his B. Sc. His younger sister is Sonali. She's appearing for her twelfth standard exam.
- आणि हा जॉन. म्हणजे भोसल्यांना सध्या तीन मुलं आहेत.	And now this Jon. Which mean the Bhosles have three kids at present.
* हो, खरंय. सोनालीला सध्या दोन भाऊ आहेत.	Yes. That's true. Sonali has two brothers at present.

वहिनी आणि मेव्हणाSister-in-law and Brother-in-law - मीनाताई, तुमची सून काय शिकलीय?Meena tai, what has your daughter-in-law studied? * सुनीता का? तिनी हॉटेल मॅनेजमेंटचा कोर्स केलाय. ती हॉटेलात नोकरी करतेय.Suneeta? She's done a course in hotel management. She's working in a hotel. - आणि तुमचा मुलगा?And your son? * सुहास ना? तो इलेक्ट्रॉनिक इंजिनिअर झालाय. त्याच्या कंपनीतच सुहासची आणि सुनीताच्या भावाची आधी ओळख झाली आणि मग सुनीताचीही.Suhas? He's become an electronic engineer. It was in his company that he first got to know Suneeta's brother and then Suneeta too. - बायकोचा भाऊ म्हणजे मेव्हणा सुहासचा मित्रच आहे की!So his wife's brother, his brother-in-law, in none other than Suhas's friend! * हो. चांगली मैत्री आहे त्यांची. संध्याताई, सुरेखा म्हणजे आमच्या सुनीताची मैत्रिण, तिनी सुनीताच्या भावाशी लग्न केलं.Yes. They're great friends. And, Sandhya Tai, Surekha, who is our Suneeta's friend married Suneeta's brother. - म्हणजे सुनीताची मैत्रीण तिची वहिनी झाली!Which means that Suneeta's friend became her sister-in-law! * हो ना. म्हणून चौघांचं छान जमतं.Yes indeed. So the four of them get along really well.

VOCABULARY

Nouns

नातं, नाती n. relationship

बारावी f. twelfth standard, last year of junior college

वहिनी, वहिन्या f. brother's wife

मेव्हणा, मेव्हणे m. sister's husband, wife's brother

सून, सुना f. (e) daughter-in-law

ओळख, ओळखी f. (i) acquaintance 0 हो-

to become acquainted

मैत्री f. friendship

Adjectives and Adverbs

धाकटं adj. younger

चौघे adj. (m. pl.) all four (with reference to people) चौघांचं pertaining to all four people

आधी adv. first

Postposition

-एवढं post. as big ('of the same age')

Interjections

अस्सं interj. Is that so? I see!

Verbs.

जम- v. i. to get along.

WORD STUDY

ना. This particle as a question tag is used especially in spoken Marathi as in : 1. भोसल्यांना दोन मुलं आहेत ना? Here ना is put at the end of a statement to confirm what one has said. 'Bhosles have two children, haven't they?' The last part of this question in English is equivalent to ना in Marathi. 2. The last line, हो ना. Here ना is used to put stress on what you are stating. It gives stress as in English 'You said it' or 'that's right'.

शंकरचं कुटुंब	Shankar's Family
- शंकर तुझी बायको घरीच असते, की कामाला जाते रे?	- Shankar, does your wife stay at home or does she go to work?
* काम करते की. या शेजारच्या बिल्डींगमध्ये चार घरी धुणी-भांडी करते.	* She goes to work. She does the cleaning and washing in four homes in this neighboring building.
- तुझे वडील अजून नोकरी करतायत का?	- Is your father still working?
* आता नाही करत. ते कंपनीत प्यून होते, म्हणून तर मला पण प्यूनची जागा मिळाली.	* He isn't working now. He was a peon in a company, which is way I also got the peon's position.
- आणि तुझा भाऊ रे?	- And what about your brother?
* तो आहे ना एस्,टी. मध्ये. कंडक्टर आहे आणि दुसरा गावाकडे आहे.	* Oh yeah, he's in the S. T. He's a conductor. And the other's back in the village.
- तो काय करतो?	- What does he do?
* थोडी शेती आहे. पण एक चुलता आणि तीन चुलत भाऊ मिळून आम्हाला काहीच मिळत नाही. म्हणून तो गवंड्याचं कामही करतो.	* There's a bit of farming. But with one uncle and three cousins, we don't get anything at all. So he works as a mason too.
- तुझी बहीण काय करते?	- What does your sister do?
* ती पण गावात असते. तिनं त्या चांभाराच्या मुलाशी लग्न केलं. लग्नापासून तिच्याशी संबंध तोडले. तिला तीन मुलं आहेत. मला दोन भाचे आणि एक भाची आहे. पण मी त्यांना बघितलं नाही अजून.	* She also lives in the village. She married that shoemaker's son. Ever since the marriage we've broken off relations. She has three kids - so I have two sororal nephews and one sororal niece. But I've never seen them yet.
- तशी तुझ्या आईला नातवंडं किती?	- So how many grandchildren does your mother have?
* माझी दोन, भावाची दोन, गावाकडच्या भावाची तीन आणि बहिणीची मिळून दहा.	* With my two, my brothers' two, the three belonging to my brother in the village, and my sister's altogether ten.
- तुझ्या दोन भावांना मिळून चार मुलगे आणि एक मुलगी. म्हणजे तुला एकूण चार पुतणे आणि एक पुतणी का?	- Together your two brothers have four boys and one girl. Which means you must have four fraternal nephews and one fraternal niece altogether.
* हो, ते सगळे मला शंकरकाका म्हणतात. सगळे शिकतात ना शाळेत.	* Yes, they all call me Shankar Kaka. They all go to school.
- ते बरंय रे बाबा. शाळा पूर्ण करा त्यांची.	- That's good thing, thank goodness. Make sure they all finish school.
* हो ताई, बरं मग येऊ आता?	* Yes, Tai. OK then, I'll be off.
- हो, ये.	- Yes. See you.

VOCABULARY

Nouns

बिल्डिंग, बिल्डींगा f. building

धुणी-भांडी n. pl. cleaning and washing

कंपनी f. company

प्यून, प्यून m. peon, office gofer

जागा, जागा f. space, place, position

एस्. टी f. State Transport bus system of Maharashtra State

चुलता, चुलते m. father's brother (term of reference only)

चुलत भाऊ, चुलत भाऊ m. paternal cousin

गवंडी, गवंडी m. stone mason

चांभार, चांभार m. Chambhar, a caste cluster that works leather

भाची, भाच्या m. sororal niece

भाचा, भाचे sororal nephew

नातवंड, नातवंडं n. grandchildren

मुलगे m. pl. non-standard for मुलं n. pl. sons

पुतण्या, पुतणे m. fraternal nephew

पुतणी, पुतण्या f. fraternal niece

Adjectives and Adverbs

शेजारचं adj. neighboring

पूर्ण adj. inv. complete

मिळून adv. together, jointly

Conjunction

म्हणून तर conj. which is why

Verbs

तोड- v. t. to break off

Phrases

गावाकडे back in the village

गावाकडच्या भावाची तीन the three of my brother's from back in the village

काहीच नाही nothing at all

WORD STUDY

रे, रे बाबा These words are used here as particles for addressing a male listener in a conversation. In this particular context रे बाबा can be translated even as 'Thank god' or 'It's good to here that....' The corresponding feminine forms will be ग and ग बाई. These forms indicate intimacy of exchange.

ताई means elder sister. In the present context it is used with the meaning 'Madam'. ताई, बाई or वहिनी are words which are often used by servants and employees to address the lady of the house. All three of these words are. f. sg., but used with respectful plural form.

ये 'to come' is used in the above context instead of जा 'to go'. In traditional Marathi ये means 'come back' or 'see you'.

अभ्यास

a. Read the text 'शंकरचं कुटुंब' and draw a chart showing Shankar's family tree. You will first want to study the relationship charts carefully at the end of this chapter.

b. In pairs.

Introduce your extended family with your uncles and aunts and their children. Tell in Marathi how are they related to you.

c. Take the chart नाती 3 and fill in names, showing your relation to them.

d. One by one around the class in a chain.

Answer the following questions.

1.

चित्र काढ, गाणं म्हण, फोटो काढ, रांगोळी काढ, भर (to embroider), वीण (to knit), स्वयंपाक कर, नाच, सतार वाजव, गिटार वाजव, जिमनॅस्टिक्स कर, कपडे शिव, गोष्टी सांग, बॅडमिंटन खेळ, मातीची भांडी कर, कराटे कर, नाटकात काम कर, etc.

2.

काम कर, व्यावसाय कर, पाईप तयार कर, औषधं विक, व्हीडिओफिल्म कर, सॉफ्टवेअर कर,etc.

3.

दुकान, गॅरेज, कारखाना, कंप्यूटर क्लासेस, ब्यूटी पार्लर, बांगड्यांच दुकान, हॉटेल, स्पेअरपार्टस्‌चं दुकान, पानाचं दुकान, etc.

4.

रेल्वे, हॉटेल, ड्रायव्हर, शिपाई, प्रोफेसर, इस्टेट एजंट etc.

I. Put the adverbs given below in gradation from low to high.

रवी गाणं कसं म्हणतो?

फार छान, बरं, उत्कृष्ट, सुंदर (excellent), ठीक, साधारण.

---

Do you know this?

पेट्रोल कुठे मिळतं?	औषधं कुठे मिळतात?
पाव कुठे मिळतो?	डॉक्टर कुठे भेटतात?
मीठ कुठे मिळतं?	माळी कुठे काम करतो?
पैसे कुठे मिळतात?	ड्रायव्हर काय करतो?
तिकिटं कुठे मिळतात?	ट्रॅव्हल एजंट काय काय करतो?

नाती 1

From the perspective of 'ती' = सून daughter-in-law

मेव्हणा sister's husband or wife's brother

मेव्हणी wife's sister

नाती 2

'मी' = from 'my' point of view

mother's and father's perspective

माझा चुलत भाऊ = आईचा आणि बाबांचा पुतण्या. माझा मावस, मामे, आते भाऊ = त्यांचा भाचा

माझी चुलत बहीण = आईची आणि बाबांची पुतणी. माझी मावस, मामे, आते, बहीण = त्यांची भाची

माझे बाबा = आईचे पती किंवा तिचा नवरा. माझी आई = बाबांची पत्नी किंवा बायको.

नाती 3

'मी' = from 'my' point of view

गोरी गोरी पान

गोरी गोरी पान फुलासारखी छान दादा मला एक वहिनी आण।।

वहिनीला आणायला चांदोबाची गाडी चांदोबाच्या गाडीला हरणांची जोडी हरणांची जोडी तुडवी गुलाबाचं रान।।

वहिनीला नेसायला अंधाराची साडी अंधाराच्या साडीवर चांदण्याची खडी चांदण्याच्या पदराला बिजलीचा बांध।।

वहिनीशी गट्‌्टी होता तुला दोन थापा तुला दोन थापा, तिला साखरेचा पापा बाहुल्यांच्या परी होऊ दोघी आम्ही सान।।

Such a fair lady, such a fair lady, as beautiful as a flower, Dada, my elder brother, bring me a so lovely vahini, my sister-in-law

To bring her home we'll have a moon chariot pulled by a pair of deer skipping through a garden of roses.

For her to wear a sari pitch dark as a new moon night speckled with stars, a pallav full of stars, bordered by a streak of lightning.

Once we become friends you will get a whack on your back and she'll get a little peck on her cheek. Then both of us will become sweet little dolls.

Unit Six

Great Personalities

---

19. डॉ. आनंदीबाई जोशी

- रेखाताई तू डॉक्टर झालीस. अशा खूप भारतीय स्त्रिया डॉक्टर होतात का?

* हो सेरा. आता खूप बायका डॉक्टर होतात. डॉक्टर झाली ती पहिली मराठी स्त्री कोण होती माहीत आहे?

- नाही. त्यांचं नाव काय?

* त्यांचं नाव आनंदीबाई जोशी.

- त्या कधी डॉक्टर झाल्या?

* एकोणिसाव्या शतकात. आनंदीबाईंचा जन्म 1865 साली झाला. तेव्हा मुली शिकत नव्हत्या.

- ते का?

* तेव्हा लोक म्हणत, 'मुलगी शिकली, की बिघडली'.

- मग आनंदीबाई कशा शिकल्या?

* त्यांच्या वडलांनी त्यांना लिहायला आणि वाचायला शिकवलं पण त्यांचं नवव्या-दहाव्या वर्षीच लग्न झालं.

- मग?

* त्यांच्या नवऱ्याचं नाव गोपाळराव जोशी. गोपाळरावांना शिक्षणाचं फार महत्व होतं. ते जिद्दी होते आणि आनंदीबाई हुशार होत्या. गोपाळरावांनी आनंदीबाईंना डॉक्टर करायचं ठरवलं.

- आनंदीबाईंनी खूप अभ्यास केला का?

* हो. त्यांनी खूप अभ्यास केला. पण त्यांना खूप त्रास झाला.

- असं?

* हो. लग्नानंतर थोड्या वर्षात त्या इंग्रजी शिकल्या. त्यांनी शाळा पूर्ण केली.

- मग?

* मग एप्रिल 1883 मध्ये बोटीनं त्या कलकत्त्याहून अमेरिकेला गेल्या.

- एकट्या?

* हो. अगदी एकट्या आणि तिथे तीन वर्षात, म्हणजे मार्च 1886 मध्ये त्यांनी एम्‌.डी. ही पदवी मिळवली.

- वा ! कमाल आहे!

* त्या फार हुशार होत्या. त्या काळात बायकांना शिकणं फार अवघड होतं, तरीही त्या तेव्हा डॉक्टर झाल्या. हे विशेष आहे.

- खरंच आश्‌्चर्य वाटतं.

* पण या प्रवासाचा त्याना फार ताण आला. 1886 साली ऑक्टोबरमध्ये त्या भारतात परत आल्या. त्यानंतर काही महिन्यात, म्हणजे फेब्रुवारी 1887 मध्ये त्या गेल्या. म्हणजे वारल्या.

- अरेरे, त्या खूपच थोडी वर्ष जगल्या.

* हो. त्यांचं आयुष्य लहान होतं. पण आज शंभर वर्षानंतरही आपल्याला त्यांती आठवण आहे. त्यांच्यावर 'आनंदी-गोपाळ' म्हणून एक छान कादंबरी आहे. ती तू वाच.

- काय, मराठी कादंबरी? मी वाचू?

* अग या कादंबरीवर 'आनंदी-गोपाळ' म्हणून नाटक आहे. ते तू जरूर बघ.

- हो, हे नाटक नक्की बघीन.

- Rekha Tai, you become a doctor. Do a lot of Indian women become doctors the same as you?

* Yes, Sarah, a lot of women become doctors now. Do you know who the first Marathi woman was who became a doctor?

- No, what was her name?

* Her name was Anandibai Joshi.

- When did she become a doctor?

* In the nineteenth century. Anandibai was born in the year 1865. Girls weren't being educated ('weren't learning') then.

- Why was that?

* People used to say then about girls, 'Once educated, forever spoiled.'

- Then how did Anandibai get educated?

* Her father taught her to write and read. But she got married in only her ninth or tenth year.

- And then?

* Her husband's name was Gopalrao Joshi. Gopalrao knew the great importance of education. He was bound and determined and Anandibai was smart. Gopalrao decided he'd make Ananadibai a doctor.

- Did Anandibai do a lot of studying?

* Yes. She studied a lot. But she had a lot of hardship.

- Really?

* Yes. In just a few years after getting married she learned English. She finished her schooling.

- And then?

* Then in April 1883 she went by boat from Calcutta to America.

- Alone?

* Yes. All alone. And in three years there, in March 1886, she earned her M. D. Degree.

- My gosh! That's really something!

* She was very bright. At that time it was very difficult for women to be educated. But even so she became a doctor then. This is the remarkable thing.

- I really am surprised ('feel surprise').

* But this journey put her under a lot of stress. She returned to India in October 1886. A few months after that, in February 1887, she passed away - that is, she died.

- Oh my goodness! She lived only a very few years.

* Yes. Her life was short. But today even after a hundred years we remember her. There's a fine novel about her called Anandi-Gopal. You should read it.

- What? I should read a Marathi novel?

* Well see, there's play too called Anandi Gopal that's based on the novel. You must see it.

- Yes. I will definitely see this play.

VOCABULARY

Nouns

शतक, शतकं n. century

जन्म, जन्म m. birth 0 हो- to be born

साल n. year. साली loc. in the year....

महत्व n. importance

त्रास m. difficulty, hardship, trouble 0 हो- to have trouble

बोट, बोटी f. (i) ship

पदवी, पदव्या f. degree

कमाल f. (i) climax, apex, maximum

काळ m. time

आश्‌्चर्य n. surprise

ताण m. tension, stress, pressure

आयुष्य n. life, life-span

आठवण, आठवणी f. (i) memory, remembrance

कादंबरी, कादंबऱ्या f. novel

Adjective and Adverbs

पहिलं adj. first

एकोणिसावं adj. nineteenth

जिद्दी adj. inv. determined, persevering

हुशार adj. inv. smart, intelligent

पूर्ण adj. inv. completed 0 कर- to complete.

अवघड adj. inv. difficult

विशेष adj. inv. special, extraordinary

Conjunction

तरीही conj. but even so

Interjection

अरेरे interj. Oh my goodness! (expressive of grief)

Verbs

शिकत नव्हतं past imperfect was not learning

म्हणत past habitual used to say

वार- v.i. to die (speaking of humans)

ठरव- v.t. to decide. करायचं ठरवलं decided he'd make

Phrases

त्या काळात at that time, in those days

WORD STUDY

1. जन्म हो- means to be born ['birth happened']. त्याचा जन्म झाला is the usual construction for 'he was born', which is mostly used in official documents.

2. ठरव- is a transitive verb with the meaning 'to decide', 'to finalize', 'to set or fix something' (a date, a wedding, etc.) ठर- is a corresponding intransitive verb meaning 'be fixed', 'be finalized'.

आम्ही तारीख ठरवली.	We fixed / finalized the date.
तारीख ठरली.	The date was set.
तिनी लग्न ठरवलं.	She arranged her marriage.
तिचं लग्न ठरलं.	Her marriage has been arranged.

ठरव- is quite frequently used with the verbal adjective V - आयचं (without auxiliary) as in the sentence

गोपाळरावांनी आनंदीबाईंना डॉक्टर करायचं ठरवलं	Gopalrao decided he'd make Anandibai a doctor.
You could also say, for instance,
आम्ही दिवाळीत मुंबईला जायचं ठरवलं.	We decided we'd go to Mumbai during Diwali.

3. मिळव- is also a transitive verb. The corresponding intransitive verb is मिळ-.

ती पदवी मिळवते.	She earns a degree.
तिला पदवी मिळते.	The degree is earned by her.

4. Although वर्ष and साल are both translated as 'year', they are used somewhat differently. साल is used in reference to dates or the calendar year. It is often used in its locative form साली as in 1865 साली'in the year 1865'. वर्ष is the more general word for 'year' in other contexts.

---

GRAMMAR

The verb हो- and the past tense of the Auxiliary.

Verb हो- v.i. to happen, to take place, to become, to be completed, to be finished, is an extremely important verb in Marathi. The verb हो- is used most frequently in the perfect form झालं.

त्या डॉक्टर झाल्या.	She became a doctor.
ते श्रीमंत झाले.	He became rich.

This verb is used in the imperfect as in examples below.

या रस्तावर खूप अपघात होतात.	A lot of accidents happen on this road.
हुशार मुलं इंजिनिअर किंवा डॉक्टर होतात.	Smart kids become engineers or doctors.
मे महिन्यात खूप लग्न होतात.	A lot of weddings take place in May.

Note that the Imperfect of हो- should not be confused with the past tense of the Auxiliary.

Imperfect हो-		Past tense of Aux.
मी होतोm. / होतेf.	आम्ही होतो	मी होतो / होते	आम्ही होतो
तू होतोसm. / होतेसf.	तुम्ही होता	तू होतास / होतीस	तुम्ही होता(त)
तो होतो	ते होतात	तो होता	ते होते
ती होते	त्या होतात	ती होती	त्या होत्या
ते होते / होतं	ती होतात	ते होते / होतं	ती होती

Perfect हो-

मी झालोm. / झालेf.	आम्ही झालो
तू झालासm. / झालीसf.	तुम्ही झाला (त)
तो झाला	ते झाले
ती झाली	त्या झाल्या
ते झाले / झालं	ती झाली

---

अभ्यास

a. In Pairs.

Practice conversation with the verb हो-. Some examples are given below.

1. तू काय होणार?
मी इंजिनिअर होतोय / होतेय.	(I am becoming an engineer.)
तुझा भाऊ काय करतो?
तो डॉक्टर झाला आहे. त्याची प्रॅक्टिस आहे.
2. तुझं जेवण झालं का?
हो माझं झालं, पोट भरलं.	(I am done. My tummy is full.)
3. तुझी अंघोळ झाली का?
अजून नाही.	(Not yet.)
4. तुझं लग्न झालं आहे का?
हो, मागच्या वर्षी झालं.	(Yes. It took place last year.)

5. तुझा अभ्यास झाला का?
नाही, होतोय. चालू आहे.	(No. I am still at it. It is going on.)
6. तुझं झालं का?
हो माझं झालं. मी तयार आहे.	(I have finished. I am ready.)

b. Put the following sentences in the perfect.

मला प्रवासाचा फार त्रास होतो.

तिला पावसाचा खूप आनंद होतो.

तिथे 4 वाजता सूर्योदय होतो.

तिथे 7 वाजता सूर्यास्त होतो.

या रस्त्यावर खूप अपघात होतात.

माझं 11 वाजताच जेवण होतं.

8 वाजता ते दुकान बंद होतं.

c. Discuss the last sentence of exercise (c) and find out its different meanings.

d. Discuss the use of the verbs in the following two examples:

डॉ. आंबेडकर जन्माने हिंदू होते. ते बौद्ध झाले.

पंडिता रमाबाई जन्माने हिंदू होत्या. त्या ख्रिश्चन झाल्या.

e. Put the following sentences into the past tense and compare them with the sentences given under (c).

तो आज सकाळी मुंबईत आहे.

रविवारी क्रिकेटची मॅच आहे.

मला दुपारी मराठीचा क्लास आहे.

रस्त्यात खूप माणसं आहेत.

चार तारखेला सोमवार आहे.

मिसेस जाधव खूप आजारी ('ill') आहेत.

तो एक महिना पुण्यात आहे.

प्राची आणि मिलिंद फर्ग्युसन कॉलेजमध्ये आहेत.

अमितला या आठवड्यात खूप काम आहे.

तुझं पुस्तक त्या टेबलावर आहे.

f. Find spoken forms in the third person neuter singular in the dialog डॉ. आनंदीबाई जोशी and replace them with literary alternative forms.

---

20. शिवाजी महाराज

महाराष्ट्राच्या इतिहासात शिवाजी महाराजांचे स्थान फार महत्वाचे आहे. त्यांनी 17 व्या शतकामध्ये महाराष्ट्राची स्थापना केली.

शिवाजींचा जन्म 1627 साली झाला. शिवाजींच्या जन्मापूर्वी तीनशे वर्षे सगळीकडे मुसलमानांचे राज्य होते. मराठी सरदारही मुसलमान राजांचे नोकर होते. अशा कठीण परिस्थितीत शिवाजींचा जन्म शिवनेरी किल्लावर झाला. त्यांच्या वडलांचे नाव शहाजी भोसले होते आणि आईचे जिजाबाई.

शहाजी राजे मुसलमान राज्यात विजापूरला जहागिरदार होते. जिजाबाई लहान शिवाजीला घेऊन पुण्यात लाल महालामध्ये रहात होत्या. तिथेच त्यांचे शिक्षण झाले. तिथे त्यांनी धर्म, संस्कृती आणि इतिहासाचा अभ्यास केला. शिवाजींच्या गुरुंचे नाव होते दादोजी कोंडदेव. त्यांनी शिवाजींना राजनीती शिकवली. शिवाय शस्त्रांविषयी माहिती दिली, युद्धशास्त्र शिकवले.

शिवाजी महराज शूर आणि विचारी होते. सर्व धर्मांविषयी त्यांना आदर होता. 6 जून 1674 रोजी शिवाजींचा रायगडावर राज्यभिषेक झाला. निजाम, बहामनी आणि दिल्लीच्या मोगल राजांशी शिवाजींनी अनेक लढाया केल्या आणि अनेक किल्ले जिंकले.

3 एप्रिल 1680 ला शिवाजींचा मृत्यू झाला.

Shivaji Maharaj has a position of great importance in the history of Maharasthra. Maharashtra was established by him in the seventeenth century.

Shivaji was born in the year 1627. For three hundred years before his birth the Muslims were ruling everywhere. Even the Marathi noblemen were employees of Muslim Kings. It was in this sort of difficult situation in which Shivaji's birth took place at Shivneri Fort. His Father's name was Shahaji Bhosle and his mother's was Jijabai.

Shahaji Raja was feudatory of a Muslim Kingdom at Bijapur. Jijabai took the young Shivaji and was living at Pune in the Lal Mahal ('red palace'). That is where his education took place. There he studied religion, culture and history. Shivaji's teacher's name was Dadoji Kondadev. He taught Shivaji statecraft. Moreover, he informed him about weapons and taught him the science of war.

Shivaji Maharaj was courageous and full of thought. He had respect for all religions. On June 6, 1674, Shivaji's coronation took place at Raigad. Shivaji fought many battle with the Nizam of Hyderabad, the Bahamani kings, and the Mughal kings of Delhi and he won many forts.

Shivaji died on April 3, 1680.

VOCABULARY

Nouns

महाराज, महाराज m. (usually pl.) great king, emperor (used as title)

स्थान, स्थानं n. position, place

स्थापना, स्थापना f. establishing of, founding of, o कर- to establish

मुसलमान, मुसलमान m. f. Muslim

राज्य, राज्यं n. Kingdom, rule, reign

सरदार, सरदार m. nobleman

राजा, राजे m. king, prince

नोकर, नोकर m. employee, servant

परिस्थिती, परिस्थिती f. situation

जहागिरदार, जहागिरदार m. feudatory lord, laded nobleman

महाल, महाल m. palace

धर्म, धर्म m. religion

संस्कृती, संस्कृती f. culture

गुरु, गुरू m. teacher, master

राजनीती f. polity, statecraft

शस्त्र, शस्त्रं n. weapon

युद्धशास्त्र n. science of war

आदर m. respect, reverence

राज्याभिषेक, राज्याभिषेक m. coronation

लढाई, लढाया f. battle

मृत्यू, मृत्यू m. death, demise

Adjectives and Adverbs

कठीण adj. inv. difficult, hard

शूर adj. inv. brave, courageous

विचारी adj. inv. full of thought, reflective

सर्व adj. inv. all

Postpositions

-पूर्वी before

-विषयी about

Verbs

जिंक- v.t. to conquer

WORD STUDY

मृत्यू: There are a number of ways of saying 'x died'. त्यांचा मृत्यू झाला is a very formal expression used as in the text above in regard to the death of famous persons. Another formal expression is त्यांचं निधन झालं meaning death occurred.

तो मेला (perfect form of मर- v.i.) is the most direct expression, but lacks any softening or deference to other's feelings. In every day speech one generally says तो गेला ('he went'). Note that this is similar to English 'He passed away'. A slightly more formal expression is ते वारले.

In regard to violent death the expression ठार हो- is generally used.

रेल्वेच्या अपघातात सात लोक ठार झाले.

Seven people were killed in the railway accident

GRAMMAR

The plural oblique.

By now you have become thoroughly acquainted with the principal that before the addition of a postposition, pronouns and most nouns have to be changed into what is called their oblique form.

In Book 1, Chapter 36, you were introduced to the oblique forms in the singular for the most common categories of nouns in the three genders. Let's look now at the corresponding plural oblique forms.

The first thing to note about the oblique of plural nouns (and pronouns) is that is chiefly marked by the addition of the nasal, 'n' indicated by the अनुस्वार dot, above the oblique-making vowel. You first encountered this aspect of the plural oblique in the context of showing respect.

(m. resp.) ह्यांचं नाव रामकृष्ण.

मी प्रो. (resp.) भोसल्यांकडे राहतो.

मला प्रो. (resp.) जोशींकडे जायचं आहे.

(f. resp.) आनंदीबाईंचा जन्म 1865 साली झाला.

Of course the essence of showing respect is to use plural forms. But of course plural forms are also used in and of themselves outside the context of showing respect.

ती रोज संध्याकाळी (n. pl.) मुलांचा अभ्यास घेते.

दहा (n. pl.) मिनिटांनी ऍ?न आणि महेश आले.

भारती अठरा (n. pl.) वर्षांची आहे.

खूप (m. pl.) दिवसांनी तुला पत्र लिहितेय.

सर्व (m. pl.) धर्मांविषयी त्यांना आदर होता.

दिवाळी म्हणजे (m. pl.) दिव्यांचा सण.

आमच्या (f. (i) pl.) मैत्रिणींना नमस्कार सांग.

ऍ?न (f. pl.) स्‍ञियांची मुलाखत घेईल.

त्या ऍ?न बरोबर अनेक (f. pl.) संस्थांना भेटी देतील.

Just from carefully studying the examples above you could extrapolate for yourself five or six of the most important (i.e. prevalent) categories of the plural oblique. But let's list the principal categories by gender. The examples will all use the postposition -ला, which has the advantage of having the distinguishable plural form -ना.

Noun category	sg.	oblique	pl.	oblique
Neuter Nouns
1. Ending in a consonant	गाव	गावाला	गावं	गावांना
2. Marked, ending in अ	भांडं	भांड्याला	भांडी	भांड्यांना
Masculine Nouns
1. Ending in a consonant	हात	हाताला	हात	हातांना
2. Marked, ending in an आ	दिवा	दिव्याला	दिवे	दिव्यांना
3. Ending in an ई	व्यापारी	व्यापाऱ्याला	व्यापारी	व्यापाऱ्यांना
Feminine Nouns
1. Ending in a consonant f. (i)	मैत्रीण	मैत्रिणीला	मैत्रिणी	मैत्रिणींना
2. Ending in a consonant f. (e)	वाट	वाटेला	वाटा	वाटांना
3. Marked, ending in an ई	नदी	नदीला	नद्या	नद्यांना
4. Ending in an आ	शाळा	शाळेला	शाळा	शाळांना

These categories cover the vast majority of nouns in Marathi and should take you a long way towards mastering this complexity of Marathi grammar. At the same time you need to know that you can use Marathi intelligibly (if not elegantly) even well before your mastery of the oblique forms is complete.

---

अभ्यास

a. One by one around the class in a chain
Have a dialogue on the text above. Here are some questions you might use:

शिवाजी कोण होते?

महाराष्ट्राची स्थापना केव्हा झाली?

शिवाजींचा जन्म कुठे झाला? कधी झाला?

शिवाजींच्या आई-वडिलांचं नाव काय?

जिजाबाई शिवाजीला घेऊन कुठे रहात होत्या?

त्यांनी कोणतं शिक्षण घेतलं?

त्यांचा राज्याभिषेक कधी झाला?

b. Group activity

1. Reconstruct the biography of Shivaji and discuss his special achievements.

2. Give a biographical sketch of some famous Americans using the example of the reading शिवाजी महाराज.

c. Fill in the information in the table below. Read this information in complete sentences.

माहिती / व्यक्ती	शिवाजी	आनंदीबाई	मित्र
नाव
आडनाव(surname)
जन्मतारीख
जन्मस्थान
पत्ता , टेलिफोन
विवाहित(married)
मुले
वडिलांचे नाव
आईचे नाव
शिक्षण
व्यवसाय(occupation)
छंद (hobby)
आवडीचा पदार्थ

d. Small group.

Carry out a conversation : One person in the group will play the role of the Indian government officer and ask questions using the parameters given below. Others will play the role of an Indian or American citizen.

IndianAmerican संपूर्ण नाव (Full name) जन्मतारीख जन्मस्थान पत्ता फोन नंबर डोळ्यांचा रंग उंची वजन (Weight) जन्मखूण (Birth mark) नागरिकत्व (Nationality)

e. One by one around the class in a chain.

Transform the following sentences using perfect forms of the verb हो.

a. शिवाजींनी शिक्षण पुण्यात घेतलं.

b. शिवाजींचं शिक्षण पुण्यात झालं.

त्यांना मृत्यू लवकर आला.

मी अंघोळ केली.

मी काम केलं.

त्यांनी खूप प्रवास केला.

मी अभ्यास केला.

मी घर साफ केलं.

रेखानी काल खरेदी केली.

मीनानी जूनमध्ये गाण्याचा कार्यक्रम केला.

तिथे त्यांनी नाटक केलं.

f. Find literary alternative forms in the third person neuter singular in the text शिवाजी महाराज and replace them with spoken forms.

---

Do you get it?

एका मोठ्या शहरात हरी फुटपाथवर उभा असतो. तो खूप वेळ थांबतो, पण त्याला काही रस्ता ओलांडता, म्हणजे क्रॉस करता येत नाही. त्याला रस्त्याच्या दुसऱ्या बाजूला समोर एक माणूस दिसतो. हरी त्या माणसाला ओरडून विचारतो, 'अहो, तुम्ही रस्ता क्रॉस करून तिकडे कसे गेलात?' तो माणूस म्हणतो, 'मी इकडेच जन्मलो!'

---

21. फुलपाखरू.

फुलपाखरू।
छान किती दिसते। फुलपाखरू

या वेलीवर । फुलाबरोबर
गोड किती हसते । फुलपाखरू

पंख चिमुकले । निळे जांभळे
हालवुनी झुलते । फुलपाखरू

डोळे बारीक । करिती लुकलुक
गोल गोल मणी जुणु ते । फुलपाखरू

मी धरु जाता । येऊ न हाता
दूरच ते उडते । फुलपाखरू

गणेश हरी पाटील

The butterfly

The butterfly! How charming it looks! The butterfly.

On these flower vines, how sweetly does it smile. The butterfly. tiny little navy-magenta wings it seems to swing. The butterfly.

Its sparkling eyes pearls. The butterfly.

Its flits away quickly each time I reach for it. The butterfly.

Unit Seven

Planning

---

22. वाढदिवस

You should be able now to make your own way through this dialog.

एक संवाद

- जॉन उद्या एलेनकडे वाढदिवसाला येणारायस?

* हो तर. तिनी मलाही बोलावलंय.

- मग आपण दोघं बरोबर जाऊ या.

* हो चालेल. सेरा, मी तुझ्याकडे सायकलवरून येईन. मग आपण रिक्षानी जाऊ या.

- जॉन, तू तिला काय भेट देणार?

* अजून काही ठरवलं नाही. आपण मिळून एक प्रेझेंट देऊ या का? पिशवी चालेल?

- त्यापेक्षा लखनवी कुडता देऊ या.

* हो. छान कल्पना आहे. पण पांढरा नको. रंगीत कुडता देऊ या. निळा किंवा पिवळा देऊ या.

- ठीक. मग उद्या सकाळी माझ्या आईबरोबर जाऊन एक कुडता घेऊन येते. संध्याकाळी पावणेपाचला ये माझ्याकडे.

* अच्छा. मग उद्या भेटू.

भारतीय पद्धत	The Indian Way
- सेरा, जाऊन आलीस का तू एलेनकडे?	- Sarah, you've already returned ('gone and come') from Ellen's?
* हो. आई, छान झाला तिचा वाढदिवस.	* Yes. She had a really nice birthday.
- खूप लोक आले होते का?	- Did a lot of people come?
* हो. 25-30 लोक होते. तिचे नातेवाईक आणि तिच्या मित्रमैत्रिणी आल्या होत्या.	* Yes. There were 25-30 people. Her relatives and her friends came.
- कोण कोण नातेवाईक आले होते?	- Which of the relatives came?
* तिची आत्या, आतेभाऊ, मामामामी, आणि त्यांची तीन मुलं, शिवाय मावशिच्या दोन मुली.	* Her aunt (on her fathers' side) and her boys, her maternal uncle and his wife and three children, as well as her maternal aunt's two girls.
- म्हणजे तिच्या मावसबहिणी आल्या होत्या का?	- You mean her cousins on her mother's side came?
* हो. आणि 8-10 मित्रमैत्रिणी.	* Yes and 8-10 friends.
- वा! म्हणजे तिचा वाढदिवस अगदी जोरात साजरा केला. भारतीय पद्धतीनी की केक कापून अमेरिकन पद्धतीनी साजरा केला?	- Gosh! In other words they pulled out all the stops to celebrate her birthday! Did they celebrate it the Indian way or by cutting cake the American way?
* अगदी भारतीय पद्धतीनी. म्हणजे तिच्या आईनं तिला कुंकू लावलं आणि ट्रेमध्ये दिवे लावले होते.	* Altogether in the Indian way. I mean her mother put kumkum on her forehead. And she had arranged lamps on a tray.
- म्हणजे तिच्या आईनी तिला ओवाळलं का?	- You mean her mother waved the tray of lamps in front of her?
* हो. बरोबर. तसंच.	* Yes. That's right. Exactly that way.
- एलेननी कपडे काय घातले होते?	- What clothes had Ellen put on?
* तिच्या आईनी तिला छान हिरवी रेशमी साडी नेसवली होती. एलेन साडीत खूप छान दिसत होती.	* Her mother had dressed her in a nice green silk sari. Ellen was looking very nice in a sari.
- हो का? साडी नेसली होती का? वा! छान! अग तिला तू लखनवी कुडता दिला तो आवडला का?	- Indeed! So she wore a sari! Wonderful! O, the Lucknow kurta you gave her - did she like it?
* हो. खूप आवडला.	* Yes, a lot.
- बरं झालं बाई, तिला आपलं प्रेझेंट आवडलं.	- I'm so glad, she liked out present.

VOCABULARY

Nouns

वाढदिवस, वाढदिवस m. birthday

भेट, भेटी f. (i) gift, present

पिशवी, पिशव्या f. cloth bag

पद्धत, पद्धती f. (i) way, method, custom

नातेवाईक, नातेवाईक m. relation, relative

आतेभाऊ, आतेभाऊ m. cousin-son of fathers' sister

मावसबहीण, मावसबहिणी f. (i) cousin-daughter of mother's sister

Adjective

लखनवी adj. inv. from Lucknow

पांढरं adj. white

रंगीत adj. inv. colored

निळं adj. blue

पिवळं adj. yellow

जोरात adj. full force, with all the stops pulled out

Interjection

हो तर Interj. yes, indeed

Verbs

काप- v.t. to cut

ओवाळ- v.t. to wave a tray of lamps before a deity or a person

नेसव- v.t to dress (someone else)

GRAMMAR

The interrogative का.

The position of the interrogative pronoun काchanges its meaning. If it is put at the end, it means 'whether', if in the beginning it means 'why'.

तो आला का?	Has he come?
तो का आला?	Why has he come?
सविता हसली का?	Did savita smile?
सविता का हसली?	Why did Savita smile?

---

अभ्यास

a. In Pairs.

Practice the above conversations.

b. Group activity

Use constructions without a subject while comparing the methods of celebrating birthdays in Maharashtra and America.

c. In pairs.

Practice the following conversations, then use them as the pattern for making dialogs of the suggested scenarios following.

Example 1		Example 2
A.	तू भाजी खाल्लीस का?	A.	तू भाजी खाल्ली नाहीस का?
B.	हो. खाल्ली.	B.	नाही.
A.	का खाल्लीस?	A.	का खाल्ली नाहीस?
B.	कारण मला ती खूप आवडली.	B.	कारण ती तिखट होती.

1. स्कूटर चालव, मजा वाट, भीती वाट	1. मुंबईला जा, काम कर, ताप ये
2. स्वेटर घाल, थंडी वाज, उकड	2. सर्दी हो, पावसात भीज, औषध घे
3. रिक्षानी ये, उशीर हो, महाग	3. अभ्यास कर, आवड, कंटाळा ये
4. औषध घे, डोकं दुख, बरं वाट	4. पत्र लिही, आवड, कंटाळा ये
5. उशीर हो, सायकल बिघड, रिक्षानी ये	5. खूप वेळ झोप, ताप ये, काम अस

---

23. खुर्ची म्हणाली

खुर्ची म्हणाली, 'अरे स्टुला,

केव्हा येणार चालायला तुला?'

स्टूल म्हणाले, 'त्याच वेळी,

जेव्हा हाताने वाजवशील टाळी!'

हे ऐकून पंखा हसला

पाय नसून फिरत बसला.

The chair said, 'Hey there, stool,

When will you ever be able to walk?'

The stool said, 'The very same time

When you can clap your hands!'

Hearing this the fan just smiled-

He may lack feet but he keeps going round.

VOCABULARY

Nouns

स्टूल, स्टुलं n. stool

टाळी, टाळ्या f. clap of the hands 0 वाजव-to clap

Conjunction

जेव्हा Conj. (relative) when

Verbs

चालायला ये- to be able to walk

नसून- not having ('being')

वाजव- v.t. to make sound

फिरत बस- to keep on turning

GRAMMAR

V + आयला ये.

You are already familiar with the V + आयला.This is combined frequently with ये to mean 'be able to do', to know how to do', 'can do'.

तुला केव्हा चालायला येणार?

When will you be able to walk?

In such constructions V + आयला form can be replaced in most cases by V + ता form.

तुला केव्हा चालता येणार?

When will you be able to walk?

---

अभ्यास

a. One by one around the class in a chain
Construct sentences following the pattern given.

चाल

स्कूटर चालव, पोळ्या कर, मराठी बोल, रशियन वाच, नदीत पोह, केक कर, कंप्यूटर वापर, तबला वाजव, साडी नेस, पुण्यातला रस्ता क्रॉस कर

b. Replace the V + आयला form in the sentences above by the V+ ता form and repeat them.

---

24. मोकळा वेळ

संभाषण
- रमेश सध्या आम्हाला रोज फक्त सकाळी क्लास आहे. म्हणजे दुपार मोकळी आहे.	- Ramesh, at present we have classes in the morning each day. Which means the afternoon is free.
* सोनिया, मग तू दुपारी काय करणार?	* Well then, Soniya, what are you going to do in the afternoon?
- दोन दिवस लायब्ररीत जाणार. शिवाय लोकांना भेटणार. माझ्या प्रॉजेक्टसाठी.	- I'll go to the library two days. Also, I'll meet people. For my project.
* बाकी दिवस मोकळे आहेत ना? मग तबला शिकायला का जात नाहीस?	* So the remaining days are free? Then why don't you go learn the Tabla?
- त्यापेशा आपण मिळून नाच शिकायला जाऊ या का?	- Rather than that shall we go together to learn dance?
* नको. नाच शिकायला तू एकटीच जा. पण आपण मिळून योगासनं शिकायला जाऊ या का?	* No. Go by yourself to learn dance. But shall we go together to learn yoga asanas?
- हो. चालेल. दोन दिवस नाच आणि दोन दिवस आसनं. संध्याकाळी काय करणार?	- Yes, OK. Two days for dance and two days for asanas. What will we do evenings?
* संध्याकाळी मला वेळ असेल. तेव्हा फिरायला, नाटक बघायला, गाणं ऐकायला, खरेदी करायला किंवा बाहेर जेवायला जाऊ या.	* Evening I'll have time. Let's go out to walk around, to see plays, listen to songs, shop or else to eat out.
- हो. माझे अमेरिकन मित्र खूपदा बाहेर जेवायला जातात - चायनीज किंवा इटालियन. पण मला भारतीय जेवण आवडतं.	- Yes. My American friends often go out to eat Chinese or Italian. But I like Indian food.
* मग भारतीय स्वयंपाक करायला शीक.	* Then learn to do Indian cooking.
- तुझी आई मला भारतीय स्वयंपाक करायला शिकवेल का?	- Would your mother teach me to do Indian cooking?
* हो शिकवेल की. आपण तिला तुला स्वयंपाक शिकवायला सांगू या.	* Yes, of course she will. Let's tell her to teach you cooking.

VOCABULARY

Nouns

तबला, तबले m. the drums used in Hindustani music.

योगासन, योगासनं n. yoga asanas, the postures used in the practice of yoga

खरेदी f. purchasing, shopping

Adjectives and Adverbs

मोकळं adj. free, empty

बाकी adj. inv. remaining

मिळून adv. together, jointly

खूपदा adv. many times, often

Postpositions

-पेक्षा post. rather than

Interrogative

का why

GRAMMAR

V + आयला V ऊ या.

In the preceding texts we have come across this form:

आपण नाटक बघायला जाऊ या.

आपण तिला स्वयंपाक शिकवायला सांगू या.

English equivalents to V आयला would be 'to do' or 'in order to do'. This form functions more frequently as a complement to certain verbs, such as शिक, सांग, ये, जा, मदत कर. As is apparent in the second example, this form can be combined with आपण V ऊ या.

---

अभ्यास

a. In pairs.

1. Use the pattern of the conversation above discuss what to do in your own free time.

2. Plan a program for a holiday using the following pattern and the vocabulary given in parentheses.

या शनिवारी संध्याकाळी तू काय करणार आहेस?

काही नक्की ठरवलं नाही.

मग आपण सिनेमाला जाऊ या का?

नको, आपण भिमसेन जोशींचं गाणं ऐकायला जाऊ या.

(नाटक - खरेदी कर, सहल (f. outing) -नाच बघ, भाषण (n. speech) -कापड आण, नीताकडे-तिकीट काढ, कँपमध्ये - पोह, नाचाचा कार्यक्रम - प्रदर्शन बघ, डिस्कोत - फिर)

b. In pairs.

Carry out a short conversation in the pattern given below. Use the V आयला + V ऊ या constructions.

अरे जिम, काय करतोयस?

पत्र लिहितोय. का?

मला फार कंटाळा आलाय. पोहायला जाऊ या का?

हो. जाऊ या की!

(सायकल पुस (to wipe, clean) - फिर; टीव्ही बघ - प्रा. जोशींना भेट, पुस्तक वाच - आईस्क्रिम खा, रेडिओ दुरूस्त कर - टेनिस खेळ, etc.)

c. One by one around the class in a chain.
Form sentences according to the pattern given below.

1. शिक-

मराठी बोल-

हिंदी लिही*, सायकल चालव, पोळ्या कर, हातानी खा, जमिनीवर बस, सतार (f. sitar) वाजव, फोटो काढ, व्यायाम (m. exercise) कर

2. सांग-

फोन कर-

पत्र लिही*, रोज औषधे घे*, अभ्यास कर, लवकर ये*, आजीकडे निरोप (m. message) दे, मिक्सर दुरूस्त कर (to repair), गाडी पुस (to clean, to wipe)

* These verbs have an irregular V आयला form.

3. मदत कर-

बॅग उचल (to pick up)

डबा उघड (m. container), पंखा साफ कर (to clean) सायकल दुरूस्त कर, झाड लाव, सामान ने*, केक संपव, मराठीत पत्र लिही*.

*These verbs have an irregular V आयला form.

---

25. लहान माझी बाहुली

लहान माझी बाहुली
मोठी तिची सावली

घारे डोळे फिरविते
लुकलुक ही पाहते

नकटे नाक उडवीते
गुबरे गाल फुगवीते

दांत काही घासत नाही
अंग काही धूत नाही

पोळ्या केल्या, कच्च्या झाल्या !
भात केला, करपुन गेला !

वरण केले, पातळ झाले
तूप सगळे सांडून गेले

असे भुकेले नक्का जाऊ
थांबा करते गोड खाऊ

केळीचे शिकरण करायला गेली
दोनच पडले दात

आडाचे पाणी काढायला गेली
धपकन् पडली आत !

My doll

My doll is so small. But her shadow is big. Her light blue eyes twinkle. With her button nose she puffs up her chubby cheeks.

She never brushes her teeth or takes a shower.

When she made chapattis, they were underdone, when she made rice, it burned.

When she made 'varan', lentil soup, it was to thin and the ghee all spilled out.

Don't go hungry. I'll make some sweets for you to eat.

Then, when she went to make bananas in milk, two of her teeth fell in.

She went to fetch some water from the well and plopped into it herself.